اولین عرضه نفت به بورس تهران در سال ۹۸ هیچ خریداری نیافت

شرکت ملی نفت جمهوری اسلامی می‌خواهد برای مقابله با تحریم‌های نفتی فروش نفت در بورس انرژی را رواج دهد اما با وجود تسهیلاتی که قائل شده عرضه نفت خام در بورس تقریباً هر بار با شکست مواجه شده است. نخستین عرضه نفت در سال ۹۸ در بورس نیز با شکست همراه بود. مدیر عامل بورس انرژی می‌گوید «پرریسک بودن معامله نفت در بورس»، «مسایل مرتبط با ضمانت‌نامه‌های صادراتی» و همچنین «حمل و نقل» از جمله عواملی است که موجب شده نفت در بورس سال ۹۸ خریداری نداشته باشد.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، در یک هفته‌ گذشته، برای هشتمین بار یک میلیون بشکه نفت خام سبک با قیمت پایه ۶۳ دلار و ۳۶ سنت در هر بشکه به بورس انرژی عرضه شد اما بدون مشتری ماند.

این در حالی است که به‌گفته علی حسینی، مدیر عامل بورس انرژی «شرکت ملی نفت انعطاف و شرایط لازم برای خریداران ایجاد کرده است».

براساس دستورالعمل شرکت ملی نفت، خریداران می‌بایست ۱۰ درصد ارزش محموله را هنگام ثبت تقاضا، ۱۰ درصد دیگر را پس از ثبت خرید و ۸۰ درصد باقیمانده را طی ۵۰ روز پس از تحویل پرداخت کنند.

همچنین شرکت ملی نفت این امکان را به خریداران داده که ارزش محموله خریداری شده را «ریالی» پرداخت کنند. با این حال خریداران برای پرداخت مبلغ باقیمانده باید ضمانت‌نامه ارائه دهند.

با پیدا نشدن دوباره مشتری نفت در بازار بورس انرژی، علی حسینی می‌گوید می‌توان شرایط را بیش از این تسهیل کرد.

به‌گفته او بخشی از ایجاد شرایط تسهیل معاملات، از جمله تعیین قیمت پایه و نیز روش تسویه برعهده شرکت ملی نفت و بورس است اما دیگر بخش‌های آن، از جمله تأمین ضمانت‌نامه‌ها و نیز بخش حمل و نقل مربوط به حوزه بانکی و کشتیرانی است.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران پیش از این عرضه نفت در بورس را تصمیم سران سه قوه و نه هیئت دولت دانسته بود.

این تصمیم به منظور مقابله با تحریم‌های نفتی آمریکا که هدفش به صفر رساندن فروش نفت ایران است، به اجرا درآمده است. جمهوری اسلامی ایران پیش از این نیز، همزمان با تحریم‌های پیشین آمریکا و اتحادیه اروپا، فروش نفت در بورس را در پیش گرفت. نتیجه آن اما عدم بازگشت پول نفت‌های فروخته شده به بخش خصوصی و نهادهای حکومتی بود که نمونه‌های آن بابک زنجانی و بنیاد تعاون نیروی انتظامی دو مشتری نفت ایران در آن دوره بودند که هنوز بدهی خود به شرکت ملی نفت را نپرداخته‌اند. زنجانی به اعدام محکوم شده و سرنوشت بدهی‌های بنیاد تعاون نیروی انتظامی نیز همچنان نامشخص است.

مدیرعامل بورس انرژی همچنین بر ریسک موجود در معاملات نفت خام  و تأثیر آن در عدم استقبال از نفت در بورس تأکید کرد و گفت:

«نفت خام در شرایط عادی با توجه به حجم و ارزشی که دارد به‌عنوان معاملات ریسکی محسوب می‌شود.»

علی حسینی همچنین آغاز سال جدید و رونق نداشتن فعالیت‌های اقتصادی را از عوامل شکست نخستین عرضه نفت در سال ۹۸ در بورس دانست.

پیش از این در سال‌های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۳ نفت خام در دو دوره روی تابلو معاملات بورس کالا رفت اما هر بار با شکست روبه‌رو شد. در دوره اخیر که از بهمن‌ماه سال گذشته آغاز شد نفت در بورس به‌جز یک هفته در دیگر نوبت‌ها خریداری نداشت.

در آخرین مرحله که در ۲۷ بهمن سال گذشته انجام شد یک میلیون بشکه نفت خام سبک با قیمت پایه بشکه‌ای ۶۱ دلار و ۷۳ سنت به بورس انرژی عرضه شد که این نیز با شکست همراه بود.

فروش نفت به بخش خصوصی و صادرات از طریق خریداران غیردولتی از برنامه‌های جمهوری اسلامی برای در امان ماندن از کاهش درآمدهای نفتی است. با این حال هنوز مشخص نیست که این راهکار می‌تواند به ایران امکان صادرات بیشتر نفت را بدهد یا نه.

صادرات نفت ایران طی چند ماه گذشته کاهش یافته و برخی از مشتریان نفتی خرید از تهران را به صورت کامل متوقف کرده و یا به حداقل رسانده‌اند. بخش دیگری از مشتریان نفتی نیز تنها در صورت تهاتر نفت با کالا حاضر به ادامه همکاری با ایران هستند.

کشتیرانی‌ها و شرکت‌های بیمه نیز برای در امان ماندن از جریمه احتمالی ناشی از نقض تحریم‌ها، همکاری با تهران را کاهش و یا به صورت کامل پایان داده‌اند. مسئله‌ای که گریبان شرکت‌های خصوصی‌ را برای صادرات نفت خریداری‌شده در بورس خواهد گرفت.

وزیر نفت ایران معتقد است که به‌لحاظ عملیاتی مشکلی در صادرات نفت وجود ندارد و مشکلات کنونی سیاسی است. او می‌گوید دولت تلاش می‌کند که هیچ رقمی از صادرات نفت و میعانات گازی عنوان نشود تا «دشمنان» نتوانند سوء استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: