مرتضی کلانتریان، مترجم و حقوقدان درگذشت

مرتضی کلانتریان مترجم و حقوقدان سرشناس درگذشت. پسر او خبر خودکشی کلانتریان را تکذیب کرد. از ترجمه‌های کلانتریان می‌توان به رمان‌های «سیمای زنی در میان جمع» از هانریش بل و «وجدان زنو» از ایتالو سووو اشاره کرد.

به گزارش خبرگزاری‌های داخلی صبح یکشنبه ۱۲ خرداد مرتضی کلانتریان مترجم و حقوقدانان برجسته در سن ۸۷ سالگی خود را از طبقه دوازدهم خانه‌اش ذر بهجت‌آباد تهران به پایین پرت کرد و جان سپرد. مازیار کلانتریان، پسر او به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گفت که حال مساعدی ندارد و نمی‌تواند درباره این حادثه گفت‌وگو کند.

مازیار کلانتریان چند ساعت بعد در گفت‌وگو با تسنیم با تکذیب خبر خودکشی پدرش گفت:

«بنده خودکشی پدرم را تکذیب می‌کنم، چنین موضوعی صحت ندارد و علت فوت در گواهی فوت مشخص است. پدر من ۸۷ سال سن داشت و با توجه به کهولت و بیماری‌ای که داشت، حرکت برایش سخت بود.»

مرتضی کلانتریان در سال ۱۳۱۱در تنکابن متولد شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه، در رشته‌ حقوق مشغول به تحصیل شد. دکترای حقوق را از دانشگاه پاریس گرفت و بعد از بازگشت به ایران به عنوان قاضی دادگستری مشغول کار شد. مدتی پس از بازنشستگی به کار وکالت پرداخت، اما وکالت را نیز ادامه نداد و به ترجمه‌ متون ادبی و حقوقی روی آورد.

زنده‌یاد کلانتریان در گفت‌وگویی که سال ۱۳۹۵ روزنامه ایران با او انجام داد درباره نحوه انتخاب آثاری برای ترجمه به زبان فازسی گفته است:

«انسانی بودن کار برای من مسئله اساسی است. یعنی آنچه در یک کتاب برای من مهم است، ارزش انسان و انسانیت است. صرف نظر از هرگونه مذهب و اندیشه‌ای که دارند، هر کجا که زندگی می‌کنند، مسئله انسانیت برای من اولویت دارد. در نتیجه همین که کتابی جنبه انسانی موضوع را همان گونه که من بپسندم بیان کند، آن کتاب را بدون تردید و تأمل ترجمه می‌کنم، خواه نویسنده اش ناشناس باشد خواه از نویسنده‌ای مشهور، تمام ترجمه‌های من در حوزه ادبیات، کتاب‌هایی است که با طرز تفکر نویسندگانش احساس نزدیکی می‌کنم و در همه آنها انسان و ارزش‌های انسانی جایگاه اصلی را دارد.»

از آثاری که این مترجم و حقوقدان برجسته در زمینه‌ ادبیات خلاق به زبان فارسی ترجمه کرده می‌توان به کلانتریان به این کتاب‌ها اشاره کرد: «وجدان زنو»  از ایتالو سووو (انتشارات آگاه) «سیمای زنی در میان جمع» نوشته هاینریش بل (نشر آگه) «نقطه ضعف» نوشته آنتونیس ساماراکیس (انتشارات آگاه) «ظرافت جوجه تیغی» نوشته موریل باربری (انتشارات کندوکاو) «دیدار به قیامت» اثر پی‌یر لومتر (نشر آگاه) یاد کرد.

«ادبیات و حقوق» و «اندیشه‌های حقوقی» اثر فلیپ مالوری، «بررسی یک پرونده قتل» اثر  میشل فوکو، «بشریت و حاکمیت‌ها» اثر مونیک‌شمیلیه ژاندرو، «رساله‌ای کوچک در باب فضیلت‌های بزرگ» نوشته آندره کنت – اسپونویل، «رویا و تاریخ (آمریکا در ۲ قرن)» کلود ژولین و «قرارداد اجتماعی» (متن و در زمینه متن) از  ژان‌ژاک روسو از سایر آثاری است که به ترجمه مرتضی کلانتریان از او باقی مانده است.

سعید محبی، استاد دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی در مراسم بزرگداشت مرتضی کلانتریان که به کوشش خانه کتاب در سال ۱۳۸۲ در فضایی کوچک و به دور از هیاهو برگزار شد، ترجمه‌های مرتضی کلانتریان را به سه دسته رمان سیاسی، آثاری با «لطف دیررس» و آثاری در زمینه فلسفه سیاسی و حقوقی تقسیم کرده و گفته بود:

«کلانتریان مترجمی است با زبانی نه عوامگرا و نه نخبه‌گر، در حقیقت متناسب با روشنفکران حوزه عمومی.»

«سیمای زنی در میان جمع» نوشته هاینریش بل به ترجمه مرتضی کلانتریان چند سالی در وزارت ارشاد اسلامی خاک خورد تا اینکه سرانجام مجوز نشر گرفت.