علیه مهاجران: چرخش خطرناک چپ اروپایی

در دانمارک، چپ میانه به قدرت بازگشته است، بله، اما به لطف چرخش به راست در مورد مسئله مهاجران.

سوسیال دموکرات‌های دانمارکی در انتخابات پارلمانی ۵ ژوئن این کشور به پیروزی رسیدند. دانمارک سومین کشور در شمال اروپاست که مردمانش چپ میانه را انتخاب کرده‌اند، آن هم در دورانی که شاهد افول سوسیال دموکراسی در قاره سبز هستیم.

نتیجه انتخابات اخیر دانمارک گسستی بود از سیاست دو دهه اخیر این کشور. مته فردریکسون، رهبر ۴۱ ساله سوسیال دموکرات‌ها، جوانترین نخست‌وزیر تاریخ دانمارک و دومین زنی است که به نخست‌وزیری این کشور رسیده است. موفقیت حزب او و کسب ۹۱ کرسی از ۱۷۹ کرسی پارلمان دانمارک به معنای تغییر چشم‌انداز سیاسی کشوری است که مدتها تحت سلطه راست بوده است.

چپ میانه یا راست افراطی رژیمی؟

در انتخابات پارلمان اروپا، و در شرایطی که احزاب پوپولیست بیگانه‌ستیز و دست‌راستی در فرانسه، مجارستان، ایتالیا و لهستان به پیروزی‌های چشمگیری دست پیدا کردند، حزب راست افراطی مردم در دانمارک، بزرگترین بازنده انتخابات بود و در مقایسه با انتخابات سال ۲۰۱۵، بیش از نیمی از آرای خود را دست داد.

انتخابات پارلمانی ۵ ژوئن دانمارک اما بیش از آنکه از افول و شکست راست افراطی خبر بدهد، از نفوذ و خزیدن آرام آن درون جریان اصلی حکایت دارد. به شکلی ناسازوار، چپ میانه به مرکز صحنه سیاسی بازگشته است، اما تنها با چرخش به سمت راست.

سوسیال دموکرات‌ها، که در دو دهه گذشته از سبد رای آنها کاسته شده بود، مواضع ضد-مهاجرتی حزب مردم دانمارک را طوطی‌وار تقلید کردند و از سیاست‌های دست-راستی‌ای حمایت کردند که آنها را برای نجات دولت رفاه این کشور ضروری تشخیص داده‌اند.

بسیاری از احزاب سوسیال دموکرات در سرتاسر اروپا آماده اتخاذ این استراتژی‌ گردش به راست هستند، اتفاقی که حالا در دانمارک رخ داده است. به گفته کاز ماد، استاد علوم سیاسی دانشگاه جورجیا و متخصص پوپولیسم، ‌«بسیاری از احزاب سوسیال دموکرات در دوران به‌اصطلاح "بحران"، مدافع قوانین سخت‌تر در مورد مهاجرت ‌شده‌اند و برخی از آنها اکنون ادبیات اسلام‌هراس و ضد-مهاجر به کار می‌برند؛ اما تنها حزبی که آشکارا یک برنامه سیاسی رفاه ملی‌گرا و شووینستی را در پیش گرفته، حزب سوسیال دموکرات دانمارک است.»

برای مثال «برنامه جامع گتوها» را در نظر بگیرد که مجموعه‌ای از سیاست‌ها برای ادغام و کاهش جرم در مناطق کم‌درآمد است؛ مناطقی که دولت آنها را بنا به معیارهای مختلف، از جمله و به‌ویژه به دلیل وجود جمعیت غالب با ریشه «غیراروپایی» گتو می‌نامند. این برنامه جامع که حزب مردم دانمارک آن را پیشنهاد داده و البته سوسیال دموکرات‌ها از آن حمایت کرده‌اند، شامل اقداماتی در خصوص اقلیت‌های قومی است که تبعیض‌آمیز ارزیابی شده‌اند؛ مثلاً مقرر شده مجازات جرایمی که در «گتوها» رخ می‌دهد، دوبرابر شود؛ یا پیش‌بینی شده که بچه‌های از ۱ تا ۶ ساله گتو (یعنی کودکان تا سن آغاز آموزش عمومی پایه) در کلاس‌های اجباری فرهنگ، زبان و سنت دانمارک شرکت کنند. خانواده‌هایی که همکاری نکنند از مزایاهای دولتی محروم خواهند شد.

«برنامه جامع گتو» از جمله سیاست‌هایی است که مهاجران (مشخصاُ مهاجران مسلمان) را دانمارک هدف می‌گیرد. این برنامه شامل قانون سال ۲۰۱۶ نیز می‌شود که به مقامات دانمارکی اجازه می‌دهد تا پول و اشیا ارزشمند پناهجویان را برای تأمین هزینه‌ کمک به آنها ضبط کند. همچنین باید اشاره که به قانون ممنوعیت برقه در سال ۲۰۱۸، آنهم در شرایطی که در سرتاسر دانمارک تنها حدود ۲۰۰ زن مسلمان از چنین پوششی استفاده می‌کنند. به همین ترتیب، ‌قانون دست دادن اجباری به عنوان پیش‌شرط شهروندی که مشخصاً مسلمانی را هدف می‌گیرد که با جنس مخالف دست نمی‌دهند. طرح‌ دیگری نیز در کار است؛ طرحی برای منزوی کردن خارجی‌هایی که سوءسابقه دارند و البته مجازات خود را از سر گذرانده‌اند — از جمله پناهجویان— با فرستادن آنها به یک جزیره دور از ساحل، که هم‌اکنون مرکز مطالعات در مورد بیماری‌های حیوانی بسیار واگیر است. در سال ۲۰۰۵، حکومت درخواست کرد که برنامه اسکان مجدد سازمان ملل برای مهاجران بر «بالقوگی و آمادگی آنها برای ادغام» مبتنی شود و در سال ۲۰۱۶ به طورکلی دانماکر از برنامه اسکان مجدد سازمان ملل خارج شد؛ و این تصمیم با حمایت سوسیال دموکرات‌ها صورت پذیرفت.

رون ستابگر، استاد علوم سیاسی دانشگاه آرهوس در دانمارک می‌گوید: ‌ «موضع سوسیال دموکرات‌ها کاملاً روشن است: آنها به این نتیجه رسیده‌اند که از اواخر دهه ۹۰ کارزارهای انتخاباتی را باخته‌اند، چون در موضوع مهاجران بازی را به راست واگذار کرده‌اند... آنها دریافته‌اند که برای بردن در انتخابات باید موضع‌شان را در قبال مهاجران عوض کنند.»

چرخش به راست سوسیال دموکرات‌ها و در واقع خیانت به آرمان‌های مترقی آن باعث شده برخی از دانمارکی‌ها حالا آن را «حزب مردم لایت (رژیمی)» بنامند.

به گفته نوید بیگ، امام مسجد و معاون مرکز مطالعات اسلامی- مسیحی در کپنهاگ «شکی نیست: آنها دیدند که بدون اتخاذ مواضع ضد-اسلامی شانسی برای موفقیت ندارند.» و البته به قول او، امروز در بحث‌های سیاسی، اسلام و مهاجرت کاملاً مترادف با یکدیگر‌اند. نوید بیگ می‌گوید که اوضاع به حدی وخیم شده که بسیاری از خانواده‌های مسلمان در فکر ترک دانمارک هستند.

ناتاشا الحریری، وکیل و مدافع حقوق اقلیت‌ها با این تحلیل موافق است و می‌گوید: ‌ «مته فردریکسون برای رای بیشتر حاضر است هر موضعی را اتخاذ کند، ‌ حتی اگر این به معنای همسویی با راست افراطی باشد.»

هنجاری شدن  راست افراطی

سوسیال دموکرات‌‌ها می‌گویند موضع جدیدشان را در قبال مهاجران تغییر نخواهند داد، چرا که این برای حفظ دولت رفاه دانمارک ضروری است. به گفته نانا گراو پولسن، از اعضای حزب سوسیال دموکرات دانمارک «برای رسیدگی به شهروندان‌مان، باید پول کافی و اتاق کافی در کشور داشته باشیم. هر نوع سیاست‌گذاری در مورد مهاجران باید در چارچوب و از منظر رفاه شهروندان صورت پذیرد.»

این در حالی است که تعداد مهاجران و پناهجویان در دانمارک در سالهای اخیر کاهش یافته است؛ و میزان پذیرش مهاجر این کشور از متوسط اروپا بسیار پایین‌تر است. اقتصاد کشور نیز وضع خوبی دارد و تحقیقات نشان می‌دهد که فشار بر دولت رفاه از جانب جمعیت سالخورده است و نه از طرف مهاجران، پناهندگان و دانمارکی‌‌های با «ریشه غیراروپایی».

مسئله، تبدیل شدن عقاید راست افراطی به جریان اصلی است؛ اینکه امروز گفتار ضد-مهاجرت می‌تواند توجه و حمایت ملی را برانگیزد. ظهور دو حزب راست‌ افراطی جدید — راست‌تر از حزب مردم دانمارک— به خوبی گواه همین امر است: حزب راست جدید و حزب سرسخت (Hard Line). حزب راست نو با کسب حدنصاب ۲ درصدی توانست وارد پارلمان شود.

در ماه‌های منتهی به انتخابات رسانه‌ها روی رهبر حزب سرسخت، راسموس پالودن مانور زیادی دادند؛ او وکیلی است که محور برنامه‌ سیاسی‌اش اخراج همه مسلمانان دانمارک از خاک این کشور است. در ماه آوریل او در جریان یک راهپیمایی در یک محله چند فرهنگی در کپنهاگ، یک قرآن را روی زمین پرت کرد و همین باعث ایجاد برخی ناآرامی‌ها شد. از آن زمان تا کنون، دولت ۶ میلیون دلار برای محافظت از او در جریان کارزار انتخاباتی‌اش خرج کرده است. در جریان مبارزه انتخاباتی، او به کارهای تحریک‌آمیزی همچون سوزاندن قرآن یا پرکردن آن با بیکن مبادرت کرد. اگرچه حزب پالودن نتوانست وارد پارلمان شود، اما تمرکز رسانه‌ها بر اقدامات تحریک‌آمیز او باعث شد این شخصیت اهمیتی ملی پیدا کند. پیش از ناآرامی‌های ماه آوریل، او توانسته بود تنها ۵۰۰۰ هزار امضا از ۲۰۰۰۰ هزار امضای لازم برای نامزدی در انتخابات جمع کند. با اقدامات تحریک‌آمیز و به لطف پوشش رسانه‌ای خیلی زود طرفداران او چند برابر شد و او وارد مسابقه انتخاباتی شد.

ظهور احزابی مثل حزب پالودن و حزب راست جدید باعث شده که حزب راست افراطی مردم دانمارک به عنوان یک حزب جریان اصلی تثبیت شود. به گفته ناتاشا الحریری «ترسناک است حضور این نازی‌ها پشت در مجلس؛ اتفاقی که باعث شده حزب مردم یک حزب عادی به نظر برسد.»

کارینا کوزاریا پدرسون، ‌استاد علوم سیاسی دانشگاه کپنهاگ می‌گوید: ‌«تمرکز رسانه‌ای بر پالودن موجب شده موضع حزب مردم دانمارک در مورد مهاجران،به ناگهان موضعی میانه‌رو به نظر برسد.»

به نظر این استاد علوم سیاسی، البته‌ تغییر ماهیت حزب مردم و تبدیل شدن آن از یک حزب حاشیه‌ای به یک حزب جریان اصلی،‌ از منظر انتخاباتی به نفع حزب نبوده است. همکاری این حزب با احزاب اصلی و موفقیت آن در تحمیل خط سیاسی خود در مورد مهاجران باعث شده این حزب شبیه «همان احزاب نخبه‌ای» به نظر برسد که «مدعی به چالش کشیدن آنهاست.»
این موضوع و البته خبر رسوایی‌ در مورد استفاده نادرست از بودجه‌های سازمان ملل، موجب شد سیر صعودی حزب نزولی شود.

برنده اصلی آرایش جدید سیاسی در دانمارک بدون شک سوسیال دموکرات‌ها بوده‌اند. باید دید اکنون آنها چگونه حکومت خواهند کرد. آنچه مشخص است حزب از مواضعش در مورد مهاجران کوتاه نخواهند آمد. پولسن،  از اعضا حزب می‌گوید: «نمی‌خواهیم رای‌دهندگانی را که از راست افراطی به سمت ما متمایل شده‌اند، از دست بدهیم.» این چرخش به راست البته همزمان با چرخش به چپ در مورد دو موضوع حیاتی برای دانمارکی‌ها بوده است: موضوع رفاه و موضوع محیط زیست.

مته فردریکسون، پیشنهاد «ائتلاف بزرگ» با حزب لیبرال را که ۷۵ کرسی پارلمان را به دست آورده، رد کرده است. و در مقابل، ‌ درصدد ایجاد یک حکومت اقلیت با همکاری احزاب کوچکتر است.

این کار آسانی نخواهد بود. به نقل از رون ستابگر، استاد علوم سیاسی دانشگاه آرهوس، «او با احزاب چپ بر سر مسئله مهاجران درگیر خواهد بود.» درعین حال، درگیری او با احزاب محافظه‌کار در مورد مسائل اقتصادی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. در جریان کارزار انتخاباتی، ‌ سوسیال دموکرات‌ها وعده دادند که بودجه‌های عمومی را افزایش دهند، و میزان مالیات بر ثروت را بالا ببرند. همچنین، شرایط بازنشستگی پیش از موعد را پس از ۴۰ سال کار تسهیل کنند. ستابگر انتظار دارد که احزاب چپ‌گرا بکوشند «او را مهار کنند» و جلوی همکاری فردریکسون با راست‌ها را در مورد مهاجرت بگیرند.

یکی از اعضای حزب سوسیال دموکرات (با هویت محفوظ) می‌گوید چرخش به راست حزب باعث شده که موضوع اسلام‌هراسی در مرکز صحنه سیاسی دانمارک قرار بگیرد و تثبیت شود، ‌اما همین سوسیال‌دمکرات دانمارکی معتقد است که این پدیده تنها منحصر به دانمارک نیست. «تا آنجایی که بحث به مهاجرت مربوط می‌شود، راست افراطی بازی را برده است... چپ بازی را باخته، میانه بازی را باخته. و این در سرتاسر اروپا صادق است.»

منبع:‌ The NATION

بیشتر بخوانید: