احتمال دیدار ترامپ و روحانی در ماه سپتامبر چقدر است؟
نگاهی به تاریخ روابط و مذاکرات ایران و آمریکا
گمانه‌زنی‌ها درباره مذاکرات احتمالی تهران و واشنگتن بالا گرفته است. بررسی احتمال این مذاکره با نظر به تاریخ روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی و ایالات متحده در چهار دهه اخیر.
تارا عاطفی
در روزهای نخست شهریور امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در کنفرانس مطبوعاتی مشترکی که با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش در پایان نشست گروه هفت داشت، از احتمال دیدار رئیسان جمهوری ایران و آمریکا در هفته‌های آتی خبر داد. مکرون گفت با حسن روحانی صحبت کرده و به او گفته است که اگر با پرزیدنت ترامپ صحبت کند، می‌توان به توافقی جدید دست یافت. ترامپ در همان کنفرانس گفت که اگر شرایط مناسب باشد حاضر به ملاقات با رئیس جمهوری ایران است. روحانی همزمان گفته بود که اگر بداند در جلسه‌ای با کسی ملاقات کند، منافع ملی تأمین و کشور آبادتر میشود، دریغ نخواهد کرد، هر چند در فاصله زمانی کوتاهی حرفش را تغییر داد و گفت تصمیمی برای مذاکره جدی با آمریکا ندارد.
در یادداشت زیر به احتمال این مذاکره در بستر تاریخ روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی و ایالات متحده در چهار دهه اخیر خواهیم پرداخت.
سخنان روزهای اخیر روحانی، ترامپ و مکرون ازسوی شماری از ناظران بین‌المللی به آمادگی طرفین برای مذاکره و یا دست‌کم دیدار رئیسان جمهوری دو کشور در حاشیه هفتادوچهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد تعبیر شده است. مجمع عمومی نیمه دوم سپتامبر در نیویورک برگزار میشود.
در ایران گروهی اعتقاد دارند که اینک بهترین زمان برای مذاکره است، زیرا به باور آنها ترامپ از شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات آتی برخوردار است. در صورت انتخاب مجدد او، جمهوری اسلامی دست‌کم تا ۶ سال دیگر باید با این دولت ــ که جایگاه جنگ طلبان در آن به نسبت مستحکم است ــ سر کند و در آن صورت دست بالا را نخواهد داشت. همچنین بدون مذاکره امیدی بر برداشتن تحریم‌هایی که هر روز بیشتر بر گلوی اقتصاد بیمار ایران فشار می‌آورد نخواهد بود.
چهار دهه سرسختی و سه بار تسلیم
نخستین نشانه‌های خصومت میان دو کشور از آبان ماه سال ۱۳۵۸ و کمتر از یک سال پس از انقلاب ایران شروع شد. زمانی‌که تعدادی فعال دانشجویی به سفارت آمریکا حمله کردند و دیپلمات‌های سفارت را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند.
گروگانگیر دیروز و اصلاح طلب امروز، عباس عبدی، اخیراً در مصاحبه‌ای به روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» گفت، ایران کاملا تغییر جهت داده است و افراط گرایان مخالف مذاکره به این نتیجه رسیدهاند که آنچه با آمریکا کار می‌کند اتخاذ موضعی سخت و در عین حال آماده بودن برای مذاکره در صورتی است که ترامپ تضمین‌هایی ارائه دهد.
در تاریخ چهاردهه بحران، جمهوری اسلامی در سه مورد نرمش به خرج داده، موضع سرسختانه اش را کاملا تغییر داده و در برابر فشار شدید تسلیم شده است.
آزاد کردن گروگان‌های آمریکایی در سال ۱۹۸۱، پذیرفتن قطعنامه سازمان ملل برای پایان دادن به جنگ هشت ساله با عراق در سال ۱۹۸۸ و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ این سه مورد هستند.
در گزارشی که اخیرا فرناز فصیحی برای نیویورک تایمز نوشته است به نقل از تحلیلگران و سیاستمداران ایرانی آمده است که مذاکرات سال ۱۹۸۱ برای آزاد سازی گروگان‌ها به مثابه روالی برای مذاکره با آقای ترامپ دیده میشود.
در آن زمان، که مانند امروز با فصل انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مصادف شده بود، ایران برای آزادی گروگان‌ها با دولت جیمی کارتر مذاکره کرد اما آزادی گروگان‌ها را به تاخیر انداخت، به طوری که کارتر نتوانست از اعتبار این دستاورد برای انتخاب مجدد خود استفاده کند. گروگان‌ها زمانی آزاد شدند که پرزیدنت رونالد ریگان در حال سخنرانی تحلیف ریاست جمهوری بود.
در تاریخ چندین دهه رابطه میان ایران و آمریکا مسایل میان دو کشور هیچ‌گاه کاملا حل نشده اما هر جا که لازم بوده با هم کنار آمده‌اند و بعید نیست که باز هم این اتفاق بیفتد.
تاریخچه مختصر: رابطه ایران - آمریکا
نخستین نشانه‌های روابط میان دو کشور به دوره قاجار و اعزام هیات‌های نمایندگی میان دو کشور باز می‌گردد، اما این روابط پس از جنگ جهانی اول روز به روز پر رنگ تر شد. رابطه ایران و آمریکا طی ۶۶ سال گذشته و از زمان سقوط دولت مصدق در پی کودتایی که توسط سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا ( سی آی ای) در دولت آیزنهاور صحنه گردانی شد تا به امروز که تنش میان ایران و دولت ترامپ بشدت بالاگرفته سرشار از فراز و نشیب بوده است.
▪️۱۹۵۳: سقوط مصدق
سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا ( سی آی ای)، با همراهی سرویس اطلاعاتی مخفی ام آی ۶ بریتانیا صحنه گردانی کودتای برکناری محمد مصدق، نخست وزیروقت را بر عهده داشتند و محمدرضا پهلوی، شاه ایران را به قدرت بازگردانند.
▪️۱۹۵۷: آغاز همکاری هسته‌ای
ایالات متحده و ایران یک قرارداد در زمینه همکاری هسته‌ای (غیرنظامی) امضا کردند.
▪️۱۹۶۷: تحویل نخستین محموله اورانیوم
ایالات متحده آمریکا رآکتور پژوهشی تهران (یک رآکتور هسته‌ای پنج مگاواتی ) به همراه اورانیوم غنی شده با غلظت ۹۳ درصد را در اختیار ایران گذاشت.
▪️۱۹۷۹: انقلاب ایران
بدنبال انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ در ایران، شاه ایران که از حمایت آمریکا برخوردار بود از کشور فرار کرد، روح الله خمینی از تبعید به ایران بازگشت. گروهی از دانشجویان افراطی سفارت آمریکا در تهران را تصرف کردند و با به گروگان گرفتن کارمندان و دیپلمات‌های حاضر در سفارت خواهان استرداد شاه ایران برای محاکمه شدند و این آغازگر چهار دهه خصومت میان دو کشور بود.
▪️۱۹۷۹ تا ۱۹۸۱: بحران گروگان‌گیری در سفارت آمریکا
آمریکا بدنبال حمله دانشجویان به سفارت آمریکا روابط دیپلماتیک با ایران را قطع، دارایی های ایران را مصادره و تجارت با ایران را ممنوع کرد. در این دوران آمریکا سعی کرد که طی یک عملیات نجات که به دستور پرزیدنت کارتر صورت گرفت گروگان‌ها را آزاد کند. هلیکوپتر آمریکایی گرفتار طوفان شن شد، هشت پرسنل نظامی آمریکا کشته شدند و عملیات نجات شکست خورد.
▪️۱۹۸۱: آزادی گروگان‌ها
ایران دقایقی پس از پایان دوره ریاست جمهوری کارتر و حین سخنرانی تحلیف رونالد ریگان گروگان‌ها را آزاد کرد.
▪️۱۹۸۴: فهرست تروریسم
آمریکا ایران را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داد.
▪️۱۹۸۵ تا ۱۹۸۶: رسوایی ایران- کنترا
آمریکا به ایران پنهانی سلاح فروخت و در عوض تهران به آزادی گروگان‌های آمریکایی که در لبنان اسیر شبه نظامیان حزب الله بودند کمک کرد. در آمد حاصل از فروش سلاح به ایران ( به صورت غیر قانونی) صرف کمک به شورشیان (ضد-کمونیست) نیکاراگوئه شد. این سلسله ماجراها بحران سیاسی برای دولت ریگان پدید آورد و به روسایی ایران-کنترا مشهور شد.
▪️۱۹۸۸: سرنگون کردن هواپیمای مسافربری ایران
ناو آمریکایی وینسنس یک فروند هواپیمای مسافربری ایران را که عازم مکه بود بر فراز خلیج فارس هدف قرار داد. ۲۹۰ سرنشین هواپیما همگی کشته شدند. آمریکا گفت که این هواپیما را با جت جنگی اشتباه گرفته است.
▪️۲۰۰۰: اذعان به نقش آمریکا در کودتا
مادلین آلبرایت، وزیر خارجه وقت ایالات متحده نقش آمریکا در کودتایی که در جریان آن مصدق سرنگون شد را پذیرفت و گفت:« می‌توان فهمید که چرا بسیاری از ایرانی‌ها از این دخالت آمریکا در امور داخلی شان آزرده هستند.»
▪️۲۰۰۲: محور شرارت
جورج دبلیو بوش، ایران، کره شمالی و عراق را محور شرارت نامید و ایران را متهم به تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای کرد.
▪️سالهای دهه ۲۰۰۰ : برنامه هسته‌ای ایران و تحریم‌ها
یک گروه مخالف ایرانی افشا کرد که ایران دو مرکز هسته‌ای اعلام نشده در نطنز و اراک دارد. بدنبال آن آمریکا ضمن انتشار تصاویر ماهواره‌ای در نطنز و اراک، ایران را به تلاش برای تولید سلاح اتمی متهم کرد. ایران این اتهام را تکذیب کرد و این آغاز بیش از یک دهه تلاش دیپلماتیک و میانجیگری برای حل مساله هسته‌ای ایران بود. چندین مرحله تحریم علیه ایران توسط سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا اعمال شد. تحریم‌ها بر اقتصاد ایران اثر گذاشت و ارزش پول ایران هر روز رو به نزول رفت.
▪️۲۰۰۶: ابراز تمایل آمریکا برای مذاکره
واشنگتن گفت درصورتی که ایران به صورت قابل تاییدی غنی سازی اورانیوم را تعلیق کند، به مذاکرات چند جانبه هسته‌ای خواهد پیوست.
▪️۲۰۰۸: گفت‌وگوی مستقیم
جورج بوش برای نخستین بار نیکلاس برنزیک مقام رسمی از وزارت خارجه آمریکا را برای شرکت مستقیم در گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران به ژنو اعزام کرد.
▪️۲۰۱۲: مذاکرات پنهانی
مقام‌های ایران و آمریکا مذاکرات مخفی را آغاز کردند، این مذاکرات در سال ۲۰۱۳ شدت یافت.
▪️۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶: گشایشی در روابط و توافق هسته‌ای
سپتامبر۲۰۱۳ حسن روحانی و باراک اوباما تلفنی گفت‌وگوی کوتاهی کردند،طی سه دهه، این بالاترین سطح تماس میان دو کشور بود. سال ۲۰۱۵ ایران با شش کشور آلمان، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آمریکا به یک توافق جامع هسته‌ای موسوم به برجام دست یافت. بر اساس این توافق ایران در ازای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای حساس و اجازه بازرسی به بازرسان بین المللی از تحریم‌هایی که اقتصاد کشور را فلج کرده بودند خلاصی یافت.
▪️۲۰۱۸: خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که آمریکا رسما از برجام خارج میشود. متعاقب خروج آمریکا از برجام تحریم‌های اقتصادی علیه ایران بازگشت و تحریم‌های بیشتری بر ایران اعمال شد.
▪️۲۰۱۹: تنش در خلیج فارس
روابط ایران و آمریکا روز بروز وخیم تر شد. آمریکا یک ناو هواپیمابر و بمب افکن‌های بی- ۵۲ به خلیج فارس فرستاد. ماه مه و ژوئن رشته انفجارهایی در تانکرهای نفتی در خلیج عمان رخ داد که آمریکا ایران را به انجام آن متهم کرد. کمی بعد نیروهای ایرانی یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی را در تنگه هرمز سرنگون کردند.
▪️سپتامبر ۲۰۱۹
حدود دو هفته به برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد باقی مانده، جایی که قرار است روسای جمهوری ایران و آمریکا همزمان زیر یک سقف حضور یابند. آیا ملاقاتی میان ترامپ و روحانی در آینده‌ای نزدیک متصور است؟ ساعتی قبل از آنکه روحانی شامگاه چهارشنبه ۱۳ شهریور گام سوم کاهش تعهدات ایران در برجام را اعلام کند، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران گفته بود دولت ترامپ پیشنهاد فرانسه برای لغو برخی تحریم‌ها را نپذیرفته است. یک دیپلمات اروپایی به خبرگزاری رویترز اطلاع داد که فرانسه نیز تخصیص ۱۵ میلیارد دلار به اینستکس برای مبادلات بانکی و نفتی با ایران را مشروط به پذیرش FAFT کرده است. مجمع تشخیص مصلحت نظام اما تأیید لوایح مبارزه با پولشویی را تا لغو تحریم‌ها به تعویق انداخته است. به این ترتیب برای دولت روحانی راه دیگری جز اعلام گام سوم باقی نماند. در این شرایط روحانی حتی اگر بخواهد هم نمی‌تواند گام اول برای دیدار ترامپ را بردارد.
نظرها
کاشکی
کاشکی آزادی بیان واقعی میبود. از فواید سانسور مخالفان مجودیت ایران مطلبی منتشر میکردی؟ اگر عده بنا بر دلایل خواهان نابودی موجودیت کشور ایران هستند (چون از 2500 پیش تاکنون جز دیکتاتوری و کشور گشایی و تجاوز و جنایت از حکومتهای مرکزی سایر ملل منطقه ندیدند) / چرا این همه امپراتوری دیکتاتوری و جنایتکار از چنگیز تا هیتلر نابود شد ولی ایران باقی بماند؟! موجودیت ایران جز غارت و ظلم و جنایت چیزی برای ملل ترک و عرب و کرد و لوچ و لر.... ندارد. حتی فارسها نیز در ظلم و استضعاف هستند. ایران موجودیتی ضد بشری دارد بایست نابود شود. برنامه شیعی-فارسی نابودی تمام جهان غیر خودش اش است.
جمهوری اسلامی در مسیر سازش "قهرمانانه"
بخش هایی از "سخن روز"؛ از حزب کمونیست ایران رژیم جمهوری اسلامی در شرایطی که صادرات نفت آن با بیش از هفتاد درصد کاهش، به کمترین حد خود در پنج سال گذشته، یعنی به ۳۸۶ هزار بشکه در روز رسیده است و در حالی که به تجربه دریافته که با ناأمن کردن تنگه هرمز و کاهش تعهدات خود در پیمان هسته ای نمی تواند بیش از این حالت نه جنگ، نه "صلح" و نه مذاکره را حفظ کند یک گام به مذاکره و سازش نزدیک تر شده است. هدف راهبردی جمهوری اسلامی از ادامه کشمکش با آمریکا و مذاکره و سازش با آن تضمین بقای حاکمیت خودش است. می خواهد این تضمین را از دولت آمریکا و قدرتهای غربی بگیرد که آنها برنامه ای برای سرنگونی رژیم ندارند. اهداف استراتژیک آمریکا هم در شرایط کنونی نه سرنگونی رژیم اسلامی بلکه تغییر رفتار آن است. دولت آمریکا تا زمانی که مسئله سرنگونی رژیم اسلامی به امری بازگشت ناپذیر تبدیل نشده باشد، نمی خواهد آینده ایران را که آبستن انقلاب است به سرنوشتی نامعلوم واگذار کند. دولت آمریکا می خواهد جمهوری اسلامی را که البته با سرکشی هایش هم کم به امریکا خدمت نکرده است، چنان رام کند که هیچ خطری برای منافع آمریکا و متحدین آن در منطقه ایجاد نکند. بنابراین هر دو طرف منازعه بر سر بقای رژیم جمهوری اسلامی توافق نظر دارند. آنچه مورد اختلاف است بهایی است که جمهوری اسلامی برای گرفتن تضمین بقایش باید بپردازد. کارگران و مردم ستمدیده و زحمتکش ایران باید بدانند که در تقابل با این دو راهی که قدرتهای ارتجاعی در برابر آنها قرار می دهند راه سومی هم وجود دارد، راه تشدید مبارزه برای سرنگونی انقلابی جمهوری اسلامی، تنها از این طریق است که می توان به عوارض ویرانگر این جدال کشمکش ها پایان داد.
حقیقتگو
اگربخواهید درخت میوه ای که ازنظر همسایه گان محترم است و برزمینی روئیده است که قصد تصاحبش را دارید ولاجرم باید هدفنمد عمل کرده ونگذارید آبی به ریشه های برسد و هرروزه هم تکان درخت را تکانش دهید ..سرانجام درخت میوه خشک میشود و ریشه کردن کردن با عذرموجه عملی میشود...روس ها بعد ازکشتن رفسجانی و معدوم کردن و بستن دهان های بسیاری ازحامیان وی نتها بدرون دربارخامنه ای وارد شدند بلکه به درون مغزوی داخل شدند وتمامی سپاه پاسداران وحتی مجلس را دراختیار دارند.درحقیقت آزخامنه ای پیکر عبابردوش برجا مانده است و مغزودهان و اعمال وکردارش را روسیه تحت کنترل دارد ..خشکاندن یک کشور و تکان تکان دادن آن با تحریم های روس ها خواسته وروس ها موجب شده درحقیقت موردی خواهد شد که روس ها تمامی ایران بطورعلنی وعیرعلنی تصاحب کنند..علی خامنه ای که با دانستن فجایع تحریمی و اقتصاددرهم فرو ریخته مردمی و میلیونها بیکاره ومعتاد و خانه بدوش و هاشیه نشین و هزارن زندانی چرا همچنین برطبل سیتزه گری با امریکا می کوبد؟ زیرا که اجرا کننده اهداف روس ها است...محال ممکن است که روس ها اجازه دهند مذاکره ای مستقیم با امریکا صورت بگیرد تحریم ها برداشته و اهداف تصاحب و سلطه گری روس ها درایران بسته شود...روحانی میداند دیداربا ترامپ و مذاکره با ترامپ حتی به خلع لباس آخوندی اش وحتی به حصر همچون موسوس وکهروبی خاتمه خواهد یافت.لازم به یادآوری است که سفره های بکررات مقامات حکومت اخوندی که لاقل هرماه چندین مرتبه و چه علنی وچه غیرعلنی به روسیه انجام میشود...
حمید
احتمال دیدار ترامپ و روحانی در ماه سپتامبر چقدر است؟ حتما این جوک را شنیده اید، که یک ایرانی با یک قاشق ماست در کنار دریا نشسته بود و با فرو کردن قاشق ماست در دریا مرتب اب را بهم میزد. شخص کنجکاوی از او پرسید چه کار میکنی؟ جواب شنید مگر نمیبینی مشغول درست کردن ماست هستم!!! راستی،احتمال دیدار ترامپ و روحانی در ماه سپتامبر چقدر است؟ احتمال موفقیت تلاش مذبوحانه ان هموطن بفرموده خمینی(هیچ).