جمهوری اسلامی و ریزگردهای سرطان‌زا

<p>جلال ایجادی - یکی از مشکلات اساسی زیست محیطی در ایران هوای ناسالم و در این میان افزایش و هجوم ریزگردها و غبار سنگینی است که بخش مهمی از شهرها و مناطق روستایی ایران را فراگرفته است. گاه تمام فضای شهر از غباری زرد و سرخ آکنده می&zwnj;شود و مردم در خیابان و کوچه با ماسک و بدون ماسک با شتاب حرکت می&zwnj;کنند و احساس نفس تنگی دارند.</p> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <!--break--> <div dir="RTL">مردم از هوای سالم برای یک زندگی ساده محروم هستند، زیرا آلودگی&zwnj;های صنعتی و ریزگردها هوا را سنگین و مسموم کرده&zwnj;اند. ریزگردها به ذرات کوچک&zwnj;تر از دو میکرون گفته می&zwnj;شود که در اثر پدیده فرسایش بادی به وجود می&zwnj;آیند. این پدیده در دوره&zwnj;های خاص به&zwnj;طور روزافزون در شهرهای جنوبی، غربی و مرکزی و نیز در تهران بیداد می&zwnj;کند. یکی از نتایج این آلودگی به خطر افتادن جدی سلامت شهروندان کشور است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">براساس بررسی سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۱، چند شهر ایران از حیث میزان سالانه ذرات گرد و غبار معلق در هوا از میان هزار و صد شهر از ۹۱ کشور دنیا در رده آلود&zwnj;ه&zwnj;ترین شهرهای دنیا قرار دارند. در سال ۲۰۱۱ میلادی سازمان بهداشت جهانی، شهر اهواز را از نظر میزان ذرات گرد و غبار موجود در هوا، آلوده&zwnj;ترین شهر جهان معرفی کرد. پس از اهواز، اولان باتور پایتخت مغولستان، دومین و سپس سنندج با متوسط سالانه ۲۵۴ میکروگرم سومین شهر آلوده دنیا از نظر میزان ذرات کوچک&zwnj;تر از ۱۰ میکروم&zwnj;تر در هوا شناخته شدند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در ایران به لحاظ آلودگی هوا به طورعموم دو نوع آلودگی از نظر ساختار و منشاء وجود دارد: آلودگی&zwnj;های صنعتی و ریزگردها. منشاء تولید آلاینده&zwnj;های هوای تنفسی شهرها، مونوکسید کربن و ذرات معلق است که در بیشتر مواقع ابعادشان کمتر از ۱۰ میکرون است. آنها ناشی از فعالیت خودروها و سیستم شوفاژ شهری و تولید صنعتی هستند. ریزگردها که بسیار کوچک هستند، دارای منشاء صنعتی نیستند. آنها به طور &quot;طبیعی&quot; و با گردش باد، سبب بروز آلودگی&zwnj;ها و خفگی هوای شهر و روستا می&zwnj;شوند و به سادگی در دستگاه تنفسی نفوذ می&zwnj;کنند. هرچند این پدیده به ظاهر طبیعی و دارای کانون&zwnj;های گرد وغبار است، ولی پخش ماده چسبنده &quot;مالچ پاشی&quot; نفتی درعراق و سایر نقاط که برای تثبیت ماسه&zwnj;ها و شن&zwnj;های روان هستند، این ریزگردها را متاثر ساخته و تخریب محیط طبیعی توسط انسان و بهم ریختگی و نابودی مناطق مرطوب در ایران و کشورهای همسایه، این بحران را شدت می&zwnj;بخشند. امروز ایران قربانی عوامل نامساعد و ویرانگری زیست محیطی داخلی و منطقه&zwnj;ای است.</div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;مرگ خاموش شهروندان</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">مردم ما در ایران کنونی از آلودگی هوا رنج می&zwnj;برند زیرا جان آنان در این حکومت ارزشی ندارد و انباشت پی&zwnj;درپی عوامل خطرناک در محیط زیست و در آب و هوای موجود، سلامتی آنان را هدف قرارداده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;<img width="300" align="left" height="200" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/rizgard1.jpg" alt="" /></div> <div dir="RTL">&quot;همشهری&quot; در گزارشی تازه از &quot;مرگ خاموش شهروندان بر اثر هجوم ریزگردها&quot; صحبت کرد و نوشت: &quot;مشاور زیست&zwnj;محیطی معاون &rlm;شهردار تهران درباره هجوم &rlm;ریزگردها به کشورمان گفت: این &rlm;پدیده یک موضوع امنیتی در &rlm;ابعاد کلان و در سطح ملی است &rlm;که دست کمی از جنگ ندارد، اما &rlm;تا این لحظه عزمی برای رفع این &rlm;مشکل وجود نداشته است.&quot; (۲۴ تیر ۱۳۹۱)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به درستی صحبت از &quot;جنگ&quot; می&zwnj;شود؛ جنگی مخرب و آرام که بیان تخریب محیط زیست است و سلامتی انسان&zwnj;ها را به طور مستقیم تهدید می&zwnj;کند؛ جنگی که به طرز خاموش و موذیانه سلامتی را می&zwnj;خورد. وحید نوروزی مشاور زیست محیطی معاون &rlm;شهردار تهران می&zwnj;افزاید: &quot;وقتی &rlm;شاخص استاندارد آلاینده هوای &rlm;تنفسی شهرها از مرز ۲۰۰ رد &rlm;می&zwnj;شود و وضعیت هوا در &rlm;شرایط اضطرار قرار می&zwnj;گیرد، &rlm;پدیده&zwnj;ای مرگ&zwnj;آور شکل می&zwnj;گیرد.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">وی تصریح می&zwnj;کند: &rlm;&quot;در شرایط اضطرار آلودگی هوا، &rlm;خروج مادران باردار، نوزادان، &rlm;خردسالان، کودکان، کهنسالان &rlm;و بیماران از خانه، آنها را یک قدم &rlm;به مرگ نزدیک&zwnj;تر می&zwnj;کند و &rlm;جسم و جان آنها را در معرض &rlm;خطر قرار می&zwnj;دهد.&quot;، &quot; پدیده ریزگردها زندگی و سلامت &rlm;شهروندان به ویژه اقشار حساس &rlm;جامعه را مورد تهدید قرار می&zwnj;دهد. ریزگردها با آلاینده &rlm;های هوا متفاوتند و تأثیرات آنها &rlm;نیز با هم تفاوت دارد اما &rlm;ریزگردها همانطور که از &rlm;نامشان پیداست به قدری ریزند &rlm;که به&zwnj;راحتی وارد سیستم &rlm;تنفسی می&zwnj;شوند.&quot; (همانجا)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">همانطور که نماینده شهرداری تهران می&zwnj;گوید این آلودگی ناشی از ریزگردها برای بخش مهمی از مردم خطرناک بوده وبطور مستمر تمام دستگاه تنفسی و شش&zwnj;ها را مورد حمله قرار داده وافرادی که حساس هستند ویا از سلامتی کامل برخوردار نیستند اولین قربانیان این آلودگی جانفرسا می&zwnj;گردنند. بقول او این ریزگردها شبیه &quot;حمله &rlm;نیروهای مهاجم است&quot;، &quot;این حملات، پیر و جوان را &rlm;در معرض خطر مرگ قرار می&zwnj;&rlm;دهند اما تفاوت آنها در این است &rlm;که تهاجم نیروهای دشمن با به&zwnj;&rlm;کارگیری انواع سلاح&zwnj;، پرسروصداست ولی هجوم ریزگردها &rlm;همچون اسلحه&zwnj;ای که صداخفه&rlm;کن روی آن نصب شده باشد، &rlm;بی&zwnj;سروصداست. پدیده ریزگردها هوای تنفسی را &rlm;دچار کمبود اکسیژن و &rlm;آرامش و آسایش را از افراد سلب &rlm;می&zwnj;کند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">نمی&zwnj;توان واقعیت را کتمان کرد. درواقع موج ذرات، نفس راحت را از ریه شهروندان می&zwnj;دزدد، نگاه&zwnj;ها را تیره و تار می&zwnj;کند و ذرات میکرونی بی&zwnj;وزن و بو را داخل ریه&zwnj;های مردم می&zwnj;سازد. معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی لرستان نیز در زمینه تاثیرات ریزگردها بر آن است که اختلال در دستگاه تنفسی، بروز عفونت گوش میانی، بروز بیماری&zwnj;های انسداد دستگاه تنفسی، بروز سرطان ریه، بروز بیماری&zwnj;های قلبی و عروقی و عفونت حاد دستگاه تنفسی از جمله تاثیرات ریزگردها روی سلامت انسان&zwnj;هاست. (سایت بی&zwnj;باک، ۲۷/۲/۱۳۹۰)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">بنابراین خطرات ناشی از این ریزگردها بسیار فراوان هستند و متاسفانه آسیب&zwnj;های جامعه در عرصه سلامتی با دقت مورد ارزیابی قرارنمی&zwnj;گیرند. در یک بررسی تخصصی ریه که به تازگی از سوی &quot;انجمن آسم و آلرژی ایران&quot; در تهران انجام شده، آمده است که نشانه&zwnj;های آسم بین تهرانی&zwnj;ها بسیار بالا بوده و از شیوع ۳۵ درصدی در پایتخت برخوردار است. دکتر ابراهیم رضی با اشاره به اینکه مردم تهران در گذشته تنها از آلودگی هوای ناشی از انواع آلاینده&zwnj;های صنعتی همچون حرکت خودروها و فعالیت کارخانه&zwnj;های صنعتی رنج می&zwnj;بردند، گفت: &quot;در دو سه سال اخیر آلودگی ناشی از گرد و غبار نیز به آلاینده&zwnj;های تهران اضافه شده و شرایط را برای تنفس مردم این کلان شهر از گذشته دشوارتر کرده است.&quot; (خبرانلاین- ۲۱ خرداد ۱۳۹۱)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به عقیده دکتر ابراهیم رضی، هجوم این دو نوع آلودگی به تهران، عامل ایجاد و تشدید بیماری&zwnj;های انسدادی، عفونی و ریوی ازجمله سرطان ریه می&zwnj;شود و افراد دارای زمینه و سابقه بیماری&zwnj;های مزمن ریوی، نسبت به اشخاص سالم از آلودگی هوا بیشتر آسیب می&zwnj;بینند. با توجه به این که بیماری&zwnj;های سرطان ریوی از دوره طولانی برخوردارند، آثار منفی آلودگی&zwnj; هوای امروز تهران چند دهه بعد با شدت بیشتر بروز کرده و پیش آمدهای خود را نشان خواهد داد. او بر این نکته تاکید می&zwnj;کند که باریزگردها سرطان و ایست قلبی افزایش خواهد یافت. این پژوهشگر می&zwnj;گوید: &quot;تا دو دهه پیش بروز سکته قلبی در افراد زیر۴۰ سال بسیار نادر بود، در صورتی که در حال حاضر این موضوع بسیار شایع شده و بسیاری از اشخاصی که سن آن&zwnj;ها کمتر از ۴۰ سال است نیز دچار حملات قلبی می&zwnj;شوند.&raquo; (همانجا)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">از دیدگاه متخصصان افزایش حملات قلبی ازجمله ناشی از پدیده ریزگرد&zwnj;ها و افزایش آلاینده&zwnj;های مسموم&zwnj;کننده است. بنابر گزارش&zwnj;های دولتی در سال ۱۳۹۰ استان کرمانشاه ۲۰۰ روز در سال در فضای آلوده ریزگرد&zwnj;ها تنفس کرده است. به&zwnj;علاوه ۱۲ درصد مرگ شهروندان در این استان ناشی از این پدیده بوده و به علت همین آلودگی بیماران مبتلا به سرطان ۱۴ درصد افزایش یافته&zwnj;اند. متخصصان حوزه پزشکی همه بر اثرات مخرب ریزگردها روی سلامتی انسان تاکید می&zwnj;کنند و از جمله روی جنبه سرطان&zwnj;زا بودن این آلودگی&zwnj;ها توافق نظر دارند. ما زندگی خود را از طبیعت سالم و مرگ خود را نیز از طبیعت آلوده می&zwnj;گیریم. کشوری که قادر نیست زیستبوم با کیفیت به مردمش عرضه کند به ناگزیر زندگی آنان را تباه می&zwnj;سازد. در تامین این زندگی سالم، مدیران و مسئولان سیاسی نقش بسیار حساسی ایفا می&zwnj;کنند. هرچقدر بینش و رفتار آنان تابع منافع سوداگرانه اقتصادی و جاه&zwnj;طلبی&zwnj;های ناسالم باشد به همان میزان ویرانگری سیاست&zwnj;شان در مدیریت جامعه، کشنده&zwnj;تر خواهد بود<b>. </b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL"><b>فقدان مدیریت مالی و سیاسی شایسته</b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">علی&zwnj;رغم این خطرات، در نزد مسئولان &quot;عزمی برای رفع&quot; این فاجعه زیست محیطی وجود ندارد. بی&zwnj;مسئولیتی دستگاه دولتی، عدم حساسیت مدیران و تاراج پول&zwnj;های کلان ناشی از فروش نفت جهت بودجه نظامی و اتمی، تراژدی زیست محیطی و سلامتی مردم را به دست فراموشی سپرده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در ایران نهادی که موظف به مدیریت امور محیط زیستی است، &quot;سازمان محیط زیست کشور&quot; است. واقعیت این است که این نهاد فاقد شایستگی و مهارت و توان است و هیچ بودجه&zwnj;ای در زمینه مبارزه علیه ویرانگری&zwnj;های زیست بومی ندارد و وجود آن بیشتر جنبه نمایشی و تبلیغاتی دارد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;به جدول زیر توجه کنید: طی دوسال اخیر بودجه اداری و بوروکراسی این سازمان دولتی افزایش یافته ، حال آنکه بودجه ویژه برای مهار ریزگردها و بازسازی تالاب&zwnj;های کشور کاملاً برداشته و حذف شده است. (منبع آمار همشهری ۱۰ خرداد ۱۳۹۱)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <p><span dir="RTL">&nbsp;در نظر داشته باشید که بودجه ایران در سال </span><span dir="RTL">۱۳۹۰</span><span dir="RTL"> مبلغ </span><span dir="RTL">۵۴۰</span><span dir="RTL"> هزار میلیارد تومان (معادل </span><span dir="RTL">۳۵۰</span><span dir="RTL"> میلیارد یورو) بوده است. درحالی که مبلغ ناچیز صد میلیارد تومان در بودجه سال </span><span dir="RTL">۹۰</span><span dir="RTL"> به مجموعه مسائل زیست محیطی ایران اختصاص داده شده بود. برای تبلیغات قرآنی و کنکور قرآنی یعنی یکی از زمینه&zwnj;های تحمیق مردم </span><span dir="RTL">۸۰۰</span><span dir="RTL"> میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته شده بود. حال همین مبلغ ناچیز صد میلیارد تومانی در زمینه زیست محیطی در بودجه </span><span dir="RTL">۹۱</span><span dir="RTL"> حذف می&zwnj;شود. من بارها تکرار کرده ام که این حکومت با قصد تخریب در زمینه زیست محیطی عمل می&zwnj;کند و همین حذف بودجه و عدم انتشار آمار درست و سازمان یافته و بالاخره نبود یک نهاد موثر در مدیریت امور زیست محیطی به روشنی گویای این امر است. به جدول زیر نگاه کنید. در بخش هزینه بوروکراسی اداری بودجه افزایش یافته، حال آنکه در بخش دوم که متعلق به پروژه مهار ریزگردها هست، بودجه حذف شده است.</span>&nbsp;</p> <p class="rtecenter"><img width="500" align="middle" height="108" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/rizgard3.jpg" alt="" /></p> <p>&nbsp;توجه کردید؟ بودجه نازل جهت مهار ریزگردها در بودجه دولتی حذف شده است. به علاوه مسئولان عادت کرده&zwnj;اند که فاجعه بیافرینند و خود با فاجعه بر زندگی مردم سلطه&zwnj;گری کنند و ومردم را به &quot;رحمت و بخشش خداوندی&quot; حواله دهند. وقتی کمبود باران است، آیت&zwnj;الله&zwnj;ها ازافراد می&zwnj;خواهند تا دعا کنند؛ هنگامی که مردم در بیماری و رنج به&zwnj;سر می&zwnj;برند، آیت&zwnj;الله&zwnj;ها آنها را تشویق می&zwnj;کنند تا به زیارت امامزاده و حرم بروند و سفره بیاندازند تا سلامتی خود را به دست آورند.</p> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">به دوراز هرگونه خردگرایی و تلاش علمی، نظام دینی مردم را در بی&zwnj;اطلاعی و نادانی نگه می&zwnj;دارد. این رژیم به نیازها و آسایش زندگی مردم بی توجه است و محیط زیست سالم برای حاکمان بدون اهمیت است. بارها و بارها دیده&zwnj;ایم دولت و وزارت خانه&zwnj;هایی مانند وزارت نیرو و نفت در تخریب محیط زیست می&zwnj;کوشند. نمایندگان مجلس اسلامی که بخش مهمی از آنان دزد و قاتل و تبهکار هستند، بودجه ناچیزی برای بحران دریاچه ارومیه و بودجه مقابله با ریزگردها را حذف می&zwnj;کنند. بنابراین هوای سالم و محیط زیست برای شهروندان ایران فاقد مدیریت درست و بودجه لازم است. در جمهوری اسلامی آزادی سرکوب می&zwnj;شود و زندگی انسان&zwnj;ها به تباهی کشیده می&zwnj;شود. این نظام دینی، بیماری&zwnj;زا و سرطان&zwnj;زاست. در یک کشور عادی و با حکومتی که حداقل مسئولیت را داشته باشد بحران ریزگردها با بی تفاوتی مواجه نمی&zwnj;شود. حال آنکه دولت اسلامی نه تنها بی توجه است و دروغ می&zwnj;گوید، بلکه به ویرانگری&zwnj;های خود ادامه می&zwnj;دهد. هرسال ثروت و پول کلانی صرف تبلیغات مخرب اسلامی و ساخت حرم و مسجد و کمک به دیکتاتور سوریه و بنیادگرایان لبنانی و فلسطینی می&zwnj;شود. این نشان می&zwnj;دهد هزینه کلان طرح&zwnj;های جاسوسی وسرکوب مردم و فعالیت تبهکارانه و خطرناک اتمی به راحتی مهیا می&zwnj;شود، ولی بودجه برای شرایط زیست محیطی و بهداشت و سلامتی مردم در نظر گرفته نمی&zwnj;شود. این است واقعیت این حکومت دینی دربرخورد با مسائل زیست محیطی در ایران.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>علل پیدایش ریزگردها کدامند؟ </b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">در دوران پیشین زمین&zwnj;شناسی، منطقه (ایران، عراق، سوريه، عربستان و شمال آفريقا) شاهد توفان گرد وغبار با شدت زياد بوده است. وجود تپه&zwnj;های ماسه&zwnj;ای گسترده و بلند همانند آنچه در خوزستان و ربع&zwnj;الخال<span>ی عربستان</span> مشاهده می&zwnj;شود حاكی از اين امر است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">ربع الخال<span>ی، </span>منطقه&zwnj;ای بیابانی و شنی گسترده&zwnj; و مساحت آن در حدود ۶۴۰ هزار کیلومتر مربع است. این منطقه مشهور است به باد و توفان&zwnj;های بسیار قوی و شدید در زمستان و تابستان. بنابراین در تمام سال در ربع&zwnj;الخالی گرد و خاک برپاست و در آن تپه&zwnj;های <a title="ریگ" href="http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%AF"><span>ریگ</span></a>روان و <a title="تلماسه" href="http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%87"><span>تلماسه&zwnj;ها</span></a>در حال حرکت هستند. در دوران خشکسالی زمین و توسعه بیابانزایی در جهان و درمنطقه، اینگونه توفان&zwnj;های ماسه&zwnj;ای و یا موج ریزگردها کم وبیش وجود داشته است. در دوران اخیر عوامل طبیعی و خرابکاری در مکانیسم&zwnj;های طبیعت توسط انسان، زمینه خیزش&zwnj;های مجدد توفان ماسه و یا ریزگردها را فراهم ساخته است و زندگی میلیون&zwnj;ها انسان را در کل منطقه خاورمیانه و خلیج فارس در معرض خطر قرارداده است. در ایران این آلودگی و با این ابعاد بی&zwnj;سابقه است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">با توجه به آنچه گفته شد اولین پرسش، درباره منشاء پدیده ریزگردهاست. شرایط افزایش گرمایش اقلیمی و پیشروی مناطق کویری در سطح جهان یک امر واقعی است و تمام کشورها به درجات گوناگون از این پدیده منفی متاثر هستند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;<img width="300" align="right" height="184" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/rizgard2.jpg" alt="" /></div> <div dir="RTL">عوامل اقليمی مانند باد، بارش، درجه گرما و ویژگی&zwnj;های خاكی مانند رطوبت، ميزان شوری، استحكام و پوشش گياهی سطح خاك، مسیر رودها و دریاچه&zwnj;ها در پیدایش و یا عقب&zwnj;نشینی ریزگردها تاثیر مستقیم داشته است. یکی از مشخصات دوران اخیر افزایش بیابانزایی و نابودی مناطق مرطوب و پوشش&zwnj;های گیاهی در منطقه و ایران بوده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">همانطور که مهندس حميدرضا عباسی، عضو هيئت علمی بخش بيابان مؤسسه تحقيقات جنگل&zwnj;ها و مراتع مطرح می&zwnj;کند تغيير سیستم آبی كه با احداث ۱۷ سد روی رودخانه&zwnj;های دجله، فرات و كرخه صورت گرفته است موجب كاهش رطوبت خاك در دشت&zwnj;های رسوبی ميان&zwnj;رودان (بين&zwnj;النهرين) و خشك شدن هورهای هويزه، سعديه و شويجه شده است. با كاهش ميزان رطوبت خاك، از يكسو بستر فرسايش باد و ذرات خاك كمتر شده و ريزگردها با كمتر بادی شروع به حركت می&zwnj;كنند و از سوی ديگر با کم شدن رطوبت، شوری خاك افزايش می&zwnj;&zwnj;يابد و شست وشوی طبيعی خاك&zwnj;ها صورت نمی&zwnj;گيرد. با افزايش نمك در خاك، ساختمان خاك قوام خود را از دست می&zwnj;دهد و به شكل پودر مانند درمی&zwnj;آيد. با كاهش رطوبت خاك پوشش گياهی طبيعی كه همانند بادشكن عمل می&zwnj;کند نيز كمتر و سطح خاك آماده فرسايش مي&zwnj;شود. عوامل برشمرده دست به دست هم می&zwnj;دهند و چرخه شكل&zwnj;گيری توده گسترده ريزگردها را كامل می&zwnj;کنند. (سایت بی&zwnj;باک، ۲۱ خرداد ۱۳۹۱)</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در دشت سيستان در شرق ایران نيز پدیده&zwnj;های همسان روی داده است. رود هيرمند از افغانستان شروع و به دریاچه&zwnj;های هامون پوزك، صابری و هيرمند در داخل دشت سيستان می&zwnj;رسد. با ساخت سدهایی مانند &laquo;كمال خان&raquo; در افغانستان و برداشت&zwnj;های ناروا و غیر اصولی در طول رودخانه، به دليل افزايش جمعيت و افزايش سطح زيركشت در افغانستان، مرگ آرام دریاچه&zwnj;های هامون شکل گرفت. با خشك شدن هامون&zwnj;ها و تقلیل مناطق مرطوب، شرايط برای افزایش گرد و غبار مهيا شد و عملکرد ريزگردها به دشت سيستان، جنوب افغانستان، غرب پاكستان و گذرگاه آبی عمان گسترش یافت.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در واقع عدم رعایت قوانین طبیعی و برهم زدن اکوسیستم موجود، ایجاد سدها و طرح&zwnj;های سوداگرایانه و تکنوکراتیک، عدم سرمایه گذاری برای تثبیت ۱۲۲هزارهکتار تپه&zwnj;های ماسه&zwnj;ای خوزستان، فقدان همکاری&zwnj;های منطقه&zwnj;ای و عطش برای جنگ و رقابت&zwnj;های مخرب میان همسایگان و تخریب مناطق آبی و مرطوب، همه وهمه، چنین نتایج ناهنجاری را به وجود آورده است. خشکاندن تالاب&zwnj;های بسیار وسیع در عراق توسط رژیم صدام در جنگ با ایران، به منظور اهداف نظامی و لشگری و تولیدی، و خشک شدن شمار قابل توجهی از دریاچه&zwnj;های کشور از دلایل اساسی خشک شدن مناطق مرطوب و در نتیجه تولید گرد وغبار انبوه در ایران و نزد همسایگان این کشور است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">تالاب خشک شده هورالعظیم در عراق و نیز در قسمت ایرانی آن، ضربه مهلکی به محیط زیست این منطقه به شمار می&zwnj;آید. اقدام&zwnj;های ترکیه و سوریه و عراق باهدف سدسازی روی آب دجله و فرات و نیز اقدام ایران روی کارون به لحاظ ایجاد سدهای متعدد و خشک شدن برخی از آبراه&zwnj;های فرعی، از دیگر عوامل افزایش خشکی در منطقه و به ناگزیر توسعه گرد وغبار و ریزگردها هستند. ریشه خیزش ریزگردها فقط تغییرات طبیعی نیست، بلکه به ویژه مجموعه عوامل بالا این نابه&zwnj;سامانی&zwnj;ها را به وجود آورده&zwnj;اند. کسانی هستند که به نادرست جنبه طبیعی را اساس قرارداده&zwnj;اند و انسان را بدون مسئولیت جلوه می&zwnj;دهند، در صورتی که مسئولیت انسانی و سیاسی در این آلودگی&zwnj;ها و فاجعه زیست محیطی، در درجه نخست قرار دارند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">سیاست&zwnj;های داخلی جمهوری اسلامی یک عامل بزرگ در تخریب محیط زیست ایران است. افزایش خشکی&zwnj;ها به طور عمده نتیجه خرابکاری و عدم لیاقت دستگاه اداری حکومتی است. خشک شدن زاینده رود در بخش شرقی آن و خشک شدن تالاب گاوخونی و خشک شدن چند دریاچه در استان فارس و نیز بحران دریاچه ارومیه و روند مرگبار آن، دیگر علت اساسی در رشد مناطق خشک و خیزش غبار و ریزگردها در ایران به&zwnj;شمار می&zwnj;آید. اکثر متخصصان ایران برآنند که از بین بردن منابع آبی مانند تالاب&zwnj;ها، دریاچه&zwnj;ها و رودخانه&zwnj;ها در حوضه&zwnj;های آبریز بین&zwnj;النهرین (میان&zwnj;رودان)، رودهای کرخه و کارون و همچنین تمامی حوضه&zwnj;های آبریز داخلی از دریاچه ارومیه گرفته تا زاینده&zwnj;رود شرقی و بختگان و هامون یکی از مهم&zwnj;ترین عوامل گسترش ریزگردها در خاورمیانه و ایران است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">در ایران وقتی پوشش گیاهی ضعیف می&zwnj;شود، وقتی جنگل&zwnj;ها به مرور نابود می&zwnj;شوند، وقتی تالاب&zwnj;ها به بحران و زوال کشیده می&zwnj;شوند، وقتی دریاچه&zwnj;ای مانند ارومیه بخش وسیع آب خود را از دست می&zwnj;دهد و دشت نمک به دور آن شکل می&zwnj;گیرد، وقتی با بیابانزایی مبارزه نمی&zwnj;شود، وقتی مصرف آب در کل ایران به طرز ناروا صورت می&zwnj;گیرد و وقتی ما در منطقه&zwnj;ای نیمه&zwnj;خشک و با کویرهای ماسه&zwnj;ای انبوه هستیم و بالاخره در دنیایی هستیم که متاسفانه گرمایش زمین رو به افزایش است و تلاطم جوی و اقلیمی رو به گسترش است، محیط زیست فرسوده می&zwnj;شود و رو به ویرانی می&zwnj;رود و در همین بستر پدیده&zwnj;ای مانند ریزگردهای بیمارکننده و سرطان&zwnj;زا رقص مرگ خود را با دامنه و قدرت بیشتری ادامه می&zwnj;دهند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>دربرابر موج سنگین ریزگردها چاره چیست؟ </b></div> <div dir="RTL"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL">میلیون&zwnj;ها ایرانی با پدیده ریزگردها مواجه هستند و زندگی آنها در خطر است. میلیون&zwnj;ها شهروند ایرانی بارهاو بارها به ابراز ناراحتی و اعتراض پرداخته&zwnj;اند؛ میلیون&zwnj;ها شهروند در سه شهر خوزستان، سنندج و تهران به طور مستقیم با این غبار مرگبار دست به گریبان و در بیش از ۲۲ استان ایران در معرض این موج آلودگی و مرگ هستند. چه می&zwnj;توان کرد؟ تا به حال پیشنهادهای زیر طرح شده&zwnj;اند:</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>چاره یکم:</b> وزارت بهداشت جمهوری اسلامی با توجه به تاثیرات مخرب گرد و غبار بر سلامت افراد به ویژه افراد آسیب&zwnj;پذیر مانند نوزادان، کودکان، نوجوانان، سالخوردگان و بیماران تنفسی و قلبی، طی اطلاعیه&zwnj;ای اقدامات پیشگیرانه را در زمان بروز پدیده ریزگرد تشریح کرده است.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این اطلاعیه به شهروندان توصیه می&zwnj;کند: &quot;هنگام بروز پدیده گرد وغبار از فعالیت در خارج از منزل خودداری کرده و در صورت الزام به فعالیت در هوای آزاد، زمان آن را به حداقل ممکن کاهش دهند. افراد باید از ورزش سنگین به ویژه در صورتی که دارای مشکلات تنفسی و آسم هستند، خودداری کرده و در منازل خود بمانند و درها و پنجره&zwnj;ها را بسته نگه دارند.&quot;</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">این پیشنهاد چه چیز را حل می&zwnj;کند؟ روشن است که پیشنهاد دولتی کارساز نیست وبه&zwnj;هیچ&zwnj;وجه راه حل منطقی به&zwnj;شمار نمی&zwnj;آید، زیرا به چاره اساسی این گرفتاری در آن توجه نشده است. اگر این بحران، تنها یک بحران استثنائی باشد، پیشنهاد دولتی قابل فهم است، حال آنکه این پدیده طی سه سال اخیر یک روند نگران&zwnj;کننده روبه&zwnj;رشد را نشان می&zwnj;دهد.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL"><b>چاره دوم</b>: برخی متخصصان استفاده از ماسک را پیشنهاد می&zwnj;کنند، ولی تاکید دارند که استفاده از ماسک&zwnj;های معمولی به علت آن که منافذ آن&zwnj;ها درشت&zwnj;تر از دو و نیم میکرون است و ریزگردها به راحتی از آن عبور می&zwnj;کنند، تاثیر چندانی در جلوگیری از ورود این نوع غبارندارند.</div> <div dir="RTL">&nbsp;</div> <div dir="RTL">&nbsp;آنها می&zwnj;گویند ماسک&zwnj;های فیلتردار (ان ۹۵) برای مقابله با ذرات معلق در هوا مناسب&zwnj;تر هستند. اینگونه راه حل&zwnj;ها هنگامی که آلودگی پخش شده است به طور مسلم باید مورد استفاده قرار بگیرد، ولی راه بنیادی به شمار نمی&zwnj;آید. به&zwnj;هرحال همکاری با نهادهای پزشکی و متخصصان لازم است تا اقدام&zwnj;های فوری و یا سیاست&zwnj;های پیشگیرانه در زمینه بهداشت و پزشکی تنظیم شود. افزایش تنگی و حمله&zwnj;های تنفسی و سکته&zwnj;های قلبی یکی از اثرات خطرن