چاپ کَلاقه‌ای، صنایع دستی اسکو
در چاپ کَلاقه‌ای، طرح‌ها به وسیله مهر و رنگ‌هایی که معمولا ریشه گیاهی دارند، روی پارچه ابریشمی منتقل میشود. رنگ‌های به کار رفته برای چاپ بیشتر از رنگدانه گیاهانی مانند روناس، اسپرک، پوست انار و زردچوبه تهیه میشود.
عکس: وحید عبدی
چاپ کَلاقه‌ای یا باتیک از هنرهایی است که قدمت ۵۰۰ ساله در ایران دارد. باتیک مهم‌ترین صنایع دستی آذربایجان شرقی و شهرستان اسکو است. این هنر به عنوان میراث معنوی به ثبت ملی رسیده است. چاپ باتیک از دیرباز در کشورهایی مانند اندونزی، تایلند، سریلانکا، هند و ایران کاربرد داشته است . واژه باتیک ریشه اندونزیایی دارد.
در چاپ کَلاقه‌ای، طرح‌ها به وسیله مهر و رنگ‌هایی که معمولا ریشه گیاهی دارند، روی پارچه ابریشمی منتقل میشود. رنگ‌های به کار رفته برای چاپ بیشتر از رنگدانه گیاهانی مانند روناس، اسپرک، پوست انار و زردچوبه تهیه میشود. محصولات چاپ باتیک شهرستان اسکو، به مناطق وسیعی از سطح خاورمیانه از جمله کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، افغانستان، ازبکستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، قرقیزستان و سایر کشورها صادر میشود.
نظرها
کیوان
در کتب و منابعی که به زبان فارسی و توسط اساتید این رشته منتشر شده ، چاپ کلاغه ای یعنی با غ ذکر شده است . به احتمال زیاد صورت صحیح نگارش آن باید با غ باشد . سپاس .
فاخر
شهر اسکو در شهرستان اسکو استان آذربایجان شرقی به عنوان شهر ملی چاپ باتیک درایران شناخته میشود. اسکو از مراکز مهم تولید پارچه‌های حریر ابریشمی به‌خصوص پارچه‌های زیبا و خوش‌سلیقهٔ کلاقه‌ای است که به صورت طبیعی و مصنوعی توسط هنرمندان اسکویی تولید می‌شوند، و علاوه بر مصرف در داخل، به کشورهای مشترک‌المنافع نیز صادر می‌گردند. تولید این نوع پارچه به دورهٔ انقلاب مشروطیت برمی‌گردد. برخی از اهالی شهر اسکو که در آن زمان جهت امرار معاش به کشورهای اقماری شوروی سابق رفته بودند، هنگام بازگشت به میهن، صنعت بافت و تولید پارچه‌های کلاقه‌ای را از شهر گنجه جمهوری آذربایجان با خود به اسکو منتقل کردند و رفته‌رفته رونق و آوازهٔ این نوع پارچه‌های ساخت اسکو در منطقه فراگیر شد.
محصل تاریخ
حالا که صحبت از اسکو شد, باید از مرضیه احمدی اسکویی, یکی از بزرگترین شخصیت های زادهء اسکو, نیز نام برد. شاعری بود توانا, خصوصا در مکاتباتش با مصطفی شعاعیان.
پانوشت ها
[۱]«سِرتِق» یکی از نامهای مستعار شعاعیان در برخی از نوشتههایش. [۲]- میراثین به مفهوم به ارث رسیده در زبان فارسی متداول نیست و مرضیه احمدی اسکویی این را از زبان ترکی وام گرفته است. [٣]- اشاره به گفتگویِ مکتوب مصطفی شعاعیان با حمید مومنی با عنوان«جویشی پیرامون روشنفکر یا روشنگر طبقه کارگر». [۴]- اشاره به «ضرورت مبارزه مسلحانه و رد تئوری بقا» اثر امیر پرویز پویان. [۵]- جملهای از کتاب«ضرورت مبارزه مسلحانه و رد تئوری بقا». [۶]- اگر منظور شعاعیان از ترکیب «شورش پاد» به معنای ضد شورش بود جا داشت از پاد شورش استفاده کند چرا که پاد تنها در پیشوند به معنای ضد است.
تهرانی زاد
شهر اسکو در شهرستان اسکو استان آذربایجان شرقی مرکز اصلی تجمع کارگاه‌های چاپ باتیک یا چاپ کَلاقه‌ای و قطب اصلی این هنر-صنعت در کشور محسوب میشود. شهر اسکو به عنوان شهر ملی چاپ باتیک در ایران شناخته میشود. اسکو از مراکز مهم تولید پارچه‌های حریر ابریشمی به‌خصوص پارچه‌های زیبا و خوش‌سلیقهٔ کلاقه‌ای است که به صورت طبیعی و مصنوعی توسط هنرمندان اسکویی تولید می‌شوند، و علاوه بر مصرف در داخل، به کشورهای مشترک‌المنافع نیز صادر می‌گردند. تولید این نوع پارچه به دورهٔ انقلاب مشروطیت برمی‌گردد. برخی از اهالی شهر اسکو که در آن زمان جهت امرار معاش به کشورهای اقماری شوروی سابق رفته بودند، هنگام بازگشت به میهن، صنعت بافت و تولید پارچه‌های کلاقه‌ای را از شهر گنجه جمهوری آذربایجان با خود به اسکو منتقل کردند و رفته‌رفته رونق و آوازهٔ این نوع پارچه‌های ساخت اسکو در منطقه فراگیر شد. محصولات چاپ باتیک و پارچه های کلاقه ای در بازارچه صنایع دستی اسکو به معرض نمایش و فروش گذاشته شده است.