بسیاری از کارگران و بازنشستگان بسته معیشتی دولت را دریافت نکرده‌اند
به گفته شماری از مسئولان، گروه‌های مختلفی از جمله بخش اعظم خانواده‌های کارگری زیر خط فقر بسته معیشتی دولت را دریافت نکرده اند. تا کنون چهارمیلیون تن به دریافت‌نکردن کمک‌ها اعتراض کرده اند.
بهای بنزین سه برابر شد و اعتراضات سراسری نسبت به آن سرکوب. بهای کالاها و خدمات از جمله حمل و نقل افزایش یافت اما «بسته معیشتی» که قرار است (به ادعای مسئولان) کاهش سطح معیشت اقشار آسیب‌پذیر را جبران کند، به بسیاری از کارگران و اقشار کم‌درآمد دیگر پرداخت نشده است. احمد میدری، معاون وزیر کار گفته است تا کنون نزدیک به چهار میلیون نفر اعتراض خود را به عدم دریافت کمک‌ها اعلام کرده‌اند. شواهد نشان می‌دهد رقم واقعی می‌تواند بیشتر باشد.
به نوشته خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران، ۵۷ درصد مردم در استان تهران یارانه معیشتی دریافت نکردند. هادی ابوی دبیرکل «کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران» می‌گوید بسته معیشتی به بخش اعظم خانوارهای کارگری که زیر خط فقر هستند، تعلق نگرفته است. یک فعال کارگری در مریوان می‌گوید «به نظر می‌رسد تعداد زیادی از کارگران و بازنشستگان، جزو آمار ۶۰ میلیونیِ نیازمندان دولت نیستند یا دولت، آمار واقعی کارگران و بازنشستگان کشور را ندارد.»
افزایش سه برابری بهای بنزین برای دولت حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان درآمد در بر دارد اما مردم قرار است با «بسته معیشتی» دولت، با سرانه نفری ۵۵ هزار تومان، افزایش هزینه‌ها را جبران کنند. علی ربیعی، سخنگوی دولت گفته است ۶۰ میلیون تن از جمعیت ایران مشمول دریافت یارانه می‌شوند. «بسته معیشتی» به بسیاری از «واجدان شرایط» پرداخت نشده، هرچند که کارگران می‌گویند در صورت پرداخت شدن نیز دردی از آنان دوا نمی‌کند.
خانواده‌های مشمول
بنا بر اعلام وزارت کار، خانواده‌های یک نفره با درآمد کمتر از چهار میلیون تومان، دو نفره با درآمد کمتر از پنج میلیون تومان، سه نفره کمتر از شش میلیون تومان، چهار نفره کمتر از هفت میلیون تومان و پنج نفر به بالا با درآمد کمتر از ۸ میلیون تومان مشمول طرح می‌شوند. در تخصیص کمک، شاخص‌هایی مانند شغل فرد، سابقه سفر خارجی، در اختیار داشتن واحد مسکونی و خودرو نیز مد نظر قرار می‌گیرند.
دامنه دریافت‌کنندگان این بسته حمایتی از دایره دریافت‌کنندگان یارانه محدودتر است. به گفته‌ی علی قمصری، مدیر روابط عمومی سازمان برنامه و بودجه، «هرکس که یارانه می‌گیرد قرار نیست از بسته معیشت بهره‌مند شود.»
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است بررسی اطلاعات بانکی خانوارها برای دریافت سبد معیشتی به صورت خودکار انجام می‌شود.
احمد میدری معاون وزیر کار و رفاه اجتماعی نیز گفته است: «اطلاعات افراد که شامل شاخص‌های دارایی، درآمد و هزینه‌هاست، بررسی می‌شود. سیستم‌های نرم افزاری با ترکیب شاخص‌ها و بررسی آنها، خانوارها را رتبه بندی می‌کنند. در این سیستم‌ها بین ۵ تا ۱۰ درصد خطا دارد.»
خبرگزاری دولتی کار ایران (ایلنا) از اشتباه مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در محاسبه جمعیت مشمول طرح نوشته است:
«در کل با در نظر گرفتن جمعیت دهک‌های درآمدی یک، دو و سه و افرادی که یارانه آنها تاکنون به خاطر متمول بودن حذف شده، مطابق اعلام سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان حمایت معیشتی، ۲۶ میلیون نفر از جمعیت کشور پشت چراغ قرمز دولت مانده‌اند. جمع تعداد افرادی که از دریافت بسته محروم می‌شوند و افرادی که آن را دریافت می‌کنند یک تناقض آماری را نشان می‌دهد؛ به این معنی که اگر ۲۶ میلیون نفری را که بسته دریافت می‌کنند را با ۶۰ میلیون نفر جمع کنیم به عدد ۸۶ میلیون می‌رسیم؛ این در حالی است که طبق آخرین سرشماری کشور حدود ۸۳ میلیون نفر جمعیت دارد.»
چه کسانی بسته را دریافت نکرده‌اند؟
احمد میدری، معاون وزیر کار و رفاه اجتماعی به ایسنا گفته بسته حمایتی در سه مرحله پرداخت شده است:
«این بسته حمایتی به ۲۴ میلیون نفر در کشور پرداخت نشده است. تاکنون نزدیک به چهار میلیون نفر اعتراض خودشان را برای پرداخت این بسته اعلام کرده‌اند که ما در حال بررسی اطلاعات آنها هستیم.»
هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران می‌گوید این مبلغ به بخش اعظم خانوارهای کارگری که زیر خط فقر هستند تعلق نگرفته است.
به گزارش تسنیم، در استان تهران ۵۷ درصد مردم یارانه معیشتی دریافت نکردند. اسدالله عباسی سخنگوی هیئت رئیسه مجلس نیز به تسنیم گفت: «بر‌اساس اعتراضات و نگرانی‌هایی که بسیاری از گروه‌ها و اقشار جامعه دارند ظاهراً عده زیادی مشمول اجرای طرح معیشتی نشده و مبلغی به حساب آنان واریز نشده است.»
به گفته‌ی محمد باقری، عضو هیات مدیره کانون سراسری انجمن‌های صنفی کارگران، پس از پایان مرحله سوم پرداخت بسته‌های معیشتی تعداد زیادی کارگر ساختمانی با او تماس گرفته و گفته‌اند بسته‌های خود را دریافت نکرده‌اند. این در حالی است که کارگران ساختمان «به سبب رونق نداشتن صنعت ساختمان یا درآمد ندارند یا میزان ناچیزی مثلا ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان در ماه درآمد دارند».
محمدحسن موسیوند عضو هیات مدیره کانون بازنشستگان خرم‌آباد، گفته است:
«نمی‌دانیم چه پاسخی به مستمری‌بگیرانی که متوسط دریافتی ۲ میلیون تومان در ماه دارند، بدهیم. متاسفانه یا وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی شناسایی را به خوبی انجام نداده، یا اینکه دولت بودجه کافی در اختیار ندارد و این عده را برای دور اول حذف کرده تا پس از اعتراض و طی فرایندهای اداری دیگر، کمک معیشتی جاماندگان را هم در دور بعد پرداخت کند.»
بسته‌هایِ حمایت معیشت؛ چاره کدام درد؟
معیار پرداخت بسته معیشتی برای یک خانوار چهار نفره، هفت میلیون تومان است این به این معنی است که مسئولان به‌طور غیر مستقیم پذیرفته‌اند خط فقر ۷ میلیون تومان است. حداقل دستمزد حدود یک و نیم میلیون تومان است و هادی ابوی «دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران» می‌گوید بیش از ۸۰ درصد از کارگران «حداقل‌بگیرند».
حدود ۲۰۰ هزار تومان بسته معیشتی به اضافه یارانه کدام مشکل را باید از کارگران و اقشار آسیب‌پذیر درمان کند؟
یک کارگر که هزینه یک خانوار ۵ نفره را تامین می‌کند و بسته معیشت و یارانه نیز دریافت می‌کند به ایلنا گفته است:
«این ماه در مجموع ۵۷۹ هزار تومان از دولت دریافت کردم. با احتساب ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی دستمزدی که از کارفرمای خود دریافت می‌کنم در مجموع ۲ میلیون و ۲۵۷ هزار و ۹۰۰ تومان نصیبم می‌شود. این در حالی است که ماهی ۱ میلیون تومان اجاره خانه می‌پردازم و حداقل ماهی ۱ میلیون تومان برای خرید ملزومات خانه، حمل و نقل و... کنار می‌گذارم. احتمالا با افزایش قیمت برخی اقلام سبد مصرفی که از چند روز پیش به صورت سرخود توسط فروشنده‌ها، راننده‌ها و... آغاز شده، سال آینده باید رقم بیشتری را برای اجاره خانه و... اختصاص دهم. این در حالی است که کمک معیشتی دولت و یارانه‌‌ای که دریافت می‌کنم سال آینده و سال‌های آینده همین رقم خواهد بود! بنابراین چیزی به دست نیاورده و نخواهم آورد. من به عنوان کارگر خدماتی، آنچه باید می‌‌داشتم را از دست داده‌ام.»
به گفته‌ی عبدالله بلواسی، فعال صنفی کارگران خباز مریوان، «بیشتر کارگران خباز مریوان روزانه بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان دستمزد می‌گیرند و این مبلغ ناچیز، کفاف هزینه‌های یک زندگی بخورونمیر را نمی‌دهد؛ به همین دلیل است که بیشتر این کارگران ناچار می‌شوند به کولبری روی بیاورند.»
با افزایش ناگهانی قیمت بنزین، چند صد هزار تومان به هزینه‌های زندگی کارگران افزوده شده است و با این حساب، کارگران خباز کردستانی و مریوانی بیش از همیشه از قطار معیشت و زندگی شرافتمندانه جا می‌مانند.
او با اشاره به این که در برخی استان‌های کشور در چند هفته گذشته قیمت نان در برخی استان‌ها افزایش یافته از عدم افزایش دستمزد کارگران خباز کردستان گفته و می‌افزاید در حالی که تورم به بیش از ۴۰ درصد رسیده کارگران چگونه می‌توانند با این دستمزدها زندگی کنند؟
بلواسی می‌گوید:
«پس از گران کردن ناگهانی بنزین، وعده دادند درآمد حاصله از گرانی بنزین را به ۶۰ میلیون نیازمند ایرانی می‌دهند اما تا امروز اینگونه نشده است؛ من خودم کارگر بازنشسته‌ی خباز هستم و این پول را دریافت نکرده‌ام؛ خیلی‌های دیگر هم مثل منِ کارگر در همین شهرستان مریوان از حمایت دولت بی‌نصیب مانده‌اند. به نظر می‌رسد تعداد زیادی از کارگران و بازنشستگان، جزو آمار ۶۰ میلیونیِ نیازمندان دولت نیستند یا دولت، آمار واقعی کارگران و بازنشستگان کشور را ندارد!»
گرانی بنزین با معیشت کارگران چه می‌کند؟
دولتمردان انکار می‌کنند که سه برابر شدن بهای بنزین سبب افزایش عمومی قیمت‌ها و کاهش باز هم بیشتر ارزش واقعی دستمزد کارگران می‌شود. حتی اگر این ادعای نادرست درست باشد، حدود یک میلیون کارگر که در حاشیه تهران زندگی می‌کنند تنها برای رفتن سر کار از این پس باید بطور میانگین ۲۰۰ هزار تومان بیشتر از حقوق یک و نیم تا دو میلیون تومانی خود را صرف حمل‌و‌نقل کار کنند.
خبرگزاری ایلنا گزارشی منتشر کرده است درباره وضعیت زندگی کارگرانی که در شهرک‌های اطراف تهران زندگی می‌کنند. در این گزارش به نقل از دبیران اجرایی تشکل کارگری زرد «خانه کارگر» درمناطق کارگر نشین شهریار، شهر ری، ساوجبلاغ و پاکدشت آمده است بیش از یک میلیون خانوار شامل حداقل سه میلیون نفر بخشی از حقوق ناچیز خود را در اثر افزایش بهای بنزین از دست می‌دهند.
ایلنا با محاسبه هزینه‌های یک کارگر فرضی که در این مناطق زندگی می‌کند نتیجه گرفته است که:
«فرض کنید کارگری خودروی شخصی دارد و هر ماه حداقل ۲۵۰ لیتر بنزین برای رفت و برگشت به محل کار نیاز دارد؛ این کارگر ناگزیر است ماهی ۱۹۰ لیتر بنزین آزاد با نرخ ۳ هزار تومان استفاده کند که برایش ماهی ۵۷۰ هزار تومان آب می‌خورد؛ حال اگر فرض کنیم این کارگر، سرپرست یک خانوار چهار نفره است و ماهی ۲۰۰ هزار تومان حمایت معیشتی بابت گرانی بنزین می‌گیرد، به فرض اینکه هیچ کدام از اعضای خانوار به جز سرپرست از خانه تکان نمی‌خورند و هزینه حمل و نقل علیحده ندارند، این گرانی ۳۷۰ هزار تومان هزینه سربار برای کارگر به همراه دارد.»
سیدحسین باقریان، دبیر اجرایی خانه کارگر شهریار می‌گوید اکثریت جمعیت شهریار و اطراف آن کارگر هستند محل کار اکثر آنها، جاده قدیم کرج، جاده مخصوص و جاده ساوه است:
«سرویس حمل و نقل هم ندارند و باید خودشان با هزینه شخصی تردد کنند؛ کارگرانی را می‌شناسم که خانه‌شان شهریار است و در افسریه تهران کار می‌کنند ولی سرویس ندارند. این کارگران باید با تاکسی یا خودروهای شخصی به آزادی بروند و بعد با مترو تردد کنند؛ در کل بالای ۵۰۰ هزار نفر کارگر در شهریار و توابع آن ساکن هستند. مسلماً هزینه تردد کارگران که مجبورند این مسیر را هر روز تردد کنند، حداقل ۲۰ درصد افزایش یافته است».
علی ترکاشوند، دبیر اجرایی خانه کارگر شهر ری روایت مشابهی دارد. شهر ری حدود ۳۰۰ هزار کارگر دارد: «کارگران این منطقه بعد از گرانی بنزین دچار مشکل جدی در حمل و نقل شده‌اند؛ الان کرایه‌ها گران شده و کارگرانی که بدون سرویس از اینجا تا همین حسن‌آباد را هر روز می‌روند و برمی‌گردند، کلی هزینه اضافی می‌پردازند.»
او می‌افزاید گرانی بنزین، «زندگی کارگرانی را که برای کاستن از هزینه‌ها به حاشیه‌ها مهاجرت کرده‌اند، دچار هزینه‌های سربار کرده است.»
در ساوجبلاغ حدود ۷۰ درصد ساکنان کارگر هستند که همراه خانواده‌هایشان جمعیتی ۷۰۰ هزار نفری را در بر می‌گیرند. بسیاری از این کارگران در صنایع بدون سرویس حمل و نقل کار می‌کنند. کرمعلی سامانی‌پور دبیر اجرایی خانه کارگر ساوجبلاغ در این باره می‌گوید:
«حداقل ۲۰ درصد کارگران ساوجبلاغ برای کار به تهران و کرج می‌روند که هزینه‌های سنگینی دارد؛ باقی در خود محدوده‌ی ساوجبلاغ کار می‌کنند که بازهم برای تردد به سر کار، متحمل هزینه هستند؛ حتی اگر فرض کنیم ۴۰ درصد این کارگران خودروی شخصی داشته باشند، ۶۰ لیتر بنزینِ سهمیه‌ای، فقط برای ۵ روز یا ۶ روز تردد به سر کار کافیست و باید مابقی را بنزین آزاد بزنند؛ اگر کارگر در هر ماه حداقل ۱۵۰ لیتر بنزین آزاد مصرف کند، ۴۵۰ هزار تومان هزینه بنزین ماهانه می‌شود که اگر ۲۰۰ هزار تومان آن هم با حمایت معیشتی تامین شود، همینجا ۲۵۰ هزار تومان کسری معیشتی داریم.»
به گفته یک مسئول دیگر خانه کارگر، در پاکدشت ورامین نیز وضع به همین منوال است: «در پاکدشت، درِ هر خانه‌ای را بزنیم، دفترچه تامین اجتماعی دارند؛ اکثراً به خاطر گرانی کرایه خانه‌ها در تهران و به دلیل نزدیک بودن به شهرک‌های صنعتی، به پاکدشت مهاجرت کرده‌اند؛ درصد کمی از آنها سرویس حمل و نقل دارند اما اکثریت آنها کنار جاده می‌ایستند و با خودروهای عمومی – تاکسی، مسافرکش شخصی و اتوبوس- تردد می‌کنند؛ محل کار بخشی از آنها تهران است و بخشی دیگر در شهرک‌های صنعتی عباس‌آباد، علی‌آباد و خوارزمی کار می‌کنند؛ بیش از ۵۰، ۶۰ درصد این کارگران از سرویس حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند.»
عوض سلطانی، دبیر اجرایی خانه کارگر پاکدشت در ادامه می‌افزاید:
«تاکسی‌های خطی «فعلاً» افزایش کرایه نداشته‌اند اما خودروهای شخصی گران‌تر از نرخ مصوب می‌گیرند؛ خودم به عینه دیدم مسیری که کرایه‌اش ۱۵۰۰ تومان بود، راننده ۳ هزار تومان می‌گرفت و اینگونه استدلال می‌کرد که بنزین گران شده، کمتر از این برایمان نمی‌صرفد!»
مسئولان چه پاسخی دارند؟
حسین میرزایی، سخنگوی ستاد شناسایی مشمولان حمایت معیشتی نیز به ایلنا گفته است:
«جاماندگان در صورت تایید صلاحیت، علاوه بر اینکه مرحله اول حمایت معیشتی را دریافت می‌کنند، هر زمان که بنابر پرداخت مرحله دوم باشد، کمک مرحله اول را هم دریافت می‌کنند. اگر هم شرایطش را نداشته باشند، ظرف ۳۰ روز به آنها اطلاع‌رسانی می‌شود.»
پرداخت بسته معیشتی به واجدان اما مشروط به آن است که آنها اجازه دهند وضعیت مالی‌شان بررسی شود و در سامانه مربوطه ثبت نام کنند.
وزارت کار اعلام کرده است تا کنون ۴,۵ میلیون خانوار برای دریافت حمایت نقدی ثبت‌نام کرده و اجازه بررسی وضعیت مالی خود را به وزارت کار داده‌اند.
میرزایی اما تاکید کرده است این الزاما به معنای پرداخت بسته معیشتی نیست:
«باید تاکید کنم که وظیفه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تنها بررسی شرایط متقاضیان و افرادی است که لیست آنها در این وزارت‌خانه موجود است. میزان پرداخت، نحوه پرداخت و هرچه که مرتبط با پرداخت می‌شود، به سازمان برنامه و بودجه برمی‌گردد.»
نظرها
نظری وجود ندارد.