آناتولی، خاستگاه زبانهای هند و اروپایی
<p>آلیسا جویس – بخش اعظمی از زبان‌های آسیای میانه، مثل روسی، فارسی، هندی و حتی انگلیسی، احتمالاً حدود هشت‌هزار سال پیش از سرزمین آناتولی واقع در ترکیه امروزی نشأت گرفتند. این، نتیجه پژوهش گسترده‌ای بر روی یکصد و سه زبان باستانی و امروزی، از طریق روشی‌ست که معمولاً آن را با هدف بررسی نحوه تحول و انتشار بیماری‌های اپیدمیک استفاده می‌کنند. پژوهشگران امیدوارند این یافته‌ها به بحث طولانی‌مدتی که در خصوص خاستگاه زبان‌های هند و اروپایی درگرفته، بالاخره پایان بدهد.</p> <!--break--> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">زبان‌های انگلیسی، هلندی، اسپانیایی، روسی، یونانی و هندی شاید اختلافات چشمگیری داشته باشند، اما تشابهات‌شان هم کم نیست. مثلاً <span dir="LTR">moeder</span> در زبان هلندی، <span dir="LTR">madre</span> در زبان اسپانیایی، و <span dir="LTR">mat</span> در زبان روسی، هر سه به معنای «مادر» (<span dir="LTR">mother</span>) هستند. بر این اساس، پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که بالغ بر یکصد زبان پراکنده در اروپا و خاورمیانه، از ایسلند گرفته تا سریلانکا، ریشه مشترکی دارند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">برخی محققین بر این نظرند که زبان‌های هند و اروپایی، در حدود هشت‌ تا نه‌هزار و پانصد سال پیش، هم‌پای فنون کشاورزی از ترکیه به سرتاسر اروپا و آسیا نقل مکان کردند. اما محققین دیگری هم هستند که سوارکاران وابسته به قبایل «کورگان» در آسیای میانه را عامل پراکندگی زبان‌های هند و اروپایی در حدود شش‌هزار سال پیش می‌دانند. هر دو فرضیه، شواهد باستان‌شناختی متعددی را هم یدک می‌کشند، اما مطالعات نسب‌شناختی و ژنتیکی نژاد هند و اروپایی هنوز اجماعی در این زمینه صورت نداده‌اند. لذا، این موضوع به بحث پُرکش‌و‌قوسی بین زبان‌شناسان، مردم‌شناسان و مورخان فرهنگی بدل شده است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>صف‌بندی</b></div> <div dir="RTL"><b> </b></div> <blockquote> <div dir="RTL"><img src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/lingugenetics.jpg" width="190" height="190" align="middle" alt="" style="font-family: arial; font-size: 15.454545021057129px; font-weight: bold; " /></div> <div dir="RTL">ژن‌ها و واژگان، شباهت زیادی به هم دارند و سیر تحول زبان را هم اغلب به شکل «شجره‌نامه» نشان می‌دهند. لذا، «هم‌ریشگی» واژه‌ها – یعنی میزان تشابه آواها و معانی‌شان – را می‌توان همانند ترتیب‌گذاری DNA پیاده‌سازی نمود و آن را معیاری برای تعیین سطح تحول یک زبان دانست. اگر از این هم پیش‌تر برویم، حتی می‌‌توان آهنگ تحول هر کلمه یا به‌عبارتی «جهش‌«های یک زبان را مشخص کرد و بدین‌ترتیب، از نقطه افتراق زبان‌های هند و اروپایی نیز پرده برگرفت.</div> </blockquote> <div dir="RTL">در سال ۲۰۰۳، راسل گری (<span dir="LTR">Russell Gray</span>) و دانشجوی مقطع دکتری‌اش کوئنتین آتکینسون (<span dir="LTR">Quentin Atkinson</span>) از دانشگاه اوکلند نیوزیلند، از طریق یک مدل‌سازی رایانه‌ای مدعی شدند این معما را "که به رغم اعمال بیشترین تحقیق، همچنان دردسازترین مسأله زبان‌شناسان تاریخی‌ست" حل کرده‌اند و در این بین، جانب فرضیه آناتولی را هم گرفته‌اند. همین تحقیق، موجی از جنجال را در محافل زبان‌شناسی به راه انداخت.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">گرچه گری و آتکینسون، هیچکدام‌شان زبان‌شناس نیستند، اما بر این عقیده بودند که می‌شود از طریق روش‌های تحقیق در حیطه بوم‌شناسی فرگشتی، به سؤالات مهمی راجع به زبان‌های ماقبل تاریخی هم پاسخ گفت. ژن‌ها و واژگان، شباهت زیادی به هم دارند و سیر تحول زبان را هم اغلب به شکل «شجره‌نامه» نشان می‌دهند. گری و آتکینسون ابتدا فرض را بر این گرفتند که تغییر و تحول واژه‌ها هم مثل فرگشت گونه‌های زیستی است. لذا، «هم‌ریشگی» واژه‌ها – یعنی میزان تشابه آواها و معانی‌شان – را می‌توان همانند ترتیب‌گذاری <span dir="LTR">DNA</span> پیاده‌سازی نمود و آن را معیاری برای تعیین سطح تحول یک زبان دانست. اگر از این هم پیش‌تر برویم، حتی می‌‌توان آهنگ تحول هر کلمه یا به‌عبارتی «جهش‌«های یک زبان را مشخص کرد و بدین‌ترتیب، از نقطه افتراق زبان‌های هند و اروپایی نیز پرده برگرفت.</div> <div dir="RTL"> </div> <blockquote> </blockquote> <div dir="RTL">این دو پژوهشگر، از همین شیوه چندین واژه مشابه از ۸۷ زبان هند و اروپایی نظیر «مادر»، «شکار» (<span dir="LTR">Hunt</span>) و «آسمان» (<span dir="LTR">Sky</span>) را با هدف تعیین ارتباط متقابل این «گونه»های زبانی، به کار گرفتند. آنها متوجه شدند که قدمت خاستگاه مشترک این زبان‌ها، به حدود هفت‌هزار و هشتصد تا نه‌هزار و هشتصد سال پیش برمی‌گردد و این، احتمال صحت فرضیه آناتولی را بیشتر می‌کرد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">اما منتقدین هنوز شک داشتند. گری و آتکینسون، اگرچه به قدمت این زبان‌ها پی برده بودند، اما زادگاه‌شان در این تحقیق همچنان نامشخص بود. به همین منظور، این دو دانشمند طی پژوهشی که هفته گذشته در نشریه <span dir="LTR">Science</span> انتشار یافت، این معما را با کمک شبیه‌ساز‌های رایانه‌ای مبتنی بر علوم جغرافیا، که معمولاً اپیدمولوژیست‌ها از آن برای تعیین مسیر شیوع یک بیماری استفاده می‌کنند، مدنظر قرار دادند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">خوشبختانه موقعیت فعلی زبان‌های هند و اروپایی مشخص است و خاستگاه جغرافیایی زبان‌های مرده و کهنی نظیر یونانی باستان و سانسکریت را هم می‌شود از طریق شواهد تاریخی به دست آورد. لذا پژوهشگران، با تکرار مدل‌سازی‌های اپیدمولوژیک، که خاستگاه یک بیماری همه‌گیر را مشخص می‌کنند این‌بار دست به تعقیب یکایک زبان‌های هند و اروپایی در راستای ریشه‌ مشترک‌شان زدند. بار دیگر، نتایج تحقیق آناتولی را نشانه می‌رفت.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>یک تصویر دقیق و چندوجهی</b></div> <div dir="RTL"><b> </b></div> <div dir="RTL">کالین رن‌فریو (<span dir="LTR">Colin Renfrew</span>) از دانشگاه کمبریج انگلستان اولین کسی‌ست که آناتولی را به عنوان زادگاه زبان‌های هند و اروپایی معرفی کرد. هرچند که می‌گوید، "بالاخره یک تصویر دقیق و چندوجهی به دست‌مان آمد"، اما پیش‌بینی‌اش این است که زبان‌شناسان تاریخی، چندان علاقه‌ای به قبول سریع این شواهد از خود نشان ندهند. او می‌افزاید: "بنیاد مطالعات مرتبط با [تعیین خاستگاه] زبان‌های هند و اروپایی، مدت‌ها بر افسانه جنگجویان کورگانی که از استپ‌های بالادست روسیه فرود آمده‌اند، اتکا داشت و پژوهشگران هم وقت زیادی را صرف رد این فرضیه کردند".</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">اما هنوز زبان‌شناسان و باستان‌شناسان زیادی هستند که ایده جنگجویان کورگانی را بهتر ارزیابی می‌کنند. اندرو گَرت (<span dir="LTR">Andrew Garett</span>)، یک زبان‌شناس از دانشگاه کالیفرنیا در برکلی‌ست که روش‌های جدید را گرچه ابتکاری می‌خواند، اما قبول‌شان ندارد. او می‌گوید: "نوعی جهت‌گیری در داده‌های اولیه وجود دارد که به نتایج اشتباه منجر می‌شوند و شواهد محکمی را که به نفع فرضیه کورگان است، اصلاً نادیده می‌گیرند". دیوید آنتونی (<span dir="LTR">David Anthony</span>)، باستان‌شناسی از کالج هارت‌ویک نیویورک نیز می‌گوید اینگونه شبیه‌سازی‌ها، مطابقت چندانی با روش‌های پیچیده علم زبان‌شناسی و شواهد محکم باستان‌شناختی، ندارند. او می‌گوید، "این پژوهش، نمونه‌ای از تحکیم یک مدل فرضی‌ست؛ اما نتایج ِ حاصل از آن هم صرفاً به درد تأیید همان فرضیات و داده‌های اولیه می‌خورد".</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">با این حال، آتکینسون می‌گوید این مدل‌سازی‌ها رفته‌رفته در حال پذیرفته شدن‌اند. "ده سال پیش، این پژوهش عکس‌العمل‌های خیلی متفاوتی را برانگیخت. حالا خوب فهمیده‌ام که تغییر محسوسی در گرایشات موجود به سمت راهکارهای مبتنی بر شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای، در حیطه مطالعات تاریخی مرتبط با زبان‌شناسی به وجود آمده؛ به‌طوریکه روزی آن را یک اسلایدشوی عجیب می‌دانستند و حالا، در کانون توجه‌شان واقع شده است".</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>منبع</b>: <a href="http://www.nature.com/news/a-turkish-origin-for-indo-european-languages-1.11270"><span dir="LTR">nature</span></a></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>در همین زمینه:</b></div> <div dir="RTL"><a href="#http://radiozamaneh.com/science/2012/05/12/14225">کشف احتمالی زبان زاگرس‌نشینان باستان</a></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>توضیح تصویر:</b></div> <div dir="RTL">زبان‌های هند و اروپایی، در حدود 7800 تا 9800 سال پیش، از سرزمین آناتولی – یا ترکیه فعلی – ریشه گرفتند / عکس از <span dir="LTR">Jochen Tack</span> – <span dir="LTR">Getty Images</span> </div>
آلیسا جویس – بخش اعظمی از زبانهای آسیای میانه، مثل روسی، فارسی، هندی و حتی انگلیسی، احتمالاً حدود هشت‌هزار سال پیش از سرزمین آناتولی واقع در ترکیه امروزی نشأت گرفتند. این، نتیجه پژوهش گسترده‌ای بر روی یکصد و سه زبان باستانی و امروزی، از طریق روشی‌ست که معمولاً آن را با هدف بررسی نحوه تحول و انتشار بیماری‌های اپیدمیک استفاده می‌کنند. پژوهشگران امیدوارند این یافته‌ها به بحث طولانی‌مدتی که در خصوص خاستگاه زبانهای هند و اروپایی درگرفته، بالاخره پایان بدهد.
نظرها
کاربر مهمان
زبان ترکی متعلق به زبانهای هند و اروپایی، نمیباشد
کوچصفهانی
ترکیه باز مانده امپراطوری عثمانی است که در حدود ششصد سال پیش در منظقه آناتولی و انتاکیه تشکیل شد عثمانیان با غلبه بر سایر مهاجمین ترک که بصورت قبیله‌های رقیب به این منطقه یورش برده بودند حکومت خود را برپا داشتند پیش از هجوم ترک‌ها با یاری مغول‌ها در این منطقه اقوامی بودند که به زبانهای هیتی، پالیک، لوویک، لیدی، پارسی، ارمنی و کردی سخن می‌گفتند. در این مقاله از آن منطقه به نام ترکیه کنونی نام برده می‌شود زیرا تمامی آن نام‌ها و فرهنگ‌ها با هجوم ترک‌ها و مغولان از میان رفته‌اند (بجز استان کارامان که هنوز آثاری از آن زبان‌ها در گویششان دیده می‌شود). نکته مهم دیگر این است که در اصل مقاله از زبانهای هندو ایرانی نام برده‌می‌شود که مترجم محترم آن را نادیده گرفته‌اند