ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

دلتای دانوب؛ از گذشته تا امروز

<p>ساینس دیلی - وقتی &zwnj;که لیویو گیوسان (<span dir="LTR">Livio Giosan</span>)، زمین&zwnj;شناس مؤسسه اقیانوس&zwnj;شناسی <span dir="LTR">Woods Hole</span> آمریکا (<span dir="LTR">WHOI</span>)، برای اولین بار اقدام به مدل&zwnj;سازی از تاریخچه دلتای رود دانوب کرد، به معمای جالبی پی برد.</p> <!--break--> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">رسوبات این رودخانه در مراحل آغازین پیدایش دلتا، در یک خلیج کوچک انباشت می&zwnj;شده&zwnj;اند. به &zwnj;همین&zwnj; شکل این دلتا در اواخر عهد هولوسین (از 12 هزار سال پیش تاکنون)، آهسته به کرانه&zwnj;های دریای سیاه پیوست و لذا در معرض امواج بلندتر و جریانات آبی شدیدتری واقع شد. از این&zwnj;رو حدس گیوسان این بود که این تغییرات، از حجم رسوبات دلتا بکاهد؛ حال&zwnj;آنکه دقیقاً خلاف این قضیه را دید. هرچه که به دریا نزدیک&zwnj;تر می&zwnj;شویم، دلتای دانوب بزرگ و بزرگ&zwnj;تر می&zwnj;شود و در واقع آهنگ انباشت رسوباتش به حدوداً سه برابر افزایش می&zwnj;یابد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">به&zwnj;گفته گیوسان، اگر رشد ناگهانی دبی دانوب (حجم آب جابه&zwnj;جا شده از یک مقطع مشخص در مدت زمان مشخص) را بتوان مسئول افزایش غیرمنتظره رسوبات این دلتا در کرانه&zwnj;های دریای سیاه دانست، آن&zwnj;وقت این سؤال پیش می&zwnj;آید که &quot;آیا چنین پدیده&zwnj;ی نامتعارفی در کل حوزه آبگیر دریای سیاه رخ داده؟ و در این&zwnj;صورت، علتش چه می&zwnj;توانسته باشد؟&quot;</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">به&zwnj; منظور حل همین معما بود که گیوسان، به اتفاق یک تیم بین&zwnj;المللی از پیشروان مهندسی زیست&zwnj;محیطی، شبیه&zwnj;سازان رایانه&zwnj;ای و دیرین&zwnj;شناسان حوزه جغرافیا و زیست&zwnj;شناسی، دست به مدل&zwnj;سازی از تاریخچه منحصربفرد این منطقه زد. گیوسان و تیم پژوهشی همراهش، بالاخره شواهد قانع&zwnj;کننده&zwnj;ای از احتمال وجود تأثیرات دگرگون&zwnj;کننده&zwnj;&zwnj; انسانی، طی صدها &ndash; اگر نه هزاران &ndash; سال متوالی بر کرانه&zwnj;های دریای سیاه را مطرح کردند. مشروح این پژوهش، در شماره ۳۰ اوت نشریه <span dir="LTR">Scientific Reports</span>، که پرتال مجازی جدیدی وابسته به انتشارات <span dir="LTR">Nature</span> است، منتشر شده.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">دانوب، به&zwnj; عنوان بزرگ&zwnj;ترین و طولانی&zwnj;ترین رودخانه حوزه کشورهای اتحادیه اروپا، بالغ بر ۶۰ درصد از آب شیرین دریای سیاه را تأمین می&zwnj;کند و لذا عامل مهمی در حفظ تعادل بیوژئوشیمیایی محیط پیرامون خود است. از آنجاکه دریای سیاه هم تقریباً حالت یک دریاچه بسته و وسیع را دارد، تغییرات طبیعی یا مصنوعی خشکی&zwnj;های گرداگرد آن هم، باید اثرات&zwnj;شان را فوراً بر چهره این دریاچه بگذارند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">این تیم، حدود ۹۰۰۰ سال از تاریخچه رشد دلتای دانوب را ترسیم نمودند و آن را به روش&zwnj;های علمی متنوعی با تاریخچه تغییرات میزان شوری، وفور مواد مغذی و همچنین آمار نسبی تجمعات فیتوپلانکتونی شلوغ وابسته به اکوسیستم این دریا، مقایسه کردند. این تیم در نهایت، تحلیل جامعی هم از تاریخچه تغییرات مصنوعی اعمال&zwnj;شده بر زمین&zwnj;های حوزه آبخیز دانوب، صورت دادند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">گیوسان و تیم پژوهشی همراهش برای تعیین سطح شوری آب دریا، رسوبات حاوی ترکیبات آلی فوق&zwnj;العاده مقاومی به نام &laquo;آلکنون&raquo;ها را بررسی کردند. آلکنون&zwnj;ها که توسط موجوداتی به نام <span dir="LTR">Emiliana huxleyi</span> تولید می&zwnj;شوند، همان ارگانیسم&zwnj;هایی&zwnj;اند که اقیانوس&zwnj;شناسان از آن&zwnj;ها به&zwnj;منظور تعیین دمای سطحی آب دریاها در گذشته استفاده می&zwnj;کنند. این پژوهشگران، با تحلیل نسبت فراوانی دو ایزوتوپ هیدروژن موجود در آلکنون&zwnj;ها، موفق به ترسیم روند تغییرات شوری آب دریای سیاه، طی ۶۵۰۰ سال گذشته شدند. مارکو کولن (<span dir="LTR">Marco Coolen</span>)، دیرین&zwnj;بوم&zwnj;شناس دریایی مؤسسه <span dir="LTR">Woods Hole</span>، در این&zwnj;باره می&zwnj;گوید: &quot;یکی از این ایزوتوپ&zwnj;ها، تحت عنوان دوتریوم، فراوانی چندانی در طبیعت ندارد و فرّاریت آن هم به&zwnj;قدر سایر ایزوتوپ&zwnj;های هیدروژن نیست. هرچه نسبت دوتریوم بر سایر ایزوتوپ&zwnj;های هیدروژن بیشتر بچربد، آب میزبان آن هم شورتر است&quot;.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/dnb-2.jpg" style="width: 180px; height: 104px; " /></p> <p dir="RTL">دانوب، به&zwnj; عنوان بزرگ&zwnj;ترین و طولانی&zwnj;ترین رودخانه حوزه کشورهای اتحادیه اروپا، بالغ بر ۶۰ درصد از آب شیرین دریای سیاه را تأمین می&zwnj;کند و لذا عامل مهمی در حفظ تعادل بیوژئوشیمیایی محیط پیرامون خود است. این&nbsp;نقشه&zwnj; حوزه آبگیر رود دانوب است که با خط سفید از نواحی پیرامون جدا شده است. مسیر رود، با خط آبی و دلتای آن با رنگ سبز مشخص شده است. دایره ریز و سفیدرنگ میانه دریای سیاه، محل نمونه&zwnj;گیری تیم دانشمندان&nbsp;<span dir="LTR">WHOI</span>&nbsp;را به&zwnj;منظور انجام این تحقیق، نشان می&zwnj;دهد.</p> </blockquote> <p dir="RTL">طبق این تحقیقات، سطح شوری آب دریای سیاه در حدود ۹۰۰۰ سال پیش و با ورود آب اقیانوس اطلس از طریق تنگ&zwnj;آب&zwnj;های بوسپوروس، افزایش یافت. این روند تا حدود ۶۰۰۰ سال همچنان ادامه داشت، تا اینکه سطح شوری آب این دریاچه &ndash; که تا پیش&zwnj;تر فقط آب شیرین داشت &ndash; با سطح شوری متوسط آب اقیانوس اطلس هماهنگ شد. گیوسان می&zwnj;گوید: &quot;اما تغییر این روند، از آن به بعد دیگر غیرقابل توجیه است؛ [چراکه] کل حوزه آبگیر این دریا، خصوصاً از ۱۵۰۰ سال به این طرف، دوباره رو به شیرینی گذاشت&quot;. علت این رخداد، احتمالاً به رشد دبی آب رودخانه، در کنار کاهش سطح تبخیر آب دریا به تبع سردتر شدن اقلیم منطقه در آن دوران برمی&zwnj;گردد. ورود رو به &zwnj;رشد آب&zwnj;های مغذی دانوب، حتماً اثراتی را هم بر اکوسیستم منطقه داشته؛ به&zwnj;طوریکه می&zwnj;توانسته بر پیشینه بوم&zwnj;شناختی تجمعات شلوغ فیتوپلانکتونی مستقر در دریای سیاه، از قبیل &laquo;دیاتوم&zwnj;&laquo;ها و &laquo;دینوفلاگلیت&raquo;&zwnj;ها نیز اثرگذار باشد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">پژوهش&zwnj;گران از قدیم برای مطالعه پیشینه زیستی فیتوپلانکتون&zwnj;ها، با کمک میکروسکوپ دست به شمارش اسکلت&zwnj;های فسیلی ِموجود در نمونه&zwnj;برداری&zwnj;های رسوبی می&zwnj;زدند. اما این روش محدودیت&zwnj;هایی هم دارد. چراکه برخی از فیتوپلانکتون&zwnj;ها، هیچ فسیلی از خودشان به جا نمی&zwnj;گذارند. از این&zwnj;رو کولن، به تحلیل بقایای &laquo;ژنتیکی&raquo; ساکنان پیشین دریای سیاه، روی آورد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">کولن می&zwnj;گوید: &quot;<span dir="LTR">DNA</span>، بهترین فرصت کسب اطلاع از خصوصیات بوم&zwnj;شناختی دریای سیاه را در اختیارمان می&zwnj;گذارد. [در این&zwnj;گونه تحقیقات،] معمولاً از &laquo;دینوسیست&zwnj;&laquo;های آهکی (نوعی از فیتوپلانکتون) با غشای آلی، به&zwnj;منظور بازسازی تاریخچه زیست&zwnj;محیطی مناطق دریایی استفاده می&zwnj;شود. اما 90 درصد از گونه&zwnj;های دینوفلاگلیت (نوعی دیگر از فیتوپلانکتون&zwnj;ها)، این نشانه&zwnj;ها را از خودشان به جا نمی&zwnj;گذارند و با این وجود، <span dir="LTR">DNA</span>شان سالم می&zwnj;ماند&quot;.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">بررسی&zwnj;های وی حاکی از این بود که تجمعات شلوغ فیتوپلانکتونی در دریای سیاه، تغییرات فاحشی را طی هزاره گذشته از سر گذرانده&zwnj;اند. از حدود ۵۰۰ سال پیش بدین&zwnj;سو، رشد جمعیت دیاتوم&zwnj;ها نشان از افزایش سطح سیلیکات&zwnj;های محلول در آب دریا می&zwnj;داد. تیم <span dir="LTR">WHOI</span> همچنین متوجه شدند که از حدود ۶۵۰ سال پیش به این طرف، بقایای <span dir="LTR">DNA</span> دینوفلاگلیت&zwnj;ها رو به فزونی گذاشته است. هر دوی این تغییرات، به معنی رشد منابع مغذی آب دریا در نتیجه&zwnj;ی رشد فعالیت&zwnj;های انسانی این ناحیه، شامل جنگل&zwnj;زدایی و گسترش کشاورزی&zwnj; در گذشته است. اما جالب اینجاست که همین فعالیت&zwnj;های انسانی طی سالیان نه&zwnj;چندان دور &ndash; که احداث سد را هم این&zwnj; دفعه شامل می&zwnj;شده &ndash; آمار <span dir="LTR">DNA</span> مربوط به دیاتوم&zwnj;ها را دوباره به شدت کاهش داد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">قطعه نهایی این پازل هم با مدل&zwnj;سازی از پیشینه این دریا توسط ید کاپلان (<span dir="LTR">Jed Kaplan</span>)، دانشمند مؤسسه پلی&zwnj;تکنیک فدرال لوزان سوئیس، فراهم آمد. کاپلان طی این شبیه&zwnj;سازی، رشد زمین&zwnj;های پاک&zwnj;سازی&zwnj;شده&zwnj; گرداگرد کرانه&zwnj;های دانوب را ― که به تبع رشد جمعیت و شکوفایی روبه&zwnj;رشد فناوری&zwnj;های زراعی طی ۷۰۰۰ سال گذشته رخ داده بود ― مورد بررسی قرار داد. یافته&zwnj;های او توافق چشمگیری با نتایج حاصل از بررسی&zwnj;های پیشین داشت: یعنی بررسی آمار نسبی گرده&zwnj;افشانی مراتع در قیاس با درختان و همچنین ظهور ناگهانی رسوبات زغال در این منطقه، از زمان شروع پاک&zwnj;سازی درختان به روش سوزاندن اراضی پیرامون رودخانه. همه این نشانه&zwnj;ها حکایت از رشد توأمان جنگل&zwnj;زدایی و کشاورزی طی هزاره اخیر دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">طبق این مدل، جنگل&zwnj;زدایی از نواحی پایین&zwnj;دست دانوب، طی هزار سال گذشته و خصوصاً از ۵۰۰ سال پیش، روندی رو به&zwnj; رشد را تجربه کرده است. اما جنگل&zwnj;زدایی از کرانه&zwnj;های غربی رودخانه و به دور از دریای سیاه، به&zwnj; علت سلطه فزاینده امپراطوری روم، همیشه قابل توجه بوده است. به&zwnj;گفته گویسان، &quot;قصه ما از بررسی نحوه ایجاد دلتای رود دانوب در کرانه&zwnj;های دریای سیاه آغاز شد؛ اما نشانه&zwnj;هایی که به دست آمد، حکایت از قصه تغییر کاربری این زمین&zwnj;ها، و نهایتاً تغییر اکوسیستم کل دریا کرد&quot;.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">به اعتقاد نویسندگان این پژوهش، قابلیت تعریف خطوط اصلی ماجرا و تمیز دادن عوامل طبیعی از مصنوعی، نقش مهمی در درک چرخه&zwnj;های بیوژئوشیمیایی و مدیریت اکوسیستم&zwnj;های دریایی دارد. این کار، مستلزم تشخیص و معرفی پدیده&zwnj;های طولانی&zwnj;مدت زیست&zwnj;محیطی در یک منطقه است. گویسان می&zwnj;گوید: &quot;اجداد ما، خط سیر اصلی داستان را مدت&zwnj;های مدیدی&zwnj;ست که در دریای سیاه عوض کرده&zwnj;اند و با این کارشان احتمالاً مدت&zwnj;ها پیش&zwnj;تر از آنکه حتی فکرش را بکنیم، سایر دریاهای همجوار را هم با مواد مغذی&zwnj;ای که ناخواسته از خاک&zwnj;های حاصلخیزشان جدا می&zwnj;شده، بارور کرده&zwnj;اند&quot;.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">با این&zwnj;همه، دلتای دانوب همچنان سکونت&zwnj;گاه پرآب و پویایی&zwnj;ست که از صدها گونه پرنده و ماهی میزبانی می&zwnj;کند. گویسان می&zwnj;افزاید: &quot;[دلتای دانوب]، قطعه&zwnj;زمینی منحصربفرد، خوش&zwnj;یمن، ثمربخش و برای عده بیشماری از موجودات زنده، مهم است. چیزی که مرا به تعجب واداشته این است که ما بخش اعظمی از این تنوع زیستی را مدیون پیشینه اقدامات خودمان در عوض کردن طبیعت&zwnj;ایم&quot;.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>منبع: </strong><strong><a href="http://www.sciencedaily.com/releases/2012/09/120904150102.htm"><span dir="LTR">Science Daily</span></a></strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>توضیح تصویر:</strong></p> <p dir="RTL">۱- بریده&zwnj;ای از عکس <span dir="LTR">Ed Kashi</span>، از کانال اصلی ِ دلتای رود دانوب / منبع: <span dir="LTR">Corbis</span></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">۲- نقشه&zwnj;ای از حوزه آبگیر رود دانوب، که با خط سفید از نواحی پیرامون جدا شده است. مسیر رود، با خط آبی و دلتای آن با رنگ سبز مشخص شده است. دایره ریز و سفیدرنگ میانه دریای سیاه، محل نمونه&zwnj;گیری تیم دانشمندان <span dir="LTR">WHOI</span> را به&zwnj;منظور انجام این تحقیق، نشان می&zwnj;دهد / منبع: <span dir="LTR">Liviu Giosan, Woods Hole </span></p> <p dir="RTL"><span dir="LTR">Oceanographic Institution; Stefan Constantinescu, University of Bucharest</span></p>

ساینس دیلی - وقتی ‌که لیویو گیوسان (Livio Giosan)، زمین‌شناس مؤسسه اقیانوس‌شناسی Woods Hole آمریکا (WHOI)، برای اولین بار اقدام به مدل‌سازی از تاریخچه دلتای رود دانوب کرد، به معمای جالبی پی برد.

رسوبات این رودخانه در مراحل آغازین پیدایش دلتا، در یک خلیج کوچک انباشت می‌شده‌اند. به ‌همین‌ شکل این دلتا در اواخر عهد هولوسین (از 12 هزار سال پیش تاکنون)، آهسته به کرانه‌های دریای سیاه پیوست و لذا در معرض امواج بلندتر و جریانات آبی شدیدتری واقع شد. از این‌رو حدس گیوسان این بود که این تغییرات، از حجم رسوبات دلتا بکاهد؛ حال‌آنکه دقیقاً خلاف این قضیه را دید. هرچه که به دریا نزدیک‌تر می‌شویم، دلتای دانوب بزرگ و بزرگ‌تر می‌شود و در واقع آهنگ انباشت رسوباتش به حدوداً سه برابر افزایش می‌یابد.

به‌گفته گیوسان، اگر رشد ناگهانی دبی دانوب (حجم آب جابه‌جا شده از یک مقطع مشخص در مدت زمان مشخص) را بتوان مسئول افزایش غیرمنتظره رسوبات این دلتا در کرانه‌های دریای سیاه دانست، آن‌وقت این سؤال پیش می‌آید که "آیا چنین پدیده‌ی نامتعارفی در کل حوزه آبگیر دریای سیاه رخ داده؟ و در این‌صورت، علتش چه می‌توانسته باشد؟"

به‌ منظور حل همین معما بود که گیوسان، به اتفاق یک تیم بین‌المللی از پیشروان مهندسی زیست‌محیطی، شبیه‌سازان رایانه‌ای و دیرین‌شناسان حوزه جغرافیا و زیست‌شناسی، دست به مدل‌سازی از تاریخچه منحصربفرد این منطقه زد. گیوسان و تیم پژوهشی همراهش، بالاخره شواهد قانع‌کننده‌ای از احتمال وجود تأثیرات دگرگون‌کننده‌‌ انسانی، طی صدها – اگر نه هزاران – سال متوالی بر کرانه‌های دریای سیاه را مطرح کردند. مشروح این پژوهش، در شماره ۳۰ اوت نشریه Scientific Reports، که پرتال مجازی جدیدی وابسته به انتشارات Nature است، منتشر شده.

دانوب، به‌ عنوان بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین رودخانه حوزه کشورهای اتحادیه اروپا، بالغ بر ۶۰ درصد از آب شیرین دریای سیاه را تأمین می‌کند و لذا عامل مهمی در حفظ تعادل بیوژئوشیمیایی محیط پیرامون خود است. از آنجاکه دریای سیاه هم تقریباً حالت یک دریاچه بسته و وسیع را دارد، تغییرات طبیعی یا مصنوعی خشکی‌های گرداگرد آن هم، باید اثرات‌شان را فوراً بر چهره این دریاچه بگذارند.

این تیم، حدود ۹۰۰۰ سال از تاریخچه رشد دلتای دانوب را ترسیم نمودند و آن را به روش‌های علمی متنوعی با تاریخچه تغییرات میزان شوری، وفور مواد مغذی و همچنین آمار نسبی تجمعات فیتوپلانکتونی شلوغ وابسته به اکوسیستم این دریا، مقایسه کردند. این تیم در نهایت، تحلیل جامعی هم از تاریخچه تغییرات مصنوعی اعمال‌شده بر زمین‌های حوزه آبخیز دانوب، صورت دادند.

گیوسان و تیم پژوهشی همراهش برای تعیین سطح شوری آب دریا، رسوبات حاوی ترکیبات آلی فوق‌العاده مقاومی به نام «آلکنون»ها را بررسی کردند. آلکنون‌ها که توسط موجوداتی به نام Emiliana huxleyi تولید می‌شوند، همان ارگانیسم‌هایی‌اند که اقیانوس‌شناسان از آن‌ها به‌منظور تعیین دمای سطحی آب دریاها در گذشته استفاده می‌کنند. این پژوهشگران، با تحلیل نسبت فراوانی دو ایزوتوپ هیدروژن موجود در آلکنون‌ها، موفق به ترسیم روند تغییرات شوری آب دریای سیاه، طی ۶۵۰۰ سال گذشته شدند. مارکو کولن (Marco Coolen)، دیرین‌بوم‌شناس دریایی مؤسسه Woods Hole، در این‌باره می‌گوید: "یکی از این ایزوتوپ‌ها، تحت عنوان دوتریوم، فراوانی چندانی در طبیعت ندارد و فرّاریت آن هم به‌قدر سایر ایزوتوپ‌های هیدروژن نیست. هرچه نسبت دوتریوم بر سایر ایزوتوپ‌های هیدروژن بیشتر بچربد، آب میزبان آن هم شورتر است".

طبق این تحقیقات، سطح شوری آب دریای سیاه در حدود ۹۰۰۰ سال پیش و با ورود آب اقیانوس اطلس از طریق تنگ‌آب‌های بوسپوروس، افزایش یافت. این روند تا حدود ۶۰۰۰ سال همچنان ادامه داشت، تا اینکه سطح شوری آب این دریاچه – که تا پیش‌تر فقط آب شیرین داشت – با سطح شوری متوسط آب اقیانوس اطلس هماهنگ شد. گیوسان می‌گوید: "اما تغییر این روند، از آن به بعد دیگر غیرقابل توجیه است؛ [چراکه] کل حوزه آبگیر این دریا، خصوصاً از ۱۵۰۰ سال به این طرف، دوباره رو به شیرینی گذاشت". علت این رخداد، احتمالاً به رشد دبی آب رودخانه، در کنار کاهش سطح تبخیر آب دریا به تبع سردتر شدن اقلیم منطقه در آن دوران برمی‌گردد. ورود رو به ‌رشد آب‌های مغذی دانوب، حتماً اثراتی را هم بر اکوسیستم منطقه داشته؛ به‌طوریکه می‌توانسته بر پیشینه بوم‌شناختی تجمعات شلوغ فیتوپلانکتونی مستقر در دریای سیاه، از قبیل «دیاتوم‌«ها و «دینوفلاگلیت»‌ها نیز اثرگذار باشد.

پژوهش‌گران از قدیم برای مطالعه پیشینه زیستی فیتوپلانکتون‌ها، با کمک میکروسکوپ دست به شمارش اسکلت‌های فسیلی ِموجود در نمونه‌برداری‌های رسوبی می‌زدند. اما این روش محدودیت‌هایی هم دارد. چراکه برخی از فیتوپلانکتون‌ها، هیچ فسیلی از خودشان به جا نمی‌گذارند. از این‌رو کولن، به تحلیل بقایای «ژنتیکی» ساکنان پیشین دریای سیاه، روی آورد.

کولن می‌گوید: "DNA، بهترین فرصت کسب اطلاع از خصوصیات بوم‌شناختی دریای سیاه را در اختیارمان می‌گذارد. [در این‌گونه تحقیقات،] معمولاً از «دینوسیست‌«های آهکی (نوعی از فیتوپلانکتون) با غشای آلی، به‌منظور بازسازی تاریخچه زیست‌محیطی مناطق دریایی استفاده می‌شود. اما 90 درصد از گونه‌های دینوفلاگلیت (نوعی دیگر از فیتوپلانکتون‌ها)، این نشانه‌ها را از خودشان به جا نمی‌گذارند و با این وجود، DNAشان سالم می‌ماند".

بررسی‌های وی حاکی از این بود که تجمعات شلوغ فیتوپلانکتونی در دریای سیاه، تغییرات فاحشی را طی هزاره گذشته از سر گذرانده‌اند. از حدود ۵۰۰ سال پیش بدین‌سو، رشد جمعیت دیاتوم‌ها نشان از افزایش سطح سیلیکات‌های محلول در آب دریا می‌داد. تیم WHOI همچنین متوجه شدند که از حدود ۶۵۰ سال پیش به این طرف، بقایای DNA دینوفلاگلیت‌ها رو به فزونی گذاشته است. هر دوی این تغییرات، به معنی رشد منابع مغذی آب دریا در نتیجه‌ی رشد فعالیت‌های انسانی این ناحیه، شامل جنگل‌زدایی و گسترش کشاورزی‌ در گذشته است. اما جالب اینجاست که همین فعالیت‌های انسانی طی سالیان نه‌چندان دور – که احداث سد را هم این‌ دفعه شامل می‌شده – آمار DNA مربوط به دیاتوم‌ها را دوباره به شدت کاهش داد.

قطعه نهایی این پازل هم با مدل‌سازی از پیشینه این دریا توسط ید کاپلان (Jed Kaplan)، دانشمند مؤسسه پلی‌تکنیک فدرال لوزان سوئیس، فراهم آمد. کاپلان طی این شبیه‌سازی، رشد زمین‌های پاک‌سازی‌شده‌ گرداگرد کرانه‌های دانوب را ― که به تبع رشد جمعیت و شکوفایی روبه‌رشد فناوری‌های زراعی طی ۷۰۰۰ سال گذشته رخ داده بود ― مورد بررسی قرار داد. یافته‌های او توافق چشمگیری با نتایج حاصل از بررسی‌های پیشین داشت: یعنی بررسی آمار نسبی گرده‌افشانی مراتع در قیاس با درختان و همچنین ظهور ناگهانی رسوبات زغال در این منطقه، از زمان شروع پاک‌سازی درختان به روش سوزاندن اراضی پیرامون رودخانه. همه این نشانه‌ها حکایت از رشد توأمان جنگل‌زدایی و کشاورزی طی هزاره اخیر دارد.

طبق این مدل، جنگل‌زدایی از نواحی پایین‌دست دانوب، طی هزار سال گذشته و خصوصاً از ۵۰۰ سال پیش، روندی رو به‌ رشد را تجربه کرده است. اما جنگل‌زدایی از کرانه‌های غربی رودخانه و به دور از دریای سیاه، به‌ علت سلطه فزاینده امپراطوری روم، همیشه قابل توجه بوده است. به‌گفته گویسان، "قصه ما از بررسی نحوه ایجاد دلتای رود دانوب در کرانه‌های دریای سیاه آغاز شد؛ اما نشانه‌هایی که به دست آمد، حکایت از قصه تغییر کاربری این زمین‌ها، و نهایتاً تغییر اکوسیستم کل دریا کرد".

به اعتقاد نویسندگان این پژوهش، قابلیت تعریف خطوط اصلی ماجرا و تمیز دادن عوامل طبیعی از مصنوعی، نقش مهمی در درک چرخه‌های بیوژئوشیمیایی و مدیریت اکوسیستم‌های دریایی دارد. این کار، مستلزم تشخیص و معرفی پدیده‌های طولانی‌مدت زیست‌محیطی در یک منطقه است. گویسان می‌گوید: "اجداد ما، خط سیر اصلی داستان را مدت‌های مدیدی‌ست که در دریای سیاه عوض کرده‌اند و با این کارشان احتمالاً مدت‌ها پیش‌تر از آنکه حتی فکرش را بکنیم، سایر دریاهای همجوار را هم با مواد مغذی‌ای که ناخواسته از خاک‌های حاصلخیزشان جدا می‌شده، بارور کرده‌اند".

با این‌همه، دلتای دانوب همچنان سکونت‌گاه پرآب و پویایی‌ست که از صدها گونه پرنده و ماهی میزبانی می‌کند. گویسان می‌افزاید: "[دلتای دانوب]، قطعه‌زمینی منحصربفرد، خوش‌یمن، ثمربخش و برای عده بیشماری از موجودات زنده، مهم است. چیزی که مرا به تعجب واداشته این است که ما بخش اعظمی از این تنوع زیستی را مدیون پیشینه اقدامات خودمان در عوض کردن طبیعت‌ایم".

منبع: Science Daily

توضیح تصویر:

۱- بریده‌ای از عکس Ed Kashi، از کانال اصلی ِ دلتای رود دانوب / منبع: Corbis

۲- نقشه‌ای از حوزه آبگیر رود دانوب، که با خط سفید از نواحی پیرامون جدا شده است. مسیر رود، با خط آبی و دلتای آن با رنگ سبز مشخص شده است. دایره ریز و سفیدرنگ میانه دریای سیاه، محل نمونه‌گیری تیم دانشمندان WHOI را به‌منظور انجام این تحقیق، نشان می‌دهد / منبع: Liviu Giosan, Woods Hole

Oceanographic Institution; Stefan Constantinescu, University of Bucharest

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.