رزمایش‌های نظامی در خلیج فارس و آخرین امید‌های دیپلماسی

<p dir="RTL">علی افشاری &minus; پرونده هسته&zwnj;ای ایران با تحولات جدیدی در هفته پیش همراه شد. آخرین گزارش آژانس جهانی انرژی اتمی نگاه انتقادی&zwnj;تری به حکومت ایران داشت و ناامیدی بیشتری را نسبت به همکاری ایران منعکس &zwnj;می&zwnj;ساخت.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">گزارش آژانس کماکان بر عدم همکاری لازم مسئولین اتمی ایران تأکید داشت و شامل نکاتی چون عدم امکان ارزیابی سایت نظامی پارچین به دلیل خاکبرداری&zwnj;های زیاد، بی&zwnj;اعتنایی ایران به قطعنامه&zwnj;های شورای امنیت سازمان ملل، افزایش تعداد سانتریفوژ&zwnj;های نصب شده در فردو که هنوز شکل عملیاتی به خود نگرفته&zwnj;اند و افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده بود.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <!--break--> <p dir="RTL">قطعنامه جدید شورای حکام، که نگاهی منفی به برنامه هسته&zwnj;ای ایران داشت، ضمن حمایت از گزارش آژانس خواستار حفظ فشار بر روی ایران و همچنین تداوم استفاده از دیپلماسی برای حل اختلافات شد. روسیه و چین نیز از این قطعنامه حمایت کردند تا به نوعی این قطعنامه نمایانگر اجماع جامعه جهانی در شک و تردید نسبت به ماهیت صلح آمیز برنامه هسته&zwnj;ای ایران باشد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>اظهارات رئیس سازمان انرژی اتمی ایران</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اما بعد از نشست شورای حکام، در جریان گردهمایی سالانه، فریدون عباسی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با رد اتهام عدم همکاری، سخنانی تند خطاب به آژانس اعلام کرد و این سازمان جهانی را متهم ساخت که در آن گروه&zwnj;های تروریستی نفوذ کرده&zwnj;اند و آنها در تصمیم&zwnj;گیری&zwnj;ها نقش دارند. او فاش کرد، خطوط برق زیر زمینی سایت فردو و نطنز در ماه&zwnj;های گذشته منفجر شده&zwnj;اند و سازمان اتمی ایران چالش&zwnj;هایی با برخورد&zwnj;های خرابکارانه داشته است. وی در سخنان خود شائبه وجود ارتباط بین بازرسان آژانس و خرابکاران را القا کرد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اظهارات او که حاوی حملات کم&zwnj;سابقه&zwnj;ای به آژانس جهانی اتمی بود، نشانگر شدت گرفتن تنش بین ایران و آژانس است. اما در عین حال این حرف&zwnj;ها از دید آژانس توهین&zwnj;آمیز قلمداد خواهد گشت و منجر به سخت&zwnj;گیری بیشتر آن بر ایران شده و شرایط را بر حکومت ایران سخت&zwnj;تر می&zwnj;کند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>رزمایش در خلیج فارس</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">هم&zwnj;اکنون یک مانور نظامی گسترده دوازده روزه در خلیج فارس و تنگه هرمز با حضور 25 کشور در جریان است. این مانور آغاز شده در روز ۱۷ سپتامبر که با هدف مین&zwnj;روبی انجام می&zwnj;شود، در عین حال ارتباط نزدیکی با بحران هسته&zwnj;ای ایران دارد. در این مانور کوشش می&zwnj;شود تا مواجهه موثر در برابر اقدام ایران به بستن تنگه هرمز، در عمل تمرین شده و این پیام به حکومت ایران ارسال گردد که قدرت&zwnj;های غربی و متحدین منطقه&zwnj;ای اجاره نمی&zwnj;دهند ایران شاهراه انتقال انرژی دنیا را ببندد و یا در مسیر تردد کشتی&zwnj;ها اخلال ایجاد نماید. حضور کشورهایی چون آمریکا، انگلستان، فرانسه، عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی با مجموعه&zwnj;ای از سلاح&zwnj;های سنگین و مدرن دریک مانور مشترک نشانگر ائتلافی نظامی در برابر قدرتی نیز هست که ممکن است زمانی سامان امور را در خلیج فارس و تنگه هرمز برهم زند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/navy2.jpg" style="width: 192px; height: 139px; float: right;" />رویارویی مانور قدرت&zwnj;ها بسیار حساس است و هر گونه خطای محاسبه و نارسایی در انتقال اطلاعات و مسیر&zwnj;های ارتباطی طرفین می&zwnj;تواند ماشه جنگ محدودی دیگر در منطقه را بکشد. غرب با توجه وضعیت شکل&zwnj;نیافته خاور میانه پس از بهار عربی و بحران&zwnj;های موجود، خواهان توسل به گزینه برخورد نظامی نیست. اما تشدید بن&zwnj;بست موجود و عبور برنامه هسته&zwnj;ای حکومت از خط قرمز آنها، ناگزیر این دولت&zwnj;ها را به سمت جنگ محدود می&zwnj;برد.</p> </blockquote> <p dir="RTL">اما حکومت ایران نیز اعلام کرده که در هفته&zwnj;های آینده مانور نظامی بزرگی را در خلیج فارس برگزار خواهد نمود &nbsp;تا قدرت دفاعی خود را به نمایش گذارد و نشان &zwnj;دهد &nbsp;قادر است از تاسیسات اتمی مراقبت نماید.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>وضعیت بحرانی</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">با بررسی این تحولات و فشار فزاینده دولت اسرائیل برای اقدام نظامی می&zwnj;توان نتیجه گرفت که بر وخامت بحران اتمی ایران افزوده شده است اما هنوز جنگ و برخورد نظامی قطعی نیست و کماکان وضعیت نه جنگ و نه صلح تا اطلاع ثانوی برقرار است. اگرچه احتمال جنگ محدود بیشتر از گذشته شده است، ولی به نظر می&zwnj;رسد تعیین تکلیف جنگ به سال2013 و پس از آغاز کار رئیس جمهور آینده آمریکا موکول گشته است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">مداخله نظامی و حمله پیشگیرانه مخالفانی جدی در اسرائیل دارد. فضای سیاسی اسرائیل در خصوص حمله به ایران یکپارچه نیست. بررسی دقیق مواضع دولت نتانیاهو و توجه به این واقعیت که اقدام به حمله نظامی محتاج اعلام قبلی نیست و معمولا تهدید به جنگ با هدف اعمال فشار صورت می&zwnj;گیرد، روشن می&zwnj;سازد که احتمالا هدف دولت نتانیاهو اعمال فشار بر باراک اوباما برای اعلام فرجه زمانی حمله به تأسیسات هسته&zwnj;ای ایران است. دولت اسرائیل فکر می&zwnj;کند بهترین زمان گرفتن چنین وعده&zwnj;ای از اوباما پیش از انتخابات است و بعد از انتخاب شدن دیگر اسرائیل اهرم فشاری بر وی ندارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">موضعگیری لئون پانته&zwnj;آ وزیر دفاع آمریکا می&zwnj;تواند پاسخی به این تقاضای دولت اسرائیل باشد که اعلام کرد ایران از موقع تصمیم گیری تا نزدیک شدن به توانایی ساخت سلاح هسته&zwnj;ای یک سال وقت نیاز دارد و در این فرصت امکان واکنش مناسب از سوی آمریکا وجود دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>راهبرد دو مسیره فشار و دیپلماسی</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">از سوی دیگر تحریم&zwnj;های سنگین جهانی و غرب به رهبری آمریکا آهنگ برنامه هسته&zwnj;ای را کاهش داده و مشکلات جدی برای حکومت فراهم کرده است. بنابراین به نظر می&zwnj;رسد راهبرد دو مسیره فشار و دیپلماسی، همچنان برنامه مورد نظر آمریکا در آینده قابل پیش&zwnj;بینی باشد. همچنین قرائن موجود نشان می&zwnj;دهد که طرفین ماجرا هنوز تصمیم به جنگ و برخورد نظامی نگرفته&zwnj;اند و در حال روزآزمایی با یکدیگر برای تحمیل خواست خود هستند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">مانور&zwnj;های نظامی و تهدید به جنگ و اقدام تلافی جویانه پشیمانی آور در اصل جنگ&zwnj;های روانی و لفظی طرفین برای خنثی کردن فشار&zwnj;ها هستند تا جهت&zwnj;گیری مسیر دیپلماسی را تحت تاثیر قرار دهند. از این رو تمرین&zwnj;های نظامی چه بسا آخرین مرحله دیپلماسی باشد تا اینکه لزوما آغاز رویارویی نظامی را مشخص سازد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">غرب با این اقدامات می&zwnj;کوشد برتری نظامی خود را به ایران نشان دهد و به صورت عینی ثابت کند توان نابودی امکانات هسته&zwnj;ای و نظامی ایران را دارد. از سوی دیگر تصمیم&zwnj;گیران اصلی در تهران نیز می&zwnj;پندارند آمریکا در صدد پذیرش خواست&zwnj;های آنان در مذاکرات نیست و بهایی را که آنان طلب می&zwnj;کنند، نمی&zwnj;پردازد. از این رو با گرفتن آرایش جنگی می&zwnj;خواهد آنها را مرعوب سازد. خامنه&zwnj;ای و رهبران سپاه محتملاً می&zwnj;اندیشند با گرفتن گارد نظامی می&zwnj;توانند این ترفند آمریکا را خنثی ساخته و نشان دهند نسبت به حمله نظامی آسیب پذیر نیستند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>حساسیت اوضاع</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اما این رویارویی مانور قدرت&zwnj;ها بسیار حساس است و هر گونه خطای محاسبه و نارسایی در انتقال اطلاعات و مسیر&zwnj;های ارتباطی طرفین می&zwnj;تواند ماشه جنگ محدودی دیگر در منطقه را بکشد. غرب با توجه وضعیت شکل&zwnj;نیافته خاور میانه پس از بهار عربی و بحران&zwnj;های موجود، خواهان توسل به گزینه برخورد نظامی نیست. اما تشدید بن&zwnj;بست موجود و عبور برنامه هسته&zwnj;ای حکومت از خط قرمز آنها، ناگزیر این دولت&zwnj;ها را به سمت جنگ محدود می&zwnj;برد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اما در آن سوی میدان اگر چه حکومت برنامه جنجالی هسته&zwnj;ای وتقابل با آمریکا را زمین نمی&zwnj;گذارد اما در عین حال بعید است به صورت آگاهانه و ارادی قدمی بردارد که منجر به واکنش نظامی غرب شود. بررسی سابقه بحران اتمی 9 ساله ایران نشان می&zwnj;دهد حکومت آهنگ فعالیت&zwnj;های هسته&zwnj;ای اش را با توجه به حساسیت&zwnj;های جهانی تند و کند می&zwnj;گرداند. اگر چه هیچ وقت متوقف نکرده است اما در عین حال نگذاشته به نقطه جوش برسد. نتیجه کار رشد صعودی فعالیت&zwnj;های اتمی است اما هنوز به صورت قطعی معلوم نیست وارد فاز ساخت سلاح&zwnj;های اتمی شده است یا نه. این مسئله کلیدی برای حمله نظامی احتمالی غرب به ایران است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">رهبری جمهوری اسلامی با طرح اقتصاد مقاومتی و تشویق همگان به ریاضت و صرفه&zwnj;جویی بنای مقاومت در برابر تحریم&zwnj;ها را دارد و فکر می&zwnj;کند مقاومت باعث فرسایش تحریم&zwnj;ها شده و با انجام اعمالی برای نشان دادن مخاطرات بالای حمله نظامی به ایران، نهایتا کفه اوضاع به نفع ایران خواهد چرخید و حکومت می&zwnj;تواند خواست&zwnj;های خودش و از جمله دریافت تضمین امنیتی را به دست آورد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">بدین ترتیب میزان شکیبایی طرفین سرانجام روشن خواهد ساخت آیا حکومت می&zwnj;تواند تحریم&zwnj;های کنونی و فزاینده آینده را تحمل کند و یا دنیا در وضعیت کشدار نه جنگ ونه صلح امتیاز بیشتری به ایران خواهد داد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اما در این شرایط حساس هر گونه اقدام غیر عقلانی از سوی حکومت ایران می&zwnj;تواند کش دیپلماسی را پاره کرده و فضا را به سمت رویارویی نظامی ببرد. در این صورت مانور&zwnj;های نظامی کنونی آخرین مرحله دیپلماسی خواهند بود.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>عکس&zwnj;ها:</strong></p> <p dir="RTL">کشتی&zwnj;های جنگی در خلیج فارس، مانوور نظامی ۱۲ روزه آغاز شده در روز ۱۷ سپتامبر</p>