بازتاب تنش‌های ایران و آمریکا در رسانه‌های جهان
تنش ایران و آمریکا در دوران کرونا: دورنماهای ممکن
همزمان با گسترش پندمی کرونا در جهان، دور جدیدی از تنش‌ها بین تهران و واشنگتن آغاز شده. در وضعیت کنونی تنش‌ها چه سرنوشتی خواهند یافت؟ خلاصه دو تحلیل از نشریات آمریکایی و اسرائیلی.
همزمان با گسترش پندمی ویروس جدید کرونا در جهان، دور جدیدی از تنش‌ها بین تهران و واشنگتن آغاز شده است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده بار دیگر جمهوری اسلامی را به آماده‌سازی برای حمله به منافع آمریکا در عراق متهم، و تهدید به واکنشی سخت کرده است. شبه‌نظامیان شیعه در عراق حمله به نیروهای آمریکایی در عراق را متوقف نکرده اند. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی بحران کووید۱۹ را «حمله بیولوژیک» آمریکا خوانده است. تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیز با مخالفت‌های گسترده در دوران کرونا مواجه شده‌اند.
در ادامه نگاهی می‌اندازیم به خلاصه دو یادداشت تحلیلگران بین‌المللی در «تایمز» اسرائیل و «۴۸ هیلز» سانفرانسیسکو در ایالات متحده درباره تنش‌های ایران و آمریکا در دوران کرونا.
■ بحران وخیم ویروس کرونا در ایران چه معنایی برای تهدیدش در قبال منطقه دارد؟ ــ ران کمپیاس
ران کمپیاس، تحلیلگر روزنامه «تایمز» اسرائیل در یادداشتی به شیوع گسترده کووید۱۹ در ایران می‌پردازد و سپس به سخنان علی خامنه‌ای اشاره می‌کند که اپیدمی کرونا در ایران را به جن و آمریکایی‌ها ربط داده است.
او می‌نویسد اگر خامنه‌ای «حقیقتاً» به چنین چیزی باور داشته باشد، شاید واکنش به آمریکا در منطقه را مجاز بشمرد.
نویسنده با نقل قول از علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، واکنش علی خامنه‌ای را تجلی «بحران‌درمانی» می‌خواند که مقابله‌جویی با ایالات متحده در آن به عنوان «یک انحراف توجه مناسب» عمل می‌کند.
کمپیاس سپس در چهار سناریو به آینده تنش ایران و آمریکا در دوران کرونا می‌پردازد:
🔹 سناریوی نخست ــ واکنش ایران همین حالا در حال وقوع است
شبه‌نظامیان عراقی متحد ایران به اهداف آمریکا در هفته‌های اخیر در عراق حمله کرده اند. یک حمله راکتی آنها دو سرباز آمریکایی را کشت. واشنگتن ایران را مقصر می‌شمرد. مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده در ماه جاری گفته بود: «آشکارا اعلام کرده ایم که ایران تأمین مالی، آموزش و تجهیز نظامی شبه‌نظامیان شیعه عراقی را برعهده دارد و از ایرانی‌ها قویاً خواسته‌ایم این کار را نکنند.»
دیوید شنکر، معاون پومپئو نیز در نشستی مطبوعاتی حمله صورت‌گرفته علیه آمریکایی‌ها در عراق را تلاشی برای انحراف توجه از شیوع وخیم کرونا در ایران و عراق توصیف کرده بود.
برخی کارشناسان اما می‌گویند نباید این حمله‌ها را مستقیماً به ایران مربوط دانست. پاتریک کلاوسون، پژوهشگر ارشد انستیتو واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک دراین‌باره می‌گوید: «ایران بعد از مرگ قاسم سلیمانی کنترل بر شبه‌نظامیان عراقی را از دست داده است.»
🔹 سناریوی دوم ــ واکنش ایران بعداً رخ خواهد داد
ایران به لحاظ تاریخی بازی تلافی‌جویانه‌اش را به صورتی طولانی‌مدت انجام می‌دهد. کلاوسون می‌گوید: «سخنرانی خامنه‌ای برای من به این معناست که ایران باید اقدام تلافی‌جویانه با استفاده از سلاح‌های بیولوژیک را مدنظر قرار دهد.»
«ابتکار عمل تهدید هسته‌ای»، یک گروه ناظر بر سلاح‌های کشتار جمعی گفته است که هیچ مدرکی در دست نیست که ایران سلاح بیولوژیک در اختیار دارد، هرچند شاید توانایی ساخت آنها را داشته باشد. اما چنین کاری زمان بسیار خواهد برد.
🔹 سناریوی سوم ــ آمریکا به فشار بر ایران ادامه می‌دهد
دولت ترامپ از فشار تحریم‌ها علیه ایران نکاسته و تحریم‌های جدیدی هم وضع کرده است. هدف کارزار «فشار حداکثری» ایالات متحده منصرف‌کردن ایران از ماجراجویی‌هایش است، هرچند هنوز نتیجه موثری نداده.
منتقدان جنگ‌طلب ایران می‌گویند اکنون زمان کاهش تحریم‌ها نیست.
🔹 سناریوی چهارم ــ پندمی کرونا روابط دو طرف را بهبود می‌بخشد
نویسنده به مقاله‌ای از دو عضو گروه بین‌المللی بحران، علی واعظ و رابرت مالی در «فارن‌پالیسی» اشاره می‌کند که در آن استدلال شده بود بحران کرونا فرصت تنش‌زدایی بین ایران و آمریکا را فراهم کرده است. آنها به تقاضای واشنگتن از تهران برای آزادی زندانیان دارای تابعیت خارجی به دلیل شیوع ویروس و نیز تقاضای تهران برای دریافت وام صندوق بین‌المللی پول جهت خرید تجهیزات مورد نیاز برای مقابله با کرونا اشاره می‌کنند.
اکر ایران زندانیان را آزاد کند و ایالات متحده وام صندوق بین‌المللی پول را مسدود نکند، شاید دینامیکی به راه بیفتد که به سمت تنش‌زدایی بیشتر برود.
اما برخی از منتقدان سرسخت جمهوری اسلامی، همچون مارک دوبویتز از اندیشکده راست‌گرای «بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها» می‌گویند بحران کرونا باعث تشدید فعالیت‌های خرابکارانه تهران خواهد شد.
■ ایالات متحده بر طبل‌های جنگ در ایران می‌کوبد ــ ریسه ارلیش
ریسه ارلیش، نویسنده کتاب «دستور کار ایران: داستان واقعی ایالات متحده و سیاست و بحران خاورمیانه» و ستون‌نویس نشریه «۴۸ هیلز» سانفرانسیسکو در یادداشتی نسبت به «بازی خطرناک» رهبران در تهران و واشنگتن هشدار می‌دهد.
ریسه ابتدا مروری بر افزایش تنش‌ها کرده است: حمله کتائب حزب‌الله به پایگاه آمریکایی‌ها در عراق و سپس حمله موشکی تلافی‌جویانه آمریکا علیه این گروه؛ اصابت راکت به نزدیکی سفارت ایالات متحده در ۲۶ مارس و اعزام دو ناو هواپیمابر آمریکایی به منطقه پس از آن.
او می‌نویسد: «رهبران در واشنگتن و تهران می‌گویند به دنبال جنگ تمام عیار نیستند، اما مشغول بازی خطرناکی شده اند. و مردم عراق متحمل پیامدهای آن خواهند شد.»
پاتریک تروس، سفیر پیشین ایالات متحده در قطر و مشاور استراتژی اندیشکده «گولف اینترنشنال» در واشنگتن به نویسنده اما می‌گوید که «شبه‌نظامیان [عراقی] تحت کنترل ایران نیستند. ایرانی‌ها نمی‌توانند دستور صادر کنند و مطمئن باشند که آنها از این دستور تبعیت می‌کنند».
اما دولت ترامپ طوری عمل می‌کند که انگار شبه‌نظامیان امتداد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هستند. ترور قاسم سلیمانی در سوم ژانویه شاهدی بر این ادعا است.
ریسه در انتها به وضعیت بحرانی ایران می‌پردازد و همزمان سیاست فشار حداکثری ایالات متحده را شکست‌خورده توصیف می‌کند:
«ایران اکنون با مجموعه‌ای از بحران‌ها روبرواست: قیمت اندک نفت، سیل شدید در جنوب کشور، و پندمی روبه‌گسترش کرونا.
تحریم‌های سخت‌گیرانه و یک‌جانبه ایالات متحده به اقتصاد ایران صدمه جدی وارد کرده اما نتوانسته سیاست‌های ایران در منطقه را تغییر دهد. اقدام نظامی ایالات متحده هم چنین نکرده.
با وجود این، دولت ترامپ در حال فشار بر نخست‌وزیر جدید عراق است تا واردات گاز و برق از ایران را متوقف کند. در حال حاضر، واشنگتن به عراق معافیت از تحریم داده که هنوز ادامه دارد. عراقی‌های بسیاری از ایران خوش‌شان نمی‌آید اما اقتصاد دو کشور به یکدیگر پیوند خورده است.
سفیر سابق آمریکا در قطر به نویسنده می‌گوید: "عراقی‌ها نمی‌توانند این کار [قطع صادرات برق و گاز] را بکنند. آنها گزینه‌ای ندارند به جز انتخاب ایران بر آمریکا."
بنابراین توپ در زمین ایالات متحده است. ترامپ می‌تواند به کارزار فشار حداکثری‌اش ادامه دهد و با حمله‌های ادامه‌دار عراقی‌ها علیه سربازان آمریکایی مواجه شود. یا می‌تواند عقب بکشد و به دغدغه‌های داخلی بپردازد و از جنگی وسیع‌تر اجتناب ورزد.
ایرانی‌ها می‌توانند صبر کنند. آنها شاید سال جاری در واشنگتن شاهد رژیم‌چینج باشند، قبل از آنکه رژیم‌چینج به تهران رسیده باشد.»
نظرها
نظری وجود ندارد.