ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

اعتصاب غذای ۱۵ زندانی سیاسی از نگاه یک پزشک

<p dir="RTL">احسان مهرابی - تحت نظر داشتن شبانه روزی ۱۵ زندانی در ایام اعتصاب غذا و ثبت رخدادهای آن تجربه&zwnj;ای است که نصیب هر پزشکی نمی&zwnj;شود. این فرصت اما برای آرش علایی در خرداد سال ۱۳۹۰ میسر شد.</p> <!--break--> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">او هدی صابر را در ایام اعتصاب غذا تحت نظر داشت، اما درشب سکته صابر، درسالن دیگری بود و درهای سالن بسته. پس از آن ۱۴ زندانی سیاسی دراعتراض دست به اعتصاب غذا زدند و این بارعلایی آنان را تحت نظر داشت و از وضعیت پزشکی&zwnj;شان یادداشت بر می&zwnj;داشت.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">او که اینک در آمریکا روزگار می&zwnj;گذراند امیدوار است، یادداشت&zwnj;ها و مشاهدات خود را در کتابی چاپ کند تا نمادی باشد از &laquo;اعتصاب غذای ایرانی&raquo;. او به عنوان یک پزشک از آسیب&zwnj;های اعتصاب غذا می&zwnj;گوید؛ آسیب&zwnj;هایی که تا پایان عمر با اعتصاب&zwnj;کنندگان همراه می&zwnj;ماند و چشم، کلیه و دیگر اعضای آنان را نشانه می&zwnj;گیرد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">تلخ&zwnj;ترین بخش ماجرا برای پزشکی که همه این&zwnj;ها را می&zwnj;داند و خود نیز سه سال زندان را تجربه کرده شرایطی است که زندانیان چاره&zwnj;ای جز وارد کردن آسیب به خود ندارند. اعتصاب غذا حتی با تجربه&zwnj;هایی چون مرگ هدی صابر و اکبر محمدی پایانی ندارد. نسرین ستوده فعلاً آخرین زندانی است که راهی جز این نیافته. آرش علایی یادآور می&zwnj;شود که زنان در زمان اعتصاب غذا به نسبت مردان بیشتر در معرض خطر هستند و اعتصاب غذا برای این وکیل زندانی به دلیل شرایط جسمی&zwnj;اش بسیار خطرناک است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>خیلی خوب است که بدون تجربه سختی اعتصاب غذا اطلاعات خود را افزایش دادید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>آرش علایی</strong>: هم خوب بود و هم بد. از این جهت خوب بود که به عنوان یک پزشک با اطلاعات خود می&zwnj;توانستم به هم بندیانم که دراعتصاب بودند کمک کنم. از این جهت هم بد بود که به عنوان یک پزشک از آسیب&zwnj;های زیاد و غیر قابل بازگشت اعتصاب غذا به بدن انسان&zwnj;ها خبر دارم و تاسف می&zwnj;خوردم چرا باید کار به جایی بکشد که چاره&zwnj;ای جز این روش اعتراضی باقی نماند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>درمدتی که اعتصاب غذای ۱۴ نفر و پیش از آن اعتصاب مرحوم صابر و آقای دلیر ثانی را دنبال می&zwnj;کردید به چه نتایجی رسیدید؟ قصد انتشار این نتایج را ندارید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/arashalaee.jpg" style="width: 180px; height: 219px; " /></p> <p dir="RTL">آرش علایی: اعتصاب غذای خشک که فرد آب هم مصرف نمی&zwnj;کند خیلی خطرناک&zwnj;تر است و بعد از ۲۴ ساعت اول، ساعت&zwnj;ها حیاتی و خطرناک می&zwnj;شوند. در مورد اعتصاب غذای&zwnj;تر که فرد آب و املاح مصرف می&zwnj;کند از چند روز به بعد فرد در معرض خطر قرار دارد، اما باز هم تاکید می&zwnj;کنم که یک سری ضایعات مشهود است و یک سری ضایعات دربلند مدت خود را نشان می&zwnj;دهد.</p> </blockquote> <p dir="RTL">امیدوارم بتوانم این تجربیات را درقالب کتابی چاپ کنم. چاپ این کتاب به جز موضوعات پزشکی اعتصاب غذا این سئوال را در مخاطب ایجاد می&zwnj;کند که چرا این افراد با وجود آگاهی از آسیب&zwnj;های فراوان دست به اعتصاب غذا زدند؟ تعدادی از افراد که سن بالایی داشتند، دچار مشکلات کلیوی و قلبی بودند. برخی از آن&zwnj;ها حتی سابقه عمل جراحی قلب داشتند.اما ضایعه کشته شدن آقای صابر دراثر عدم رسیدگی پزشکی مسئولان به قدری برای زندانیان شوک&zwnj;آور بود که این افراد حاضر شده بودند جان خود را به خطر بیندازند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>شما بعد از معاینه&zwnj;های روزانه اطلاعات پزشکی اعتصاب غذاکنندگان را ثبت می&zwnj;کردید. ثبت کردن این اطلاعات چه کمکی به شما می&zwnj;کرد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">این اطلاعات را ثبت می&zwnj;کردم تا اگر فردی دچار مشکلات ناگهانی شد بتوانیم به او کمک کنیم. من علائم حیاتی، پاسخ ارگان&zwnj;ها و همچنین سلامت روان افراد را ثبت می&zwnj;کردم. ما درزندان وسایل تشخیصی نداشتیم و با معاینات بالینی و وسایل اولیه مانند فشارسنج و یا گوشی پزشکی این علائم را پیگیری می&zwnj;کردم.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>پاسخ &laquo;ارگان&zwnj;های بدن&raquo; را به چه شکل بررسی می&zwnj;کردید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">یک پزشک براساس دو نکته وضعیت یک بیمار را پیگیری می&zwnj;کند: معاینه&zwnj;های بالینی و یافته&zwnj;های آزمایشگاهی یا فرابالینی. ما تنها می&zwnj;توانستیم معاینه&zwnj;های بالینی را انجام دهیم، مثلا اینکه کلیه دفع ادرار دارد یا اینکه دستگاه گوارش فعالیت دارد یا نه. یا ضربان قلب چطور است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>درباره مرحوم صابر چطور؟ آیا اعتصاب غذا باعث سکته وی شده بود؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اعتصاب غذا عاملی برای رخ دادن سکته بود. مرحوم صابر، ورزشکار و سالم بود. او هیچگونه مشکلی نداشت که بتوان گفت باعث سکته شده است. متاسفانه در زمانی که مرحوم صابر نیاز به اقدامات اورژانسی پیدا کرد ایشان را به بیمارستان اعزام نکردند و دچار سکته وسیع قلبی شد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>آیا زمان مشخص و استانداردی وجود دارد که براساس آن بتوان گفت &laquo;اعتصاب غذا&raquo; از این مرحله به بعد خطرناک می&zwnj;شود؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">هیچ استانداردی وجود ندارد و بستگی به بدن فرد. ذخایر غذایی و محیط نگهداری فرد متفاوت و متغیر است. طبیعتاً اعتصاب غذای خشک که فرد آب هم مصرف نمی&zwnj;کند خیلی خطرناک&zwnj;تر است و بعد از ۲۴ ساعت اول، ساعت&zwnj;ها حیاتی و خطرناک می&zwnj;شوند. در مورد اعتصاب غذای&zwnj;تر که فرد آب و املاح مصرف می&zwnj;کند از چند روز به بعد فرد در معرض خطر قرار دارد، اما باز هم تاکید می&zwnj;کنم که یک سری ضایعات مشهود است و یک سری ضایعات دربلند مدت خود را نشان می&zwnj;دهد. به طور مثال ضایعه&zwnj;ای که به کلیه وارد می&zwnj;شود شاید بعد از اعتصاب غذا مشخص نباشد و درسال&zwnj;های بعد خود را نشان دهد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>تجربه&zwnj;های گذشته چه می&zwnj;گوید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">مواردی بوده که فرد اعتصاب غذا کرده ، یا دسترسی به غذا نداشته اما آب مصرف کرده و هفته&zwnj;ها توانسته است دوام بیاورد، اما این یک قاعده نیست. در جوامع غربی اعتصاب غذا کم است، اما مواردی وجود دارد که کسانی که جایی گیر کرده&zwnj;اند و غذا به آن&zwnj;ها نرسیده است چند هفته دوام آورده&zwnj;اند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>در اعتصاب غذای &laquo;&zwnj;تر&raquo; زندانیان آب مصرف می&zwnj;کنند. تا جایی که به خاطر دارم شما محلولی از آب و نمک درست کرده بودید که اعتصاب غذاکنندگان مصرف کنند. این محلول برای چه بود؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">آب، قند و املاح سه ماده ضروری برای بدن هستند. اینکه در زمان اعتصاب غذا چه مقدار قند و نمک به فرد برسد خیلی مهم است. خصوصاً برای کسانی که بیماری&zwnj;های زمینه&zwnj;ای دارند. به طور مثال فردی که نارسایی کلیه دارد یا فردی که بیماری قندی دارد. تعیین نسبت قند و نمک برای این افراد خیلی مهم است. برای همین این محلول&zwnj;ها را با تنظیم این نسبت&zwnj;ها درست کرده بودیم.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>خوردن این محلول با توجه به اینکه آنان هیچ نوع مواد غذایی مصرف نمی&zwnj;کردند سخت نبود؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">بسیارسخت بود، اما چاره&zwnj;ای نبود. این محلول تنها چیزی بود که اعتصاب غذاکنندگان می&zwnj;خوردند تا به حیات خود ادامه دهند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>در مدتی که زندانیان در اعتصاب غذاکننده را تحت نظرداشتید به مورد خاصی هم برخورد کردید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/img_1315.jpg" style="width: 180px; height: 216px; " /></p> <p dir="RTL">در قوانین دیگرکشور&zwnj;ها کسی که اعتصاب می&zwnj;کند باید به محلی منتقل شود که خدمات بهداشتی و درمانی بهتری بگیرد و تحت مراقبت&zwnj;های ویژه بهداشتی و درمانی باشد، اما در آئین&zwnj;نامه سازمان زندان&zwnj;های ایران کسی که اعتصاب می&zwnj;کند تنبیه و به انفرادی منتقل می&zwnj;شود.<span style="font-size:9px;"> (نقاشی اثر لورین خلیل ریحان)</span></p> </blockquote> <p dir="RTL">عزم راسخ مرحوم صابر و افرادی که بعد از آقای صابر اعتصاب غذا کردند همیشه برای من قابل توجه بود. مرحوم صابر می&zwnj;گفت من قصد قهرمان&zwnj;بازی و خودکشی ندارم، اما نیاز دارم اعتراضم را به این نحو مطرح کنم. کسانی که بعد از فوت آقای صابر اعتصاب کردند دو طیف سنی کاملا متفاوت بودند؛ از آقای قدیانی و مظفر گرفته تا جوانانی چون حسن اسدی زیدآبادی. حتی دیدگاه&zwnj;های سیاسی آنان هم متفاوت بود، اما توانسته بودند دراین زمینه به همگرایی برسند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>با توجه به اینکه دراین اعتصاب غذا ۱۴ نفر حضور داشتند به نظر می&zwnj;رسد مدیریت آن با توجه به شرایط متفاوتی بدنی اعتصاب غذاکنندگان خیلی سخت بوده باشد. چون دربین آنان از ۲۷ ساله بود تا ۷۰ ساله. تا جایی که به خاطر دارم برای هماهنگی درباره این اعتصاب غذا جلساتی برگزار می&zwnj;شد. دراین جلسات چه مواردی مطرح می&zwnj;شد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">جلسات برای این بود که بتوانیم یک گزارش گروهی از وضعیت دوستان بدهیم و هم اینکه بدانیم وضع هر فرد به تنهایی چطور است. اعتصاب غذا یک برنامه گروهی بود، اما پاسخ بدن هر فرد متفاوت است. برای همین افراد را به صورت جدا معاینه و در جلسات چشم انداز وضعیت کلی را بررسی می&zwnj;کردیم.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>دریکی دو مورد هم، کار اعتصاب غذاکنندگان به بیمارستان کشید. برای آنان چه مشکلی رخ داده بود؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">درپروتکل&zwnj;های بین&zwnj;المللی کسی که اعتصاب غذا می&zwnj;کند باید از مراقبت&zwnj;های وِیژه برخوردار شود، اما این امکانات طبیعتاً در زندان فراهم نبود و کار تعدادی از اعتصاب&zwnj;کنندگان به دلیل مواردی چون فشار خون و نارسایی کلیه به بیمارستان کشید.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>تاثیر اعتصاب غذا در سن&zwnj;های مختلف طبیعتاً فرق می&zwnj;کند. با توجه به اینکه در این روز&zwnj;ها شنیده&zwnj;ایم که نسرین ستوده نیز در اعتصاب غذا به&zwnj;سر می&zwnj;برد، درمورد زن و مرد آیا ممکن است تاثیرات و زمان تحمل متفاوت باشد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">طبیعتاً وضعیت اعتصاب غذا در سن&zwnj;های مختلف متفاوت است. روند اعتصاب غذا نسبت به فیزیک بدن افراد هم متفاوت است. برای افرادی چون خانم ستوده که به لحاظ جسمی لاغراندام هستند و به لحاظ فیزیکی می&zwnj;توان گفت ضعیف اندام، اعتصاب غذا بسیار خطرناک&zwnj;تر است. چون ذخیره&zwnj;های چربی و پروتئین این افراد خیلی کمتر است و وقتی بدن نیاز پیدا می&zwnj;کند ذخیره&zwnj;ای وجود ندارد که بتواند ازآن&zwnj;ها استفاده کند. از سوی دیگربه دلیل نحوه کارکرد ارگان&zwnj;ها، زنان در زمان اعتصاب غذا به نسبت مردان بیشتر در معرض خطر هستند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>شما تاکید زیادی بر آسیب&zwnj;های اعتصاب غذا دارید. این عمل چه تاثیری بر بدن فرد می&zwnj;گذارد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/starvedfaces.jpg" style="width: 180px; height: 183px; " /></p> <p dir="RTL">اگر فرد در بلندمدت غذا نخورد، بدن ذخایر قند و چربی را مصرف می&zwnj;کند و بعد سراغ ذخایر پروتئینی می&zwnj;رود. اینجاست که برای بدن مشکلات پیش می&zwnj;آید و این مشکلات جبران&zwnj;ناپذیر می&zwnj;شود. از سوی دیگر از لحاظ سلامت روان هم فرد دچار صدمه می&zwnj;شود و این صدمه پذیری سلامت روان و حساسیت نسبت به محرک&zwnj;ها را دربلند مدت دچار مشکل می&zwnj;کند. <span style="font-size:9px;">(نقاشی اثر رومن هالتر)</span></p> </blockquote> <p dir="RTL">چند نوع ماده غذایی برای بدن لازم هستند: قند&zwnj;، املاح، ویتامین&zwnj;، چربی، آب، پروتئین و نمک&zwnj;های آلی. اگر بدن را از این مواد محروم کنیم تا مدت کوتاهی از ذخایر موجود استفاده می&zwnj;کند، اما این مواد ذخیره برای تمام مدت در بدن وجود ندارد و وقتی هم که ذخیره&zwnj;ها تمام شد مواد حیاتی برای ادامه بقا شروع به تجزیه می&zwnj;شود. تجزیه و مصرف این مواد حیاتی فرد را دچار مشکلاتی می&zwnj;کند که جبران ناپذیر است. اگر فرد در بلندمدت غذا نخورد، بدن ذخایر قند و چربی را مصرف می&zwnj;کند و بعد سراغ ذخایر پروتئینی می&zwnj;رود. اینجاست که برای بدن مشکلات پیش می&zwnj;آید و این مشکلات جبران&zwnj;ناپذیر می&zwnj;شود. از سوی دیگر از لحاظ سلامت روان هم فرد دچار صدمه می&zwnj;شود و این صدمه پذیری سلامت روان و حساسیت نسبت به محرک&zwnj;ها را دربلند مدت دچار مشکل می&zwnj;کند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>اعتصاب غذا به کدام بخش از بدن بیشتر آسیب می&zwnj;زند؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">کلیه به خاطر نرسیدن آب دچار حساسیت بیشتر می&zwnj;شود و وقتی که آب نرسد بیشترین ضایعه را می&zwnj;بیند؛ چشم هم همینطور. سایر اندامهای بدن هم به تناسب دچار مشکل می&zwnj;شوند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>به جز زندانیان سیاسی در زندان&zwnj;های دیگر موارد اعتصاب غذا به چه شکل است؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">در زندان&zwnj;های عادی هم کسانی بودند که دهانشان را می&zwnj;دوختند و اعتصاب غذا می&zwnj;کردند؛ خصوصاً زندانیان مواد مخدر. برخی از این زندانیان از دسترسی به وکیل محروم بودند و در دادگاه&zwnj;های چند دقیقه&zwnj;ای حکم اعدام یا حکم&zwnj;های سنگین زندان می&zwnj;گرفتند. بعضی از این زندانیان در اعتراض به نحوه رسیدگی به پرونده&zwnj;شان دست به اعتصاب غذا می&zwnj;زدند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>به درخواست این زندانیان رسیدگی می&zwnj;شد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">نه تنها رسیدگی نمی&zwnj;شد، بلکه این زندانیان تنبیه و به سلول انفرادی منتقل می&zwnj;شدند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>قوانین زندان&zwnj;های ایران درباره اعتصاب غذا چه می&zwnj;گوید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">در قوانین دیگرکشور&zwnj;ها کسی که اعتصاب می&zwnj;کند باید به محلی منتقل شود که خدمات بهداشتی و درمانی بهتری بگیرد و تحت مراقبت&zwnj;های ویژه بهداشتی و درمانی باشد، اما در آئین&zwnj;نامه سازمان زندان&zwnj;های ایران کسی که اعتصاب می&zwnj;کند تنبیه و به انفرادی منتقل می&zwnj;شود. فردی که اعتصاب غذا می&zwnj;کند نمی&zwnj;خواهد دست به خودکشی بزند، اما فرد چون هیچ راهی برای حل مشکل خود پیدا نمی&zwnj;کند به این روش چنگ می&zwnj;زند. این وظیفه سازمان زندان&zwnj;هاست که این فرد را در محیطی نگهدارند که اگر دچار مشکل شد خدمات پزشکی دریافت کند، اما متاسفانه در ایران اینگونه نیست.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>سطح هوشیاری افرادی که اعتصاب غذا می&zwnj;کنند چگونه است؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">حیاتی&zwnj;ترین ارگان&zwnj;های بدن قلب و مغز است. مغز مواد قندی مصرف می&zwnj;کند تا به حیات خود ادامه دهد. اگر به بدن قند نرسد بدن از ذخیره&zwnj;های چربی و پروتئین استفاده و آن&zwnj;ها را تبدیل به قند می&zwnj;کند. اگر به فرد مدت زیادی قند نرسد، فرد دچار بیهوشی می&zwnj;شود و هوشیاری خود را از دست می&zwnj;دهد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>درباره نحوه شکستن اعتصاب غذا چه توصیه&zwnj;هایی وجود دارد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">همانطور که اعتصاب غذا فرد را دچار مشکل می&zwnj;کند، بازگشت به روال طبیعی هم زمان&zwnj;بر است. بعد از اعتصاب به دلیل اینکه اندام&zwnj;های بدن مدتی از کارهای طبیعی جدا بوده&zwnj;اند، باید رفته رفته به حالت اولیه برگردانده شوند. برای همین توصیه شده که شکستن اعتصاب با مایعات ملایم انجام شود<span dir="LTR">.</span></p>

احسان مهرابی - تحت نظر داشتن شبانه روزی ۱۵ زندانی در ایام اعتصاب غذا و ثبت رخدادهای آن تجربه‌ای است که نصیب هر پزشکی نمی‌شود. این فرصت اما برای آرش علایی در خرداد سال ۱۳۹۰ میسر شد.

او هدی صابر را در ایام اعتصاب غذا تحت نظر داشت، اما درشب سکته صابر، درسالن دیگری بود و درهای سالن بسته. پس از آن ۱۴ زندانی سیاسی دراعتراض دست به اعتصاب غذا زدند و این بارعلایی آنان را تحت نظر داشت و از وضعیت پزشکی‌شان یادداشت بر می‌داشت.

او که اینک در آمریکا روزگار می‌گذراند امیدوار است، یادداشت‌ها و مشاهدات خود را در کتابی چاپ کند تا نمادی باشد از «اعتصاب غذای ایرانی». او به عنوان یک پزشک از آسیب‌های اعتصاب غذا می‌گوید؛ آسیب‌هایی که تا پایان عمر با اعتصاب‌کنندگان همراه می‌ماند و چشم، کلیه و دیگر اعضای آنان را نشانه می‌گیرد.

تلخ‌ترین بخش ماجرا برای پزشکی که همه این‌ها را می‌داند و خود نیز سه سال زندان را تجربه کرده شرایطی است که زندانیان چاره‌ای جز وارد کردن آسیب به خود ندارند. اعتصاب غذا حتی با تجربه‌هایی چون مرگ هدی صابر و اکبر محمدی پایانی ندارد. نسرین ستوده فعلاً آخرین زندانی است که راهی جز این نیافته. آرش علایی یادآور می‌شود که زنان در زمان اعتصاب غذا به نسبت مردان بیشتر در معرض خطر هستند و اعتصاب غذا برای این وکیل زندانی به دلیل شرایط جسمی‌اش بسیار خطرناک است.

خیلی خوب است که بدون تجربه سختی اعتصاب غذا اطلاعات خود را افزایش دادید؟

آرش علایی: هم خوب بود و هم بد. از این جهت خوب بود که به عنوان یک پزشک با اطلاعات خود می‌توانستم به هم بندیانم که دراعتصاب بودند کمک کنم. از این جهت هم بد بود که به عنوان یک پزشک از آسیب‌های زیاد و غیر قابل بازگشت اعتصاب غذا به بدن انسان‌ها خبر دارم و تاسف می‌خوردم چرا باید کار به جایی بکشد که چاره‌ای جز این روش اعتراضی باقی نماند.

درمدتی که اعتصاب غذای ۱۴ نفر و پیش از آن اعتصاب مرحوم صابر و آقای دلیر ثانی را دنبال می‌کردید به چه نتایجی رسیدید؟ قصد انتشار این نتایج را ندارید؟

امیدوارم بتوانم این تجربیات را درقالب کتابی چاپ کنم. چاپ این کتاب به جز موضوعات پزشکی اعتصاب غذا این سئوال را در مخاطب ایجاد می‌کند که چرا این افراد با وجود آگاهی از آسیب‌های فراوان دست به اعتصاب غذا زدند؟ تعدادی از افراد که سن بالایی داشتند، دچار مشکلات کلیوی و قلبی بودند. برخی از آن‌ها حتی سابقه عمل جراحی قلب داشتند.اما ضایعه کشته شدن آقای صابر دراثر عدم رسیدگی پزشکی مسئولان به قدری برای زندانیان شوک‌آور بود که این افراد حاضر شده بودند جان خود را به خطر بیندازند.

شما بعد از معاینه‌های روزانه اطلاعات پزشکی اعتصاب غذاکنندگان را ثبت می‌کردید. ثبت کردن این اطلاعات چه کمکی به شما می‌کرد؟

این اطلاعات را ثبت می‌کردم تا اگر فردی دچار مشکلات ناگهانی شد بتوانیم به او کمک کنیم. من علائم حیاتی، پاسخ ارگان‌ها و همچنین سلامت روان افراد را ثبت می‌کردم. ما درزندان وسایل تشخیصی نداشتیم و با معاینات بالینی و وسایل اولیه مانند فشارسنج و یا گوشی پزشکی این علائم را پیگیری می‌کردم.

پاسخ «ارگان‌های بدن» را به چه شکل بررسی می‌کردید؟

یک پزشک براساس دو نکته وضعیت یک بیمار را پیگیری می‌کند: معاینه‌های بالینی و یافته‌های آزمایشگاهی یا فرابالینی. ما تنها می‌توانستیم معاینه‌های بالینی را انجام دهیم، مثلا اینکه کلیه دفع ادرار دارد یا اینکه دستگاه گوارش فعالیت دارد یا نه. یا ضربان قلب چطور است.

درباره مرحوم صابر چطور؟ آیا اعتصاب غذا باعث سکته وی شده بود؟

اعتصاب غذا عاملی برای رخ دادن سکته بود. مرحوم صابر، ورزشکار و سالم بود. او هیچگونه مشکلی نداشت که بتوان گفت باعث سکته شده است. متاسفانه در زمانی که مرحوم صابر نیاز به اقدامات اورژانسی پیدا کرد ایشان را به بیمارستان اعزام نکردند و دچار سکته وسیع قلبی شد.

آیا زمان مشخص و استانداردی وجود دارد که براساس آن بتوان گفت «اعتصاب غذا» از این مرحله به بعد خطرناک می‌شود؟

هیچ استانداردی وجود ندارد و بستگی به بدن فرد. ذخایر غذایی و محیط نگهداری فرد متفاوت و متغیر است. طبیعتاً اعتصاب غذای خشک که فرد آب هم مصرف نمی‌کند خیلی خطرناک‌تر است و بعد از ۲۴ ساعت اول، ساعت‌ها حیاتی و خطرناک می‌شوند. در مورد اعتصاب غذای‌تر که فرد آب و املاح مصرف می‌کند از چند روز به بعد فرد در معرض خطر قرار دارد، اما باز هم تاکید می‌کنم که یک سری ضایعات مشهود است و یک سری ضایعات دربلند مدت خود را نشان می‌دهد. به طور مثال ضایعه‌ای که به کلیه وارد می‌شود شاید بعد از اعتصاب غذا مشخص نباشد و درسال‌های بعد خود را نشان دهد.

تجربه‌های گذشته چه می‌گوید؟

مواردی بوده که فرد اعتصاب غذا کرده ، یا دسترسی به غذا نداشته اما آب مصرف کرده و هفته‌ها توانسته است دوام بیاورد، اما این یک قاعده نیست. در جوامع غربی اعتصاب غذا کم است، اما مواردی وجود دارد که کسانی که جایی گیر کرده‌اند و غذا به آن‌ها نرسیده است چند هفته دوام آورده‌اند.

در اعتصاب غذای «‌تر» زندانیان آب مصرف می‌کنند. تا جایی که به خاطر دارم شما محلولی از آب و نمک درست کرده بودید که اعتصاب غذاکنندگان مصرف کنند. این محلول برای چه بود؟

آب، قند و املاح سه ماده ضروری برای بدن هستند. اینکه در زمان اعتصاب غذا چه مقدار قند و نمک به فرد برسد خیلی مهم است. خصوصاً برای کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند. به طور مثال فردی که نارسایی کلیه دارد یا فردی که بیماری قندی دارد. تعیین نسبت قند و نمک برای این افراد خیلی مهم است. برای همین این محلول‌ها را با تنظیم این نسبت‌ها درست کرده بودیم.

خوردن این محلول با توجه به اینکه آنان هیچ نوع مواد غذایی مصرف نمی‌کردند سخت نبود؟

بسیارسخت بود، اما چاره‌ای نبود. این محلول تنها چیزی بود که اعتصاب غذاکنندگان می‌خوردند تا به حیات خود ادامه دهند.

در مدتی که زندانیان در اعتصاب غذاکننده را تحت نظرداشتید به مورد خاصی هم برخورد کردید؟

عزم راسخ مرحوم صابر و افرادی که بعد از آقای صابر اعتصاب غذا کردند همیشه برای من قابل توجه بود. مرحوم صابر می‌گفت من قصد قهرمان‌بازی و خودکشی ندارم، اما نیاز دارم اعتراضم را به این نحو مطرح کنم. کسانی که بعد از فوت آقای صابر اعتصاب کردند دو طیف سنی کاملا متفاوت بودند؛ از آقای قدیانی و مظفر گرفته تا جوانانی چون حسن اسدی زیدآبادی. حتی دیدگاه‌های سیاسی آنان هم متفاوت بود، اما توانسته بودند دراین زمینه به همگرایی برسند.

با توجه به اینکه دراین اعتصاب غذا ۱۴ نفر حضور داشتند به نظر می‌رسد مدیریت آن با توجه به شرایط متفاوتی بدنی اعتصاب غذاکنندگان خیلی سخت بوده باشد. چون دربین آنان از ۲۷ ساله بود تا ۷۰ ساله. تا جایی که به خاطر دارم برای هماهنگی درباره این اعتصاب غذا جلساتی برگزار می‌شد. دراین جلسات چه مواردی مطرح می‌شد؟

جلسات برای این بود که بتوانیم یک گزارش گروهی از وضعیت دوستان بدهیم و هم اینکه بدانیم وضع هر فرد به تنهایی چطور است. اعتصاب غذا یک برنامه گروهی بود، اما پاسخ بدن هر فرد متفاوت است. برای همین افراد را به صورت جدا معاینه و در جلسات چشم انداز وضعیت کلی را بررسی می‌کردیم.

دریکی دو مورد هم، کار اعتصاب غذاکنندگان به بیمارستان کشید. برای آنان چه مشکلی رخ داده بود؟

درپروتکل‌های بین‌المللی کسی که اعتصاب غذا می‌کند باید از مراقبت‌های وِیژه برخوردار شود، اما این امکانات طبیعتاً در زندان فراهم نبود و کار تعدادی از اعتصاب‌کنندگان به دلیل مواردی چون فشار خون و نارسایی کلیه به بیمارستان کشید.

تاثیر اعتصاب غذا در سن‌های مختلف طبیعتاً فرق می‌کند. با توجه به اینکه در این روز‌ها شنیده‌ایم که نسرین ستوده نیز در اعتصاب غذا به‌سر می‌برد، درمورد زن و مرد آیا ممکن است تاثیرات و زمان تحمل متفاوت باشد؟

طبیعتاً وضعیت اعتصاب غذا در سن‌های مختلف متفاوت است. روند اعتصاب غذا نسبت به فیزیک بدن افراد هم متفاوت است. برای افرادی چون خانم ستوده که به لحاظ جسمی لاغراندام هستند و به لحاظ فیزیکی می‌توان گفت ضعیف اندام، اعتصاب غذا بسیار خطرناک‌تر است. چون ذخیره‌های چربی و پروتئین این افراد خیلی کمتر است و وقتی بدن نیاز پیدا می‌کند ذخیره‌ای وجود ندارد که بتواند ازآن‌ها استفاده کند. از سوی دیگربه دلیل نحوه کارکرد ارگان‌ها، زنان در زمان اعتصاب غذا به نسبت مردان بیشتر در معرض خطر هستند.

شما تاکید زیادی بر آسیب‌های اعتصاب غذا دارید. این عمل چه تاثیری بر بدن فرد می‌گذارد؟

چند نوع ماده غذایی برای بدن لازم هستند: قند‌، املاح، ویتامین‌، چربی، آب، پروتئین و نمک‌های آلی. اگر بدن را از این مواد محروم کنیم تا مدت کوتاهی از ذخایر موجود استفاده می‌کند، اما این مواد ذخیره برای تمام مدت در بدن وجود ندارد و وقتی هم که ذخیره‌ها تمام شد مواد حیاتی برای ادامه بقا شروع به تجزیه می‌شود. تجزیه و مصرف این مواد حیاتی فرد را دچار مشکلاتی می‌کند که جبران ناپذیر است. اگر فرد در بلندمدت غذا نخورد، بدن ذخایر قند و چربی را مصرف می‌کند و بعد سراغ ذخایر پروتئینی می‌رود. اینجاست که برای بدن مشکلات پیش می‌آید و این مشکلات جبران‌ناپذیر می‌شود. از سوی دیگر از لحاظ سلامت روان هم فرد دچار صدمه می‌شود و این صدمه پذیری سلامت روان و حساسیت نسبت به محرک‌ها را دربلند مدت دچار مشکل می‌کند.

اعتصاب غذا به کدام بخش از بدن بیشتر آسیب می‌زند؟

کلیه به خاطر نرسیدن آب دچار حساسیت بیشتر می‌شود و وقتی که آب نرسد بیشترین ضایعه را می‌بیند؛ چشم هم همینطور. سایر اندامهای بدن هم به تناسب دچار مشکل می‌شوند.

به جز زندانیان سیاسی در زندان‌های دیگر موارد اعتصاب غذا به چه شکل است؟

در زندان‌های عادی هم کسانی بودند که دهانشان را می‌دوختند و اعتصاب غذا می‌کردند؛ خصوصاً زندانیان مواد مخدر. برخی از این زندانیان از دسترسی به وکیل محروم بودند و در دادگاه‌های چند دقیقه‌ای حکم اعدام یا حکم‌های سنگین زندان می‌گرفتند. بعضی از این زندانیان در اعتراض به نحوه رسیدگی به پرونده‌شان دست به اعتصاب غذا می‌زدند.

به درخواست این زندانیان رسیدگی می‌شد؟

نه تنها رسیدگی نمی‌شد، بلکه این زندانیان تنبیه و به سلول انفرادی منتقل می‌شدند.

قوانین زندان‌های ایران درباره اعتصاب غذا چه می‌گوید؟

در قوانین دیگرکشور‌ها کسی که اعتصاب می‌کند باید به محلی منتقل شود که خدمات بهداشتی و درمانی بهتری بگیرد و تحت مراقبت‌های ویژه بهداشتی و درمانی باشد، اما در آئین‌نامه سازمان زندان‌های ایران کسی که اعتصاب می‌کند تنبیه و به انفرادی منتقل می‌شود. فردی که اعتصاب غذا می‌کند نمی‌خواهد دست به خودکشی بزند، اما فرد چون هیچ راهی برای حل مشکل خود پیدا نمی‌کند به این روش چنگ می‌زند. این وظیفه سازمان زندان‌هاست که این فرد را در محیطی نگهدارند که اگر دچار مشکل شد خدمات پزشکی دریافت کند، اما متاسفانه در ایران اینگونه نیست.

سطح هوشیاری افرادی که اعتصاب غذا می‌کنند چگونه است؟

حیاتی‌ترین ارگان‌های بدن قلب و مغز است. مغز مواد قندی مصرف می‌کند تا به حیات خود ادامه دهد. اگر به بدن قند نرسد بدن از ذخیره‌های چربی و پروتئین استفاده و آن‌ها را تبدیل به قند می‌کند. اگر به فرد مدت زیادی قند نرسد، فرد دچار بیهوشی می‌شود و هوشیاری خود را از دست می‌دهد.

درباره نحوه شکستن اعتصاب غذا چه توصیه‌هایی وجود دارد؟

همانطور که اعتصاب غذا فرد را دچار مشکل می‌کند، بازگشت به روال طبیعی هم زمان‌بر است. بعد از اعتصاب به دلیل اینکه اندام‌های بدن مدتی از کارهای طبیعی جدا بوده‌اند، باید رفته رفته به حالت اولیه برگردانده شوند. برای همین توصیه شده که شکستن اعتصاب با مایعات ملایم انجام شود.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • بهرام

    <p>من هم در اتاق 9 بند 350 زندان اوین بودم.. آقای دکتر اعلایی بسیار دکتر خوبی است. .*****</p>