تجاوز در روابط زناشویی

<p>اسماعیل جلیلوند - امروزه ضرورت بررسی علمی و دقیق آسیب&zwnj;های اجتماعی در ایران، غیر قابل انکار به نظر می&zwnj;رسد؛ آن هم زمانی که بسیاری از پژوهشگران اجتماعی کشور، بر این باورند که جامعه با موجی از آسیب&zwnj;های پیچیده و رو به گسترش روبه&zwnj;رو شده است و برای کاستن از شدت خسارت&zwnj;های اجتماعی و انسانی این آسیب&zwnj;ها، چاره&zwnj;ای جز پذیرفتن این مسئله از سوی جامعه و حکومت و انتقال ضرورت مهار آن به خودآگاه جمعی جامعه وجود ندارد.</p> <!--break--> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><a href="http://radiozamaneh.com/sites/default/files/musicicon.jpg"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon.jpg" style="width: 273px; height: 31px;" /></a></p> <p dir="RTL"><br /> در این میان شاید دشواری بررسی معضلات رخ داده در حریم خانواده، از سایر آسیب&zwnj;های اجتماعی بیشتر هم باشد. در همین زمینه در پیوند با دو موضوع &quot;تجاوز جنسی شوهر به همسر خود&quot; و دیدگاه قانون و جامعه در این زمینه و همینطور &quot;تجاوزهای جنسی خانگی به کودکان دختر&quot;، گفت&zwnj;وگویی با محسن مالجو، پژوهشگر مسائل زنان در ایران انجام داده&zwnj;ایم که در دو قسمت منتشر می&zwnj;شود.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>تجاوز جنسی مرد به زن چه تعریفی در قوانین کیفری ایران دارد؟ آیا اصلاً تجاوز مرد به همسرش در قوانین کیفری ایران مجازاتی دارد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>محسن مالجو</strong>: قبل از هر نکته&zwnj;ای لازم است بگویم در شرایط فعلی، اصولاً ایران فاقد هرگونه قانون مجازات است. چون در حال حاضر بیشتر از یک سال است که مدت اجرای آزمایشی قانون مجازات اسلامی به پایان رسیده و هنوز هم قانونی به عنوان قانون مجازات به تصویب نرسیده است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">از این نکته که بگذریم باید بگویم ما اصلاً در قانون واژه&zwnj;ای به عنوان تجاوز جنسی نداریم و این عبارت در قانون، زنای به عنف معنی شده و گفته شده که زنا، عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آن&zwnj;ها نبوده و از موارد وطی به شبهه نیز نباشد. درواقع زنا رابطه بین زن و مردی است که باهم ازدواج نکرده&zwnj;اند و باز در قانون آمده که زنای به عنف که با قهر و غلبه زانی صورت بگیرد، مجازاتش اعدام است. در واقع، هیچ موردی در قانون ما درباره رابطه جنسی اجباری بین زن و مردی که باهم ازدواج کرده&zwnj;اند، وجود ندارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>بنابراین چیزی که شما با عنوان تجاوز در بستر زناشویی از آن یاد می&zwnj;کنید، چه معنایی دارید؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">خیلی جا&zwnj;ها وقتی من درباره تجاوز جنسی شوهر به زن صحبت می&zwnj;کنم، اکثر افراد با شک و تردید به این مسئله می&zwnj;نگرند: &laquo;چی؟ تجاوز شوهر به همسر خودش؟ یعنی چی؟ مگه می&zwnj;شه؟&raquo;</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/mohsen.maljoo.jpg" style="width: 180px; height: 244px; float: right;" /></p> <p dir="RTL">محسن مالجو: اگر ما تجاوز را اجبار در برقراری رابطه جنسی علی&zwnj;رغم مخالفت فرد مقابل می&zwnj;دانیم، چرا باید بین مرد به عنوان شوهر و مرد به عنوان بیگانه تفاوتی قائل باشیم؟ اگر مسئله حرمت جسمانی و کنترل فرد بر بدن خود است، نباید تعرض جسمانی از جانب شوهر یا مردی دیگر فرق داشته باشد، مگر اینکه هدف از این قوانین، بیش از حفظ حرمت جسمانی زنان، دفاع از حق مالکیت مردان باشد. من فکر نمی&zwnj;کنم شوهری که حرمت جسمانی همسرش را نادیده گرفته و باعث فروپاشی روانی او می&zwnj;شود، کمتر از مرد غریبه&zwnj;ای که این اعمال را در محیط خارج از خانه انجام می&zwnj;دهد، قابل سرزنش باشد.</p> </blockquote> <p dir="RTL">میزان پذیرش یا عدم پذیرش این موضوع، به تعریفی که در ذهن افراد جامعه از واژه تجاوز وجود دارد، برمی&zwnj;گردد. اگر تجاوز اینگونه تعریف شود که هرگونه برقراری رابطه جنسی با کاربرد زور یا بدون آن، و بدون رضایت طرف مقابل، تجاوز است، دیگر فرقی ندارد که آن مرد یک غریبه باشد یا شوهر یک زن.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اینجا تجاوز در رابطه زناشویی معنا پیدا می&zwnj;کند. اما وقتی در اذهان عموم و حتی بسیاری از متخصصان علوم اجتماعی، تجاوز جنسی تنها به رابطه جنسی و مبتنی بر زور یک مرد با زنی گفته می شود که همسرش نیست، در واقع احتمال وقوع تجاوز از سوی شوهر نسبت به همسر منتفی قلمداد می&zwnj;شود. بنابراین می&zwnj;بینیم که میزان قبول یا رد تجاوز در بستر زناشویی به عنوان یکی از اقسام خشونت خانوادگی، به فرهنگ روابط جنسی زن و شوهر در جوامع برمی&zwnj;گردد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">فکر می&zwnj;کنم بد نباشد که توضیحی هم درباره مسئله رضایت در رابطه جنسی بدهم که معنای آن مربوط به زمانی است که دو نفر با اراده و توافق برابر با تماس جنسی موافق باشند، پس برای جلوگیری از اطلاق تجاوز جنسی، لازم است که اصولاً در هر مرحله از برقراری رابطه، طرفینی که وارد عمل جنسی می&zwnj;شوند از انجام آن رضایت داشته باشند. رضایت باید آزادانه، بدون فشار، زور، تهدید یا ترس باشد و همچنین طرفین باید احساس کنند هر وقت که بخواهند، می&zwnj;توانند آن رابطه را ترک کنند. بنابراین تسلیم شدن به&zwnj;خاطر ترس، یا به خاطر گریز از بروز احساسات بد در مرد و همچنین به واسطه زور و اجبار روانی و ... نشان می&zwnj;دهد رضایت از رابطه جنسی وجود ندارد. این حالت مخصوصاً زمانی که طرفین دارای قدرت برابر نیستند بیشتر وجود دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>به نظر شما تجاوز جنسی یک مرد به همسرش بیشتر ناشی از روان&zwnj;پریشی مرد است، یا باید آن را ناشی از نوع نگاه جامعه به حقوق مرد و زن در رابطه زناشویی بدانیم؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">بخشی از موضوع به مسائل روانی برمی&zwnj;گردد، اما بخش اصلی آن به نظر من اجتماعی است. در واقع این تفکر وجود دارد که وقتی زن در موقع ازدواج رضایت خودش را اعلام کرده، خود را برای تمام عمر در اختیار شوهرش قرار داده است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">از طرف دیگر مسئله احساس مالکیت مرد نسبت به همسرش نیز در این زمینه مطرح است. دقیقآ نکته&zwnj;ای که در ارتباط با تجاوز جنسی پدر به دختر هم وجود دارد. مگر خیلی از شوهر&zwnj;ها همسرشان را در جمع، منزل صدا نمی&zwnj;کنند؟ یا چیزی که خیلی شنیدیم: چار دیواری، اختیاری. یعنی هر آن چیزی که در چارچوب خانه هست، به من تعلق دارد، از جمله همسرم، پس اختیار هرگونه رفتار با او را دارم و رفتار من با همسرم ارتباطی به شخص دیگر ندارد. بنابراین تا زمانی که همسر جزو اموال شخصی مردان محسوب شود، تجاوز شوهر به زن نیز می&zwnj;تواند برای مردان بی&zwnj;معنی باشد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>در قوانین کیفری ایران، مرد تا کجا مجاز به انجام خشونت جنسی بدون کیفر علیه همسر خود است؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/spousal_rape1.jpg" style="width: 180px; height: 180px;" />تجاوز در روابط زناشویی می&zwnj;تواند طیفی از پیامدهای روانی، جسمانی و اجتماعی را برای زنان به همراه داشته باشد. مهم&zwnj;ترین پیامدش هم برای زن&zwnj;ها و هم برای مرد&zwnj;ها می&zwnj;تواند کاهش میل جنسی و بیزاری از رابطه جنسی و به تبع آن بی&zwnj;علاقه شدن به همسر باشد. خود این مسئله می&zwnj;تواند در &zwnj;&zwnj;نهایت منجر به خیانت روحی یا جنسی زن به مرد، افسردگی، خودکشی، اعتیاد، درد در آلت تناسلی، تهوع مداوم، ایجاد جراحت در ناحیه باسن، اختلال در خواب یا خوراک و پرخاشگری و خیلی از موارد دیگر برای زن باشد.</p> </blockquote> <p dir="RTL">مسئله بر سر اختلاف نظر درباره خشونت و تجاوز جنسی است و مطمئنأ قانون و قانونگذاران خواهان خشونت علیه زنان نیستند، اما چیزی که من و شما آن را خشونت جنسی و تجاوز جنسی می&zwnj;دانیم، از نظر قانون اصلأ خشونت نیست.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">برای من اقدام به رابطه جنسی با یک فرد مرده، یک بیماری فوق&zwnj;العاده خطرناک است و فردی که مرتکب آن می&zwnj;شود باید تحت درمان قرار بگیرد، اما در قانون آمده که جماع با میت زناست، مگر جماع زوج با زوجه متوفای خود که زنا نیست، ولی موجب شلاق تا ۷۴ ضربه می&zwnj;شود. در ارتباط با خشونت فیزیکی قانون داریم، اما در ارتباط با تجاوز جنسی و خشونت&zwnj;های جنسی شوهر به همسر در قانون ما، هیچ حد و مرزی وجود ندارد و مرد با &laquo;کشتزار&raquo; خودش هرکاری که بخواهد می&zwnj;تواند انجام دهد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">مرد رئیس خانواده است و زن از نظر قانونی موظف است در هر شرایطی از او تمکین کند. طبق قانون مرد می&zwnj;تواند در صورت عدم تمکین زن، نفقه او را پرداخت نکند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">از نظر خیلی از قضات و افراد دیگر، برقراری رابطه جنسی انحرافی با همسر حتی منع شرعی هم ندارد و اگر زنی شوهری منحرف داشته باشد، باید در بستر زناشویی تن به هر نوع رابطه&zwnj;ای بدهد و چنین زنی نمی&zwnj;تواند به دادگاه مراجعه کند و علیه شوهرش به اتهام اینکه او را وادار به رابطه جنسی اجباری به هر شکلی کرده شکایت کند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">بنابراین زن ایرانی به موجب قانون باید همواره برای تامین نیاز&zwnj;ها و تمایلات جنسی شوهر در دسترس باشد و آمادگی داشته باشد. به نظرمن تا زمانی که قانونی به اسم تمکین وجود دارد، مفاهیمی مثل رابطه جنسی برابر، خود مختاری جنسی یا حرمت جسمانی که از حقوق اولیه هر انسانی است، معنا پیدا نمی&zwnj;کند، اما اگر همین عمل تجاوز از سوی مردی غیر از همسر باشد، مجازات سختی هم در دین و هم در قانون برایش تعیین شده است. در واقع اگر ما تجاوز را اجبار در برقراری رابطه جنسی علی&zwnj;رغم مخالفت فرد مقابل می&zwnj;دانیم، چرا باید بین مرد به عنوان شوهر و مرد به عنوان بیگانه تفاوتی قائل باشیم؟ اگر مسئله حرمت جسمانی و کنترل فرد بر بدن خود است، نباید تعرض جسمانی از جانب شوهر یا مردی دیگر فرق داشته باشد، مگر اینکه هدف از این قوانین، بیش از حفظ حرمت جسمانی زنان، دفاع از حق مالکیت مردان باشد. من فکر نمی&zwnj;کنم شوهری که حرمت جسمانی همسرش را نادیده گرفته و باعث فروپاشی روانی او می&zwnj;شود، کمتر از مرد غریبه&zwnj;ای که این اعمال را در محیط خارج از خانه انجام می&zwnj;دهد، قابل سرزنش باشد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>آیا خود قربانیان این تجاوز&zwnj;ها معتقد به این هستند که مورد تجاوز قرار گرفته&zwnj;اند؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <blockquote> <p dir="RTL"><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/spousal_rape5.jpg" style="width: 180px; height: 107px;" />از سوی دیگر سنت و عرف هم از خصوصی بودن روابط زناشویی حمایت کرده است. اینکه بین زن و مرد در اتاق خواب&zwnj;شان چه رخ می&zwnj;دهد، به کسی مربوط نمی&zwnj;داند و به همین خاطر خیلی از زن&zwnj;ها که تجربه مشترک تلخی در این زمینه دارند در برابر آن سکوت می&zwnj;کنند.</p> </blockquote> <p dir="RTL">این عقاید فرهنگی آن چنان در زندگی سنتی افراد ریشه کرده است که حتی خود زنان هم اسیر چنین باورهایی می&zwnj;شوند، به هر حال زنان هم به همین شکل جامعه&zwnj;پذیر شده&zwnj;اند و خیلی وقت&zwnj;ها خود آن&zwnj;ها هستند که نابرابری را باز تولید می&zwnj;کنند و خیلی از کلیشه&zwnj;ها را به نسل بعد آموزش می&zwnj;دهند، در واقع همه قربانی هستیم، قربانی کلیشه&zwnj;های جنسیتی.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">زنی که باور دارد کامجویی جنسی از او تحت هر شرایطی حق شوهرش است و وقتی شوهرش با خشونت و به شدید&zwnj;ترین نوع به او تجاوز می&zwnj;کند، احساس نمی&zwnj;کند که تجاوزی صورت گرفته و اگر هم حس بدی داشته باشد، آن را تجاوز نمی&zwnj;داند، به چه دلیل است؟ به این دلیل است که فکر می&zwnj;کند وظیفه خود را در برابر شوهرش انجام داده است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">از سوی دیگر سنت و عرف هم از خصوصی بودن روابط زناشویی حمایت کرده است. یعنی اینکه بین زن و مرد در اتاق خواب&zwnj;شان چه رخ می&zwnj;دهد را به کسی مربوط نمی&zwnj;داند و به همین خاطر خیلی از زن&zwnj;ها که تجربه مشترک و تلخی در این زمینه دارند در برابر آن سکوت می&zwnj;کنند. بار&zwnj;ها شده وقتی با خانمی صحبت کردم و بین بحث پرسیدم که آیا تا به حال مورد تجاوز شوهر خودت قرار گرفته&zwnj;ای؟ سریع می&zwnj;گوید: نه، تجاوز نکرده، ولی مثلاً یکبار که من اصلاً در شرایط درستی نبودم، مرا کتک زده و بعد با من همخوابگی کرده است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>این تجاوز از طرف همسر چه تبعاتی برای زنان و خانواده دارد؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">تجاوز در روابط زناشویی می&zwnj;تواند طیفی از پیامدهای روانی، جسمانی و اجتماعی را برای زنان به همراه داشته باشد. مهم&zwnj;ترین پیامدش هم برای زن&zwnj;ها و هم برای مرد&zwnj;ها می&zwnj;تواند کاهش میل جنسی و بیزاری از رابطه جنسی و به تبع آن بی&zwnj;علاقه شدن به همسر باشد. خود این مسئله می&zwnj;تواند در &zwnj;&zwnj;نهایت منجر به خیانت روحی یا جنسی زن به مرد، افسردگی، خودکشی، اعتیاد، درد در آلت تناسلی، تهوع مداوم، ایجاد جراحت در ناحیه باسن، اختلال در خواب یا خوراک و پرخاشگری و خیلی از موارد دیگر برای زن باشد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>آیا تا به امروز در میان تشکل&zwnj;های مختلف زنان، حمایتی از زنان آسیب&zwnj;دیده از این نوع خشونت خاص در ایران شده است؟</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">مطمئنأ جواب منفی است. ما حتی نهاد حمایتی مناسبی برای زنانی که مورد تجاوز یک مرد غریبه یا حتی پدر خودشان قرار می&zwnj;گیرند و قانون برای آنها مجازات اعدام هم مشخص کرده است نداریم، چه برسد به زنی که شوهرش او را مورد تجاوز قرار داده است. از دیده قانون و شرع مرد از اموالش بهره برده است و مرد هم اجازه نمی&zwnj;دهد کسی او را در رابطه با ضایع کردن مالی که برای خودش است، بازخواست کند. نه! هیچ نهاد حمایتی برای پشتیبانی از این زنان وجود ندارد.</p>