اختلاف در شورای حکام: برگزاری جلسه حضوری درباره ایران
سه قدرت اروپایی قطعنامه‌ای به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه داده و خواهان همکاری ایران شده بودند. آمریکا از آن حمایت کرد اما نماینده چین با آن مخالفت کرد.
بحث بر سر برنامه هسته‌ای ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنش‌هایی در این شورا ایجاد کرد. بریتانیا، فرانسه و آلمان در قطعنامه‌ای خواهان همکاری کامل ایران با آژانس شده بودند. آمریکا اگر چه این قطعنامه را ناکافی می‌داند اما از آن پشتیبانی کرد. در طرف مقابل نماینده چین به‌شدت با آن مخالفت کرد و نماینده روسیه نیز چنین وضعیتی را نگران‌کننده خواند. دیپلمات‌ها می‌گویند شورای حکام جلسه حضوری درباره ایران برگزار می‌کند.
بلومبرگ نوشته است که قطعنامه سه قدرت اروپاییِ طرف برجام که از ایران خواسته است تا به‌طور کامل به درخواست‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عمل کند، موجب واکنش خشمگینانه متحدان ایران، از جمله چین شده است و این مخالفت دیپلماسی در مورد برنامه هسته‌ای ایران را به فراز تازه‌ای کشانده است.
قطعنامه بریتانیا، فرانسه و آلمان که آمریکا از آن حمایت می‌کند از ایران می‌خواهد که با درخواست‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر بازدید کامل از سایت‌های هسته‌ای مشکوک ایران مربوط به دو دهه پیش موافقت کند اما نماینده چین پنج‌شنبه ۲۹ خرداد / ۱۸ ژوئن در بیانیه‌ای ۵ صفحه‌ای اظهار داشت که این اقدام می‌تواند «کل برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای» را نابود کند.
وانگ گان، نماینده پکن گفت «علت اصلی [به‌وجود آمدن] این وضعیت اقدامات یک‌جانبه و زورگویی ایالات متحده است» و اگر قطعنامه تصویب شود، می‌تواند توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی را از میان بردارد.
رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس، دوشنبه ۲۶ خرداد / ۱۵ ژوئن در نشست شورای حکام اعلام کرد که بیش از چهار ماه است که ایران اجازه دسترسی به دو مرکز را به بازرسان آژانس نداده است و حدود یک سال است که به پرسش‌های آژانس در مورد «مواد هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی و فعالیت‌های هسته‌ای»، خودداری کرده است.
نماینده چین در بیانیه خود بازرسی از سایت‌های قدیمی ایران را «مربوط به مدت‌ها پیش» دانست که مقادیر ناچیزی مواد هسته‌ای را شامل می‌شود، در نتیجه، به‌گفته او، نه امری فوری است و نه خطری در بر دارد.
او همچنین به همکاری‌های ایران با آژانس از زمان اجرایی شدن برجام در سال ۲۰۱۶ اشاره کرد و گفت: «در چنین شرایطی، چین نگرانی عمیق خود را از اصرار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای قضاوت شتاب‌زده در مورد عدم اعطای دسترسی از سوی ایران و انتشار گزارش خود متعاقب آن، قبل از برگزاری جلسه فعلی ابراز می‌دارد.»
بلومبرگ نوشته است که چنین مسائلی اختلاف‌های فزاینده بین شرق و غرب را تقویت می‌کند، به‌طوری که پکن و واشنگتن درگیر سیاست‌های اقتصادی و حوزه‌های نفوذ یکدیگر می‌شوند. روز گذشته (پنج‌شنبه) دونالد ترامپ، رئيس جمهوری آمریکا مصوبه کنگره را که خواهان تحریم چین به دلیل «نقض حقوق بشر و سرکوب مسلمانان ایغور در استان سین‌کیانگ» بود، امضا کرد. همزمان، مقام‌های چینی نیز به دلیل آسیب‌هایی که دولت ترامپ به روابط دو کشور وارد کرده، به موضوع انتخاب مجدد ترامپ به‌عنوان رئیس جمهوری آمریکا بیش از پیش مشغول می‌شوند.
جکی والکات، سفیر آمریکا در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنج‌شنبه در بیانیه‌ای گفت: «اکنون زمان آن فرارسیده است که ما رسماً و با یک‌صدا سخن بگوییم. قطعنامه ارائه‌شده از سوی فرانسه، آلمان و بریتانیا واکنشی متعادل و منصفانه نسبت به اقدامات هشداردهنده ایران است. در حالی که ما معتقدیم متن را می‌توان تقویت کرد، اما آن را می‌پذیریم و کاملاً از آن پشتیبانی می‌کنیم و از سایر اعضای هیئت مدیره نیز می‌خواهیم که این‌گونه عمل کنند.»
نگرانی روسیه
در همین حال میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در توییتر از اینکه ایران و آژانس هنوز مسئله دسترسی به دو سایت ایران را حل نکرده‌اند ابراز تأسف و نگرانی کرد و افزود: «با این وجود هیچ دلیلی برای بزرگ کردن این مسئله وجود ندارد.»
اولیانوف در توییت دیگری بر تمایل روسیه مبنی بر حل فوری مسائل فعلی تأکید کرد.
در پی این رویدادها، رویترز به‌نقل از چند دیپلمات حاضر در جلسه مجازی شورای حکام نوشت احتمال دارد که نشستی حضوری برای رأی‌گیری درباره ایران برگزار شود.
این دیپلمات‌ها گفته‌اند که شورای حکام ترجیح می‌دهد که رأی‌گیری درباره قطعنامه سه کشور اروپایی با اتفاق نظر و بدون هیچ مخالفی انجام شود.
آن‌ها همچنین گفته‌اند که روسیه معتقد است هیچ نیازی به قطعنامه وجود ندارد اما چین کاملاً با آن مخالفت کرده و رئیس جلسه شورای حکام را ترغیب کرده است که روز جمعه نشستی حضوری برای مذاکرات بیشتر و رأی‌گیری احتمالی برگزار شود.
ظریف: چیزی برای پنهان کردن نداریم
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران پنج‌شنبه شب در توئیتی نوشت: «شورای حکام آژانس نباید اجازه دهد که دشمنان برجام منافع عالی ایران را به خطر بیندازند» و «سه کشور اروپایی عضو برجام که به وظایف خود در برجام عمل نکرده‌اند، نباید همدست این کار باشند».
ظریف با بیان اینکه «ما چیزی برای پنهان کردن نداریم»، نوشت: «راه حل قابل توافق ممکن است، اما قطعنامه آن را از بین می‌برد.» او درباره «راه حل قابل توافق» توضیحی نداد.
کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی، نیز روز گذشته در بیانیه‌ای وضعیت پیرامون توافق هسته‌ای با ایران را «از هر زمان دیگری تیره‌تر» خواند و گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سال گذشته ۳۳ بازرسی سریع در ایران انجام داده است.
قطعنامه آژانس و بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی ایران
امتناع ایران از پذیرش بازرسی از سایت‌های هسته‌ای خود نگرانی جدی آژانس را برانگیخته است و شورای حکام می‌تواند در هفته جاری با تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران زمینه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شورای امنیت را فراهم سازد.
با این حال مشخص نیست که صدور قطعنامه احتمالی در شورای حکام و انتقاد اروپایی‌ها از ایران تا چه حد می‌تواند بر تمدید تحریم تسلیحاتی ایران مؤثر باشد. در کنار کارزار ایالات متحده برای بازگرداندن تحریم‌های لغوشده در شورای امنیت به واسطه برجام، چین و روسیه کارزار دیپلماتیک خودشان را برای بی‌اثرکردن تلاش آمریکا به‌راه انداخته‌اند.
همزمان ایران نیز، به گزارش روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز، به سپاه قدس و شبه‌نظامیان تحت حمایتش دستور داده است که از افزایش تنش‌ها با واشنگتن دوری کنند. به باور شماری از کارشناسان بین‌المللی، جمهوری اسلامی منتظر روشن‌شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری در اکتبر ۲۰۲۰ است. هرچند اگر گزارش وال‌استریت ژورنال مبنی بر موافقت اروپا با تمدید محدود تحریم تسلیحاتی تهران درست باشد، شاید سیاست دوری از تنش جمهوری اسلامی بار دیگر به سیاست مبارزه‌طلبی تغییر کند.
در این شرایط، شماری از تحلیلگران اسرائیلی به وبسایت اسرائیلی مدیالاین گفته‌اند که حتی صدور قطعنامه علیه ایران با حمایت اروپایی‌ها اساساً تغییر خاصی در روند امور و استراتژی تهران ایجاد نمی‌کند و شاید حتی به تمدید تحریم تسلیحاتی ایران نیز نینجامد.
بیشتر بخوانید:
نظرها
نظری وجود ندارد.