ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

اثر میدان و شکل‌های محافظه‌کاری

<p dir="RTL">پیر بوردیو ـ کل تولید روشنفکران محافظه&zwnj;کار از رابطه&zwnj;ای عینی نشان دارد که آنها را به مواضع دیگر میدان<span dir="LTR">(champs)</span>وصل می&zwnj;کند و از طریق پروبلماتیک&zwnj;هایی معین بر آنان تحمیل می&zwnj;شود. این نشان در ساختار&zwnj; خود میدان حک شده است و روشنفکران لحظه&zwnj;&zwnj;ای منفعل (یا همان&zwnj;طور که در فیزیک می&zwnj;گویند، مقاوم) از آن را بازنمایی می&zwnj;کنند. آنها هرگز قوه ابتکار[طرح] مسائل جهانی را ندارند که نه چیزی درباره آن برای گفتن دارند و نه در آن چیزی برای بازگویی می&zwnj;یابند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <!--break--> <p dir="RTL">اندیشه انتقادی&zwnj; این مسائل را به پرسش گرفته است که بی&zwnj;وقفه مورد انتقاد این روشنفکران است. در واقع تیپیک&zwnj;ترین استراتژی&zwnj;های گفتمانی آنها این است که موضعِ متناقضِ اخراجی دوگانه را به گونه&zwnj;ای مستقیم باز&zwnj;ترجمه می&zwnj;کنند و این خود در بیشتر موارد به خط سیری دورگه پیوند خورده است: تنها به قیمت یک وارونگی دوگانه است که روشنفکران چپ، این روشنفکران راست&zwnj;گرا را که &minus; مانند ژوزف شومپیتر و ریمون آرون&minus; از مواضعی فرادست در میدان قدرت برخاسته&zwnj;اند، به عنوان &laquo;روشنفکر&raquo; به رسمیت می&zwnj;شناسند و آنها می&zwnj;توانند در میدان تولید فرهنگی یا به گونه&zwnj;ای مشخص&zwnj;تر در مواضع موقتا فرادست این میدان جای بگیرند که می&zwnj;دانیم در میان میدان قدرت موضعی فرودست دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <table align="left" border="2" cellpadding="10" cellspacing="10" dir="rtl" style="width: 300px;"> <tbody> <tr> <td> <p dir="RTL"><strong>توضیح مترجم</strong></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">این متن ترجمه بخشی از فصل دوم کتاب &laquo;قواعد هنر&raquo; (<span dir="LTR">Les r&egrave;gles de l&rsquo;art</span>) اثر پیر بوردیو است. هدف بلندپروازانه کتاب، تحلیل چگونگی تکوین میدان مستقل و خودسالار (<span dir="LTR">Autonomie</span>) فرهنگ، و بنیان نهادن علم آثار فرهنگی و هنری است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;این متن همچون دیگر آثار بوردیو نثری دشوار و دیریاب دارد. علاوه بر آن استفاده نویسنده از اصطلاحات تخصصی آن را دشوارتر نیز کرده است. بنابراین توضیح کوتاهی درباره این اصطلاحات و مسئله کانونی متن برای فهم آن ضروری است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>درباره اصطلاحات</strong> ـ نخستین اصطلاحی که شایسته توضیح است <span dir="LTR">champs</span> است که آن را به میدان ترجمه می&zwnj;کنیم. از نظر بوردیو فضای اجتماعی به جهان&zwnj;های مختلفی تقسیم شده است که هرکدام قانون&zwnj;مندی خود را دارند. قانون هر میدان کم و بیش از میدان&zwnj;های دیگر مستقل است. ما در جامعه با میدان&zwnj;های مختلفی مانند میدان فرهنگ، میدان اقتصاد، میدان سیاست، میدان دین و غیره مواجه هستیم.</p> <p dir="RTL">&nbsp;هر میدان محل تشکیل و رقابت برای سرمایه&zwnj;ای ویژه است. به عنوان مثال در میدان فرهنگ رقابت بر سر سرمایه فرهنگی ست و در میدان اقتصاد رقابت بر سر سرمایه اقتصادی ست.</p> <p dir="RTL">در هر میدان <span dir="LTR">position</span><span dir="LTR">)</span>) مواضع یا جایگاه&zwnj;های مختلفی وجود دارد. همچنین هر میدان دارای سلسله&zwnj;مراتبی ست که فرادستی یا فرودستی مواضع را در میدان مشخص می&zwnj;کند. مثلا در میدان فرهنگ شاعری درجه یک که از سرمایه ادبی و فرهنگی بسیاری برخوردار است موضعی فرادست دارد و شاعری دسته دوم که سرمایه ادبی ناچیزی دارد موضعی فرودست را در میدان اشغال کرده است. نکته مهم این است که موضع خصلتی عینی دارد، یعنی&nbsp; به گونه&zwnj;ای عینی و واقعی بر اشغال&zwnj;کننده آن موضع نیرو وارد می&zwnj;کند و بر کنش&zwnj;های او تاثیر می&zwnj;گذارد. ما هرکدام در میدان&zwnj;های مختلف موضعی را اشغال کرده&zwnj;ایم که آن موضع بر ما به گونه&zwnj;ای عینی فشار وارد می&zwnj;آورد. البته هر فرد تا حدودی می&zwnj;تواند بر فشار عینی موضع غلبه کند اما همواره باید توجه داشت که درجه آزادی ما از نیروی عینی موضع محدود است و ما هیچ&zwnj;گاه نخواهیم توانست به کلی از فشار موضع رها شویم.</p> <p dir="RTL">اصطلاح دیگر <span dir="LTR">disposition</span> است که آن را به آمادگی ترجمه می&zwnj;کنیم. آمادگی مجموعه توانایی&zwnj;هایی است که فرد در خود ذخیره کرده است. میان آمادگی و موضع رابطه&zwnj;ای دیالکتیکی برقرار است. هر موضع امکان اکتساب مجموعه&zwnj;ای از آمادگی&zwnj;ها را می&zwnj;دهد و آن آمادگی&zwnj;ها به نوبه خود بر روی موضع تاثیر می&zwnj;گذارد و به آن شکل می&zwnj;دهد. رابطه آمادگی و موضع شباهتی به رابطه امر ذهنی&nbsp; یا سوبژکتیو و امرعینی یا ابژکتیو دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL"><strong>درباره متن</strong> ـ هدف متن بوردیو عینی کردن <span dir="LTR">objectivation</span><span dir="LTR">)</span>) موضع روشنفکران محافظه&zwnj;کار است. روشنفکرانی که با گفتمان&zwnj;های گوناگون حافظ نظم مستقر هستند. در نگاه بوردیو، ریشه بسیاری از موضع&zwnj;گیری&zwnj;های سیاسی و فرهنگی روشنفکران محافظه&zwnj;کار را باید در موضع آنان در میدان فرهنگ و سیاست جستجو کرد. او به دو نوع روشنفکر محافظه&zwnj;کار اشاره می&zwnj;کند: دسته اول محافظه&zwnj;کاران متشخصی هستند که از یک&zwnj;سو در میدان فرهنگ موضعی فرادست و در میدان سیاست موضعی فرودست را اشغال کرده&zwnj;اند. آنها از یکسو از سوی سیاستمداران به زیادی روشنفکر بودن و نظریه&zwnj;گرا بودن، و از سوی دیگر از سوی روشنفکران چپ به همدستی با نظم مستقر سیاسی متهم می&zwnj;شوند. این روشنفکران به دلیل این حیات دوزیستی مجبورند مدام با استراتژیی دوگانه در دو جبهه بجنگند: به سیاستمداران درس علم سیاست بدهند و از این طریق خود را مستقل از میدان سیاسی جلوه دهند و از طرف دیگر مدام به روشنفکران درس عقل سلیم و واقع&zwnj;بینی بدهند تا از این طریق بتوانند خود را از &laquo;روشنفکران&raquo; جدا کنند. دسته دوم محافظه&zwnj;کاران پوپولیستی هستند که در میدان فرهنگ موضعی فرودست دارند اما به مدد تغییراتی در میدان&zwnj;هایی غیر از میدان فرهنگ (مثل میدان سیاست و یا روزنامه&zwnj;نگاری) می&zwnj;توانند به گونه&zwnj;ای مصنوعی قدرتی به دست بیاورند و جولان دهند. چنانکه بوردیو می&zwnj;گوید ژدانفیسم شاهد&zwnj;مثال روشن نگرش این نوع روشنفکران است. محافظه&zwnj;کاران پوپولیست در واقع روشنفکران سرخورده&zwnj;ای هستند که هرگز نتوانسته&zwnj;اند با موضع فرادست روشنفکران صاحب سرمایه فرهنگی رقابت کنند و اینک با توسل به قدرت&zwnj;های خارج از میدان فرهنگ ـ مانند دولت یا احزاب سیاسی ـ می&zwnj;توانند جایگاه حقیری در میدان فرهنگ به دست بیاورند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">به جز دو مورد از پانویس&zwnj;ها که برای فهم متن لازم بود، بقیه را که به موضوع کلی کتاب مربوط بود، ترجمه نکرده&zwnj;ام.</p> <p class="rteleft"><strong><span dir="RTL">بابک مینا</span></strong></p> </td> </tr> </tbody> </table> <p dir="RTL">آنها همواره گرفتار این هستند که خود را طردشده ببینند، طردشده به وسیله فرادستان به عنوان کسانی که زیادی &laquo;روشنفکر&raquo; هستند و طردشده به وسیله روشنفکران به عنوان کسانی که زیادی مطیع نظم بورژوایی&zwnj;اند. آنهامجبورند بی&zwnj;وقفه در دو جبهه بجنگند و در برابر هر کدام از این دو میدان&zwnj; بایستند برای این&zwnj;که بتوانند توضیح دهند چرا در میدان دیگر حضور دارند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">&nbsp;آنها در برابر فرادستان خود را به عنوان &laquo;روشنفکر&raquo; معرفی می&zwnj;کنند. از آنجا که همواره نگران این هستند که خود را از تمام اشکال محافظه&zwnj;کاری سطحی متمایز کنند، باید به جای تائید کردن یا ضربه زدن استدلال کنند؛ و این پذیرش فاصله&zwnj;ای مشکوک نسبت به وابستگی بلافصل و قطعی به نظم مستقر را تهدید می&zwnj;کند. حتی گاهی پیش می&zwnj;آید که آنها از آشنایی&zwnj;شان با نقد روشنفکرانه برای نقد ایدئولوژی پیشاانتقادی محافظه&zwnj;کاریِ خودانگیخته، و تحت عنوان علم سیاست، برای دادن درس&zwnj;های سیاسی به سیاستمداران بهره می&zwnj;گیرند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اما از طرف دیگر برای قانع کردن عموم بورژوازی، از پیش باور پیدا کرده&zwnj;اند که به هیچ عنوان غبطه صاحبان مشروعیت فرهنگی را نمی&zwnj;خورند و می&zwnj;توانند بدون زحمت بر این نیمه&zwnj;ـماهرها غلبه کنند، دستکم در میدان&zwnj;هایی مانند اقتصاد و سیاست که فرادستان (در میدان قدرت) و هم&zwnj;ارزهایشان در میدان روشنفکری در عدم&zwnj;پذیرش آنان هماهنگ هستند. آنها علاوه بر این باید به استراتژی&zwnj;هایی باثبات متوسل شوند که در آن همواره سلاحشان را ـ که به عنوان مثال منطق و نقد اجتماعی است ـ به طرف روشنفکران برگردانند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">آنها برای گفتن آنچه باید بگویند اگر بدانند گفتن چه معنا می&zwnj;دهد، بحث&zwnj;های محل دعوا را با بیان پیامدهای نهایی&zwnj;شان که به گونه&zwnj;ای تهاجمی معقول است، به چیزی بی&zwnj;معنا فرومی&zwnj;کاهند. بدین ترتیب به این می&zwnj;گرایند که در چرخشی نهایی، با یافتن سرزمین اولیه حقیقت&zwnj;های ساده ـ هم از لحاظ روشنفکرانه و هم از لحاظ سبکی ـ، و با دادن درس&zwnj;های واقع&zwnj;گرایی سیاسی و عقل سلیم، خود را توجیه کنند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">این روشنفکران که با عدم&zwnj;پذیرشی دوگانه تعریف می&zwnj;شوند، باید به طور هم&zwnj;زمان و متوالی به دو استراتژی متناقض رجوع کنند: می&zwnj;بایست علیه نقد &laquo;روشنفکران&raquo; بجنگند و آن را به سمت ساده&zwnj;ترین بیانش سوق دهند، چیزی که آنها را بی&zwnj;وقفه با وضوح ساده&zwnj;&zwnj;ساز یک مروج جلوه می&zwnj;دهد. اما به دلیل نگرانی از از دست دادن هر نیروی ویژه&zwnj;ای، باید این&zwnj;گونه اظهار کنند که قادر هستند در کسوت &laquo;روشنفکر&raquo; به نقدهای &laquo;روشنفکران&raquo;پاسخ دهند، و سلیقه&zwnj;شان برای روشنی و سادگی، حتی هنگامی که از ضدروشنفکر&zwnj;گرایی الهام می&zwnj;گیرد، نتیجه یک انتخاب آزاد روشنفکرانه است.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">اینان، به یاری موضع و خط سیرشان که محل برخورد مقاصد سیاسی مخالف و متناقض است، می&zwnj;توانند خودشان باشند و در عین حال نسبت به هر موضع&zwnj;گیری سیاسی از طریق موضعی دیگر موضع بگیرند. چپ را سرزنش می&zwnj;کنند برای این&zwnj;که سخت&zwnj;گیری راست را ندارد، و راست را سرزنش می&zwnj;کنند برای این&zwnj;که بینش باسخاوت چپ را ندارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">علاقه و استعدادی دارند در این&zwnj;که&nbsp; بر اساس موضوع مورد مشاهده، نقطه دیدشان را تغییر دهند و پی در پی و جداگانه هر نقطه نظری را اختیار کنند، و از این طریق، نقطه نظرهایی را که بطور واقعی اظهار شده است عینی کنند و بنابراین آنها را بدین ترتیب گرفتار سازند (به استثنای این نقطه نظر آشکارشده&zwnj; که مال خود آنها ست). آنان به دلیل این علاقه و استعداد این امتیاز را دارند که چهره&zwnj;های ظاهری عینیت را به گونه جدلی به کاربرند،عینیتی که با نوعی خنثی&zwnj;&zwnj; بودن یکی شده&zwnj;است و ادعا می&zwnj;کند هم به چپ و هم به راست با دادن تصویری که هریک از دیگری دارد یا باید داشته باشد، پشت می&zwnj;کند.<a href="#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span dir="LTR">[1]</span></a></p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">آنها خود را در تلاش برای آشتی دادن روشنفکر و مرد عمل، و دانشمند و سیاستمدار با این خطر که نه هرگز این باشند و آن، و خود را در میان هر دو دسته خارجی و مظنون حس کنند، خسته می&zwnj;کنند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">جای گرفتن در موضع مقاله&zwnj;نویس سیاسی بسیار مشکل&zwnj;تر از جای گرفتن در موضع منتقد ادبی یا هنری است، اگر&zwnj;چه این موقعیت در همان نیازهای متناقض محبوس است: در واقع فرادستان در موضوع اقتصاد و سیاست ادعای کارشناسانه&zwnj;ای دارند که در هنر و ادبیات ندارند. امروزه آنها به دنبال دگردیسی&zwnj;هایی که در شیوه&zwnj;های&zwnj; آموزش و گزینش رخ داده است، آن&zwnj;چنان به گونه&zwnj;ای نیرومند بر این ادعا تاکید می&zwnj;کنند که با یقینی برخوردار از تضمینی دانشگاهی، قادر هستند سخنگوی خودشان بشوند، من&zwnj;جمله در حوزه نظری.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">آنها اغلب مجاب شده&zwnj;اند که موضع&zwnj;شان تنها مدیون ارزش دانشگاهی و مهارت فنی&zwnj;شان است و بدین&zwnj;گونه می&zwnj;توانند فراسوی تقسیم&zwnj;بندی&zwnj;ها و تضادهای میدان قدرت قرار بگیرند. این ماندارین&zwnj;های جدید دیوان&zwnj;سالاری بزرگ دولتی، حس می&zwnj;کنند این مشروعیت را دارند تا با اتکا به نگرش همه که شناخت کلی مکانیسم&zwnj;های اقتصادی را تضمین می&zwnj;کند، میان تضاد&zwnj; منافع خاص که از نظر آنها توهم&zwnj;زا است، داوری کنند. در برابر تحلیل&zwnj;های بیهوده پیچیده &laquo;روشنفکر راست&zwnj;گرا&raquo; که هنوز زیادی به روشنفکران نزدیک است، و در برابر اقرار به ایمان ساده&zwnj;انگارانه و عهد بوقی مدیران خصوصی،اشرافیت دولتی، نخبه دیوان&zwnj;سالاری که از نظر دانشگاهی برگزیده و مطمئن است، خود را هم&zwnj;چون نوعی داور در نظر می&zwnj;گیرد.او که قادر به گفت&zwnj;وگوی همزمان با روشنفکران و مدیران، و مذاکره با طبقات فرودست و یا با نمایندگان&zwnj;شان است و به همین خاطر نسبت به قطب فردادست و فرودست میدان قدرت فاصله&zwnj;ای مساوی را حفظ می&zwnj;کند، بیشتر و بیشتر می&zwnj;کوشد گفتمانی نامحسوس را تحمیل کند که یک&zwnj;نواختی توانمندش با مطالبات میدان سیاسی و روزنامه&zwnj;نگاری قرابت دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">مدافعان متشخص محافظه&zwnj;کاری نیک&zwnj;منشان با مدافعان یک محافظه&zwnj;کاری پوپولیستی که بر ضدروشنفکرگرایی بنا شده است، تقریبا هیچ اشتراکی ندارند، جز تعلق به یک اردوگاه سیاسی مشترک. این نوع محافظه&zwnj;کاری دسته اخیر به طور دائمی دغدغه خاطر انواع پایین مرتبه اینتلجنسیا، انقلابیون محافظه&zwnj;کار آلمان پیشانازی و نازی، ژدانفی&zwnj;های طرفدار کارگر در روسیه یا چین، و یا احزاب کمونیست درهمه زمان&zwnj;ها و همه کشورها، و مک&zwnj;کارتی&zwnj;های امریکای دهه پنجاه است، بدون این&zwnj;که بخواهیم از همه هجونامه&zwnj;نویسان خُردی صحبت کنیم که با رسوا کردن افشاگریِ روشنفکران موفقیتی به دست می&zwnj;آورند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">این ضد&zwnj;روشنفکرگرایی داخلی اغلب کار روشنفکران فرودست و نسل اولی است که آمادگی&zwnj;های (<span dir="LTR">disposition</span>) اخلاقی و سبک زندگی&zwnj;شان (لهجه، حالت، رفتار و غیره) خصوصا در مواجه با برازندگی و آزادی بورژوایی روشنفکرزادگان باعث می&zwnj;شود همچون افراد خانه&zwnj;بدوش&zwnj; <span dir="LTR">(d&eacute;plac&eacute;)</span> احساس ناراحتی کنند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">هنگامی که شکست نسبی در [به دست آوردن] فرهنگی که همه چیز از آن انتظار دارند، آرزوهای اولیه آنها را برباد می&zwnj;دهد، بارغبت تسلیم کینه&zwnj;جویی<span dir="LTR">(ressentiment)</span>و خشم روحی (به ویژه همراه با افشا کردن آنچه پارتو &laquo;هرزه&zwnj;سالاری&raquo;<span dir="LTR">pornocratie</span>می&zwnj;نامید) برضد تناقضی می&zwnj;شوند که میان سبک زندگی جهان&zwnj;شهری، رها&zwnj;، زیبایی&zwnj;طلب، و درواقع افسون&zwnj;زدوده و کلبی&zwnj;مسلک روشنفکران سطح بالا و موضع&zwnj;گیری&zwnj;های مترقی آنها به ویژه در سیاست می&zwnj;بینند.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">فرادستان همواره بهترین سگ&zwnj;های نگهبان و در تمام موارد بدذات&zwnj;ترین&zwnj;شان را از میان این روشنفکران سرخورده می&zwnj;یابند که اغلب با چابکی وارثانی که خرج تجملشان را با چشم&zwnj;پوشی از میراث&zwnj;شان به دست می&zwnj;آورند، رسوا شده&zwnj;اند. وحشتی که بازی&zwnj;های روشنفکر بورژوا، محافظه&zwnj;کار یا انقلابی، او را در خود می&zwnj;کشد، این خرده&zwnj;بورژوا را که به زحمت به حاشیه&zwnj;های پایین&zwnj;مرتبه اینتلجنسیایی دور از کمال مطلوب دست یافته است، در ضدروشنفکرگرایی پرتاب می&zwnj;کند که خشونت یک عشق شکست&zwnj;خورده را دارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">&nbsp;اشتیاق خیانتکاری او را بر&zwnj;می&zwnj;انگیزد تا رازهای جهانی را که او بهتر از هرکس می&zwnj;شناسد، برای &laquo;بورژواها&raquo; افشا کند چرا که نگرش&zwnj;اش به جهان اجتماعی او را به پایین&zwnj;دست&zwnj;ها و گوشه&zwnj;های خُرد می&zwnj;کشاند. بدین ترتیب اغلب پیش می&zwnj;آید که انتظارات فرادستان را برآورده &zwnj;کند و نیاز آنها را برای آسوده&zwnj;خاطر بودن از گستاخی&zwnj;های نگران&zwnj;کننده ارضا &zwnj;کند، حتی هنگامی که این گستاخی&zwnj;ها جنبه&zwnj;ای نمادین دارند و نزد بعضی از روشنفکران فرادست، به موضع فرودست&zwnj;شان در میدان قدرت جرات می&zwnj;دهد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">بنابراین می&zwnj;توانیم موضع&zwnj;گیری&zwnj;&zwnj;ها<em>ی</em> این &laquo;روشنفکران پرولتاریا&zwnj;نما&raquo; را که جهت&zwnj;گیری و هزاررنگی&zwnj;شان را به تشکیلات سیاسی متفاوتی همچون رژیم&zwnj;های فاشیستی یا استالینی می&zwnj;بخشند، به طور کامل توضیح دهیم به شرط اینکه فراسوی اثرات آمادگی&zwnj;هایی که به خط سیر آنان پیوند خورده است، اثرات کمتر رؤیت&zwnj;پذیر موضع متنزل آنان در میدان روشنفکری را نیز در نظر بگیریم. در واقع می&zwnj;توانیم این قانون عمومی را بگذاریم که تولیدگران فرهنگی در سلسله&zwnj;مراتب داخلی میدان هرچقدر بیشتر مواضعی پایین&zwnj;دست را اشغال کنند و هرچقدر بیشتر فاقد سرمایه ویژه باشند، بیشتر مستعد گردن نهادن به درخواست&zwnj;های قدرت&zwnj;های خارجی (که منظور دولت، احزاب، قدرت&zwnj;های اقتصادی، یا مثل امروز روزنامه&zwnj;نگاری) و به کارگرفتن منابع وارداتی از خارج برای تسویه منازعات داخل هستند.از طریق این فرودستان (بر طبق معیارهای ویژه) است که دگرسالاری<span dir="LTR">(h&eacute;t&eacute;ronomie)</span>روی می&zwnj;دهد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">شاهد&zwnj;مثال این اقدام روشنفکران فرودست برای وارونه کردن تناسب قوا با مسلح شدن به قدرت&zwnj;های غیرویژه (به شیوه اعضای بوهم ادبی در زمان انقلاب فرانسه) بدون هیچ تردیدی <em>ژدانفیسم</em>است که در اتحاد جماهیر شوروی و همچنین در چین و در همه موقعیت&zwnj;های تاریخی که در آن تغییر چهره علایق داخلی برای رسالت&zwnj;های خارجی سودمند به نظر می&zwnj;رسد، موجب می&zwnj;شود نویسندگان و هنرمندان درجه دو برای تحمیل فرمانروایی&zwnj;شان بر صاحبان سرمایه ویژه در میدان به &laquo;مردم&raquo; متوسل شوند و خواستار الزامات &laquo;هنر اجتماعی&raquo; یا &laquo;مردمی&raquo; شوند. (به خصوص هنگامی که آنها، مانند مورد چین، علیه فاصله افتادن میان آرمان انقلابی و واقعیت، یعنی فرمانروایی کارمندان جان&zwnj;نثار حزب اعتراض می&zwnj;کنند.)</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">خشونت&zwnj; تروریستی که در این موقعیت&zwnj;های غیرعادی فرصت می&zwnj;یابد به طور کامل اجرا شود چیزی نیست جز سرحد نهایی خشونت&zwnj; عادی آرزوی&zwnj;های سرخورده که هر روز زیر ظاهر انتقادناپذیر نقد خلق&zwnj;وخو یا افشاگری ملهم از رسوایی&zwnj;ها یا دسیسه&zwnj;ها، یا به گونه&zwnj;ای مزورانه&zwnj;تر از طریق تصمیمات جمعی&nbsp;واغفال&zwnj;کننده کمیسیون&zwnj;ها و کمیته&zwnj;ها، ادارات و مدیران علمی یا هنری اعمال می&zwnj;شود.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">برای این&zwnj;که به نقد شکل&zwnj;های نرم استبداد که در جمهوری ادبیات اعمال می&zwnj;شود، کارایی لازم را ببخشیم، در واقع می&zwnj;بایست از محکوم کردن بسیار آسان شکل&zwnj;های افراطی ژدانفیسم فراتر برویم، و به ثبت تجلیات بی&zwnj;شمار خشونت سرکو&zwnj;ب&zwnj;گرانه&zwnj;ای که ماموران حفظ نظم نمادین گسترش می&zwnj;دهند، وظیفه&zwnj;ای که به همان میزان علمی و سیاسی است بپردازیم.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> <p dir="RTL">فلوبر پرتره این ماموران را با شخصیت اوسونه<a href="#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span dir="LTR">[2]</span></a>، انقلابی سابق کافه ادبی که به مسئول دیوان&zwnj;سالار امور ادبی تغییر مسلک داده است، طراحی کرده است. واژگونگی شرایط کم یا بیش نابهنگامی که در تمام میدان سیاسی مشاهده می&zwnj;شود امروزه اغلب به روشنفکران سرخورده به قیمت انکار ظاهری همان رانه سرکوب&zwnj;گر کینه&zwnj;جویی، دو بار فرصت بیان کردن داده است: بار اول در خشونت اعلان&zwnj;شده افشاگری یا سرکوب انقلابی، بار دوم در خشونت پنهان و انتقادناپذیرقدرت&zwnj;های دیوان&zwnj;سالاری و روزنامه&zwnj;نگاری که این روشنفکران به یمن آنها می&zwnj;کوشند اصول نگرش و تقسیمات بیرونی را تحمیل کنند.<a href="#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span dir="LTR">[3]</span></a></p> <div> <p>&nbsp;</p> <p><strong>پانویس&zwnj;ها</strong></p> <p>&nbsp;</p> <div id="ftn1"> <p dir="RTL"><a href="#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span dir="LTR">[1]</span></a>این اگرچه به آنها اجازه می&zwnj;دهد ادای &laquo;بی&zwnj;طرفی آکسیوم&zwnj;شناختی&raquo; و عینیت را دربیاورند، قابلیت اختیار کردن هر چشم&zwnj;اندازی برای نیازهای عملی و جدلی هیچ اشتراکی با شناخت چشم&zwnj;اندازها (<span dir="LTR">perspectives</span>) به معنای واقعی که پیامدش توانایی درک کردن هر کدام از آنها (به ویژه چشم&zwnj;انداز خاص خودش) در اصل، و به عبارت دیگر در ضرورت&zwnj;شان است، ندارد.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> </div> <div id="ftn2"> <p dir="RTL"><a href="#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span dir="LTR">[2]</span></a>شخصیتی در رمان &laquo;تربیت احساسات&raquo; از گوستاو فلوبر. این رمان را مهدی سحابی به فارسی برگردانده است. م.</p> <p dir="RTL">&nbsp;</p> </div> <div id="ftn3"> <p dir="RTL"><a href="#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span dir="LTR">[3]</span></a>در اینجا باید یادآوری کرد این کودتاهای واقعی و ویژه اقداماتی هستند برای تحمیل سلسله&zwnj;مراتب&zwnj;سازی خارجی با استفاده از قدرت&zwnj;های سیاسی (با مداخلات دولت، و کمیسیون&zwnj;ها و اداراتش در امور داخلی میدان تولید فرهنگی) اقتصادی (با تمام اشکال حمایت&zwnj;های مالی) مطبوعاتی (با به عنوان مثال با فهرست جوایز به ویژه آنها که بر بررسی&zwnj;های ـ ناآگاهانه ـ دستکاری&zwnj;شده مبتنی است.)</p> </div> </div> <p>&nbsp;</p>

پیر بوردیو ـ کل تولید روشنفکران محافظه‌کار از رابطه‌ای عینی نشان دارد که آنها را به مواضع دیگر میدان(champs)وصل می‌کند و از طریق پروبلماتیک‌هایی معین بر آنان تحمیل می‌شود. این نشان در ساختار‌ خود میدان حک شده است و روشنفکران لحظه‌‌ای منفعل (یا همان‌طور که در فیزیک می‌گویند، مقاوم) از آن را بازنمایی می‌کنند. آنها هرگز قوه ابتکار[طرح] مسائل جهانی را ندارند که نه چیزی درباره آن برای گفتن دارند و نه در آن چیزی برای بازگویی می‌یابند.

اندیشه انتقادی‌ این مسائل را به پرسش گرفته است که بی‌وقفه مورد انتقاد این روشنفکران است. در واقع تیپیک‌ترین استراتژی‌های گفتمانی آنها این است که موضعِ متناقضِ اخراجی دوگانه را به گونه‌ای مستقیم باز‌ترجمه می‌کنند و این خود در بیشتر موارد به خط سیری دورگه پیوند خورده است: تنها به قیمت یک وارونگی دوگانه است که روشنفکران چپ، این روشنفکران راست‌گرا را که − مانند ژوزف شومپیتر و ریمون آرون− از مواضعی فرادست در میدان قدرت برخاسته‌اند، به عنوان «روشنفکر» به رسمیت می‌شناسند و آنها می‌توانند در میدان تولید فرهنگی یا به گونه‌ای مشخص‌تر در مواضع موقتا فرادست این میدان جای بگیرند که می‌دانیم در میان میدان قدرت موضعی فرودست دارد.

آنها همواره گرفتار این هستند که خود را طردشده ببینند، طردشده به وسیله فرادستان به عنوان کسانی که زیادی «روشنفکر» هستند و طردشده به وسیله روشنفکران به عنوان کسانی که زیادی مطیع نظم بورژوایی‌اند. آنهامجبورند بی‌وقفه در دو جبهه بجنگند و در برابر هر کدام از این دو میدان‌ بایستند برای این‌که بتوانند توضیح دهند چرا در میدان دیگر حضور دارند.

 آنها در برابر فرادستان خود را به عنوان «روشنفکر» معرفی می‌کنند. از آنجا که همواره نگران این هستند که خود را از تمام اشکال محافظه‌کاری سطحی متمایز کنند، باید به جای تائید کردن یا ضربه زدن استدلال کنند؛ و این پذیرش فاصله‌ای مشکوک نسبت به وابستگی بلافصل و قطعی به نظم مستقر را تهدید می‌کند. حتی گاهی پیش می‌آید که آنها از آشنایی‌شان با نقد روشنفکرانه برای نقد ایدئولوژی پیشاانتقادی محافظه‌کاریِ خودانگیخته، و تحت عنوان علم سیاست، برای دادن درس‌های سیاسی به سیاستمداران بهره می‌گیرند.

اما از طرف دیگر برای قانع کردن عموم بورژوازی، از پیش باور پیدا کرده‌اند که به هیچ عنوان غبطه صاحبان مشروعیت فرهنگی را نمی‌خورند و می‌توانند بدون زحمت بر این نیمه‌ـماهرها غلبه کنند، دستکم در میدان‌هایی مانند اقتصاد و سیاست که فرادستان (در میدان قدرت) و هم‌ارزهایشان در میدان روشنفکری در عدم‌پذیرش آنان هماهنگ هستند. آنها علاوه بر این باید به استراتژی‌هایی باثبات متوسل شوند که در آن همواره سلاحشان را ـ که به عنوان مثال منطق و نقد اجتماعی است ـ به طرف روشنفکران برگردانند.

آنها برای گفتن آنچه باید بگویند اگر بدانند گفتن چه معنا می‌دهد، بحث‌های محل دعوا را با بیان پیامدهای نهایی‌شان که به گونه‌ای تهاجمی معقول است، به چیزی بی‌معنا فرومی‌کاهند. بدین ترتیب به این می‌گرایند که در چرخشی نهایی، با یافتن سرزمین اولیه حقیقت‌های ساده ـ هم از لحاظ روشنفکرانه و هم از لحاظ سبکی ـ، و با دادن درس‌های واقع‌گرایی سیاسی و عقل سلیم، خود را توجیه کنند.

این روشنفکران که با عدم‌پذیرشی دوگانه تعریف می‌شوند، باید به طور هم‌زمان و متوالی به دو استراتژی متناقض رجوع کنند: می‌بایست علیه نقد «روشنفکران» بجنگند و آن را به سمت ساده‌ترین بیانش سوق دهند، چیزی که آنها را بی‌وقفه با وضوح ساده‌‌ساز یک مروج جلوه می‌دهد. اما به دلیل نگرانی از از دست دادن هر نیروی ویژه‌ای، باید این‌گونه اظهار کنند که قادر هستند در کسوت «روشنفکر» به نقدهای «روشنفکران»پاسخ دهند، و سلیقه‌شان برای روشنی و سادگی، حتی هنگامی که از ضدروشنفکر‌گرایی الهام می‌گیرد، نتیجه یک انتخاب آزاد روشنفکرانه است.

اینان، به یاری موضع و خط سیرشان که محل برخورد مقاصد سیاسی مخالف و متناقض است، می‌توانند خودشان باشند و در عین حال نسبت به هر موضع‌گیری سیاسی از طریق موضعی دیگر موضع بگیرند. چپ را سرزنش می‌کنند برای این‌که سخت‌گیری راست را ندارد، و راست را سرزنش می‌کنند برای این‌که بینش باسخاوت چپ را ندارد.

علاقه و استعدادی دارند در این‌که  بر اساس موضوع مورد مشاهده، نقطه دیدشان را تغییر دهند و پی در پی و جداگانه هر نقطه نظری را اختیار کنند، و از این طریق، نقطه نظرهایی را که بطور واقعی اظهار شده است عینی کنند و بنابراین آنها را بدین ترتیب گرفتار سازند (به استثنای این نقطه نظر آشکارشده‌ که مال خود آنها ست). آنان به دلیل این علاقه و استعداد این امتیاز را دارند که چهره‌های ظاهری عینیت را به گونه جدلی به کاربرند،عینیتی که با نوعی خنثی‌‌ بودن یکی شده‌است و ادعا می‌کند هم به چپ و هم به راست با دادن تصویری که هریک از دیگری دارد یا باید داشته باشد، پشت می‌کند.[1]

آنها خود را در تلاش برای آشتی دادن روشنفکر و مرد عمل، و دانشمند و سیاستمدار با این خطر که نه هرگز این باشند و آن، و خود را در میان هر دو دسته خارجی و مظنون حس کنند، خسته می‌کنند.

جای گرفتن در موضع مقاله‌نویس سیاسی بسیار مشکل‌تر از جای گرفتن در موضع منتقد ادبی یا هنری است، اگر‌چه این موقعیت در همان نیازهای متناقض محبوس است: در واقع فرادستان در موضوع اقتصاد و سیاست ادعای کارشناسانه‌ای دارند که در هنر و ادبیات ندارند. امروزه آنها به دنبال دگردیسی‌هایی که در شیوه‌های‌ آموزش و گزینش رخ داده است، آن‌چنان به گونه‌ای نیرومند بر این ادعا تاکید می‌کنند که با یقینی برخوردار از تضمینی دانشگاهی، قادر هستند سخنگوی خودشان بشوند، من‌جمله در حوزه نظری.

آنها اغلب مجاب شده‌اند که موضع‌شان تنها مدیون ارزش دانشگاهی و مهارت فنی‌شان است و بدین‌گونه می‌توانند فراسوی تقسیم‌بندی‌ها و تضادهای میدان قدرت قرار بگیرند. این ماندارین‌های جدید دیوان‌سالاری بزرگ دولتی، حس می‌کنند این مشروعیت را دارند تا با اتکا به نگرش همه که شناخت کلی مکانیسم‌های اقتصادی را تضمین می‌کند، میان تضاد‌ منافع خاص که از نظر آنها توهم‌زا است، داوری کنند. در برابر تحلیل‌های بیهوده پیچیده «روشنفکر راست‌گرا» که هنوز زیادی به روشنفکران نزدیک است، و در برابر اقرار به ایمان ساده‌انگارانه و عهد بوقی مدیران خصوصی،اشرافیت دولتی، نخبه دیوان‌سالاری که از نظر دانشگاهی برگزیده و مطمئن است، خود را هم‌چون نوعی داور در نظر می‌گیرد.او که قادر به گفت‌وگوی همزمان با روشنفکران و مدیران، و مذاکره با طبقات فرودست و یا با نمایندگان‌شان است و به همین خاطر نسبت به قطب فردادست و فرودست میدان قدرت فاصله‌ای مساوی را حفظ می‌کند، بیشتر و بیشتر می‌کوشد گفتمانی نامحسوس را تحمیل کند که یک‌نواختی توانمندش با مطالبات میدان سیاسی و روزنامه‌نگاری قرابت دارد.

مدافعان متشخص محافظه‌کاری نیک‌منشان با مدافعان یک محافظه‌کاری پوپولیستی که بر ضدروشنفکرگرایی بنا شده است، تقریبا هیچ اشتراکی ندارند، جز تعلق به یک اردوگاه سیاسی مشترک. این نوع محافظه‌کاری دسته اخیر به طور دائمی دغدغه خاطر انواع پایین مرتبه اینتلجنسیا، انقلابیون محافظه‌کار آلمان پیشانازی و نازی، ژدانفی‌های طرفدار کارگر در روسیه یا چین، و یا احزاب کمونیست درهمه زمان‌ها و همه کشورها، و مک‌کارتی‌های امریکای دهه پنجاه است، بدون این‌که بخواهیم از همه هجونامه‌نویسان خُردی صحبت کنیم که با رسوا کردن افشاگریِ روشنفکران موفقیتی به دست می‌آورند.

این ضد‌روشنفکرگرایی داخلی اغلب کار روشنفکران فرودست و نسل اولی است که آمادگی‌های (disposition) اخلاقی و سبک زندگی‌شان (لهجه، حالت، رفتار و غیره) خصوصا در مواجه با برازندگی و آزادی بورژوایی روشنفکرزادگان باعث می‌شود همچون افراد خانه‌بدوش‌ (déplacé) احساس ناراحتی کنند.

هنگامی که شکست نسبی در [به دست آوردن] فرهنگی که همه چیز از آن انتظار دارند، آرزوهای اولیه آنها را برباد می‌دهد، بارغبت تسلیم کینه‌جویی(ressentiment)و خشم روحی (به ویژه همراه با افشا کردن آنچه پارتو «هرزه‌سالاری»pornocratieمی‌نامید) برضد تناقضی می‌شوند که میان سبک زندگی جهان‌شهری، رها‌، زیبایی‌طلب، و درواقع افسون‌زدوده و کلبی‌مسلک روشنفکران سطح بالا و موضع‌گیری‌های مترقی آنها به ویژه در سیاست می‌بینند.

فرادستان همواره بهترین سگ‌های نگهبان و در تمام موارد بدذات‌ترین‌شان را از میان این روشنفکران سرخورده می‌یابند که اغلب با چابکی وارثانی که خرج تجملشان را با چشم‌پوشی از میراث‌شان به دست می‌آورند، رسوا شده‌اند. وحشتی که بازی‌های روشنفکر بورژوا، محافظه‌کار یا انقلابی، او را در خود می‌کشد، این خرده‌بورژوا را که به زحمت به حاشیه‌های پایین‌مرتبه اینتلجنسیایی دور از کمال مطلوب دست یافته است، در ضدروشنفکرگرایی پرتاب می‌کند که خشونت یک عشق شکست‌خورده را دارد.

 اشتیاق خیانتکاری او را بر‌می‌انگیزد تا رازهای جهانی را که او بهتر از هرکس می‌شناسد، برای «بورژواها» افشا کند چرا که نگرش‌اش به جهان اجتماعی او را به پایین‌دست‌ها و گوشه‌های خُرد می‌کشاند. بدین ترتیب اغلب پیش می‌آید که انتظارات فرادستان را برآورده ‌کند و نیاز آنها را برای آسوده‌خاطر بودن از گستاخی‌های نگران‌کننده ارضا ‌کند، حتی هنگامی که این گستاخی‌ها جنبه‌ای نمادین دارند و نزد بعضی از روشنفکران فرادست، به موضع فرودست‌شان در میدان قدرت جرات می‌دهد.

بنابراین می‌توانیم موضع‌گیری‌‌های این «روشنفکران پرولتاریا‌نما» را که جهت‌گیری و هزاررنگی‌شان را به تشکیلات سیاسی متفاوتی همچون رژیم‌های فاشیستی یا استالینی می‌بخشند، به طور کامل توضیح دهیم به شرط اینکه فراسوی اثرات آمادگی‌هایی که به خط سیر آنان پیوند خورده است، اثرات کمتر رؤیت‌پذیر موضع متنزل آنان در میدان روشنفکری را نیز در نظر بگیریم. در واقع می‌توانیم این قانون عمومی را بگذاریم که تولیدگران فرهنگی در سلسله‌مراتب داخلی میدان هرچقدر بیشتر مواضعی پایین‌دست را اشغال کنند و هرچقدر بیشتر فاقد سرمایه ویژه باشند، بیشتر مستعد گردن نهادن به درخواست‌های قدرت‌های خارجی (که منظور دولت، احزاب، قدرت‌های اقتصادی، یا مثل امروز روزنامه‌نگاری) و به کارگرفتن منابع وارداتی از خارج برای تسویه منازعات داخل هستند.از طریق این فرودستان (بر طبق معیارهای ویژه) است که دگرسالاری(hétéronomie)روی می‌دهد.

شاهد‌مثال این اقدام روشنفکران فرودست برای وارونه کردن تناسب قوا با مسلح شدن به قدرت‌های غیرویژه (به شیوه اعضای بوهم ادبی در زمان انقلاب فرانسه) بدون هیچ تردیدی ژدانفیسماست که در اتحاد جماهیر شوروی و همچنین در چین و در همه موقعیت‌های تاریخی که در آن تغییر چهره علایق داخلی برای رسالت‌های خارجی سودمند به نظر می‌رسد، موجب می‌شود نویسندگان و هنرمندان درجه دو برای تحمیل فرمانروایی‌شان بر صاحبان سرمایه ویژه در میدان به «مردم» متوسل شوند و خواستار الزامات «هنر اجتماعی» یا «مردمی» شوند. (به خصوص هنگامی که آنها، مانند مورد چین، علیه فاصله افتادن میان آرمان انقلابی و واقعیت، یعنی فرمانروایی کارمندان جان‌نثار حزب اعتراض می‌کنند.)

خشونت‌ تروریستی که در این موقعیت‌های غیرعادی فرصت می‌یابد به طور کامل اجرا شود چیزی نیست جز سرحد نهایی خشونت‌ عادی آرزوی‌های سرخورده که هر روز زیر ظاهر انتقادناپذیر نقد خلق‌وخو یا افشاگری ملهم از رسوایی‌ها یا دسیسه‌ها، یا به گونه‌ای مزورانه‌تر از طریق تصمیمات جمعی واغفال‌کننده کمیسیون‌ها و کمیته‌ها، ادارات و مدیران علمی یا هنری اعمال می‌شود.

برای این‌که به نقد شکل‌های نرم استبداد که در جمهوری ادبیات اعمال می‌شود، کارایی لازم را ببخشیم، در واقع می‌بایست از محکوم کردن بسیار آسان شکل‌های افراطی ژدانفیسم فراتر برویم، و به ثبت تجلیات بی‌شمار خشونت سرکو‌ب‌گرانه‌ای که ماموران حفظ نظم نمادین گسترش می‌دهند، وظیفه‌ای که به همان میزان علمی و سیاسی است بپردازیم.

فلوبر پرتره این ماموران را با شخصیت اوسونه[2]، انقلابی سابق کافه ادبی که به مسئول دیوان‌سالار امور ادبی تغییر مسلک داده است، طراحی کرده است. واژگونگی شرایط کم یا بیش نابهنگامی که در تمام میدان سیاسی مشاهده می‌شود امروزه اغلب به روشنفکران سرخورده به قیمت انکار ظاهری همان رانه سرکوب‌گر کینه‌جویی، دو بار فرصت بیان کردن داده است: بار اول در خشونت اعلان‌شده افشاگری یا سرکوب انقلابی، بار دوم در خشونت پنهان و انتقادناپذیرقدرت‌های دیوان‌سالاری و روزنامه‌نگاری که این روشنفکران به یمن آنها می‌کوشند اصول نگرش و تقسیمات بیرونی را تحمیل کنند.[3]

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • کاربر مهمان

    ممنون از این ترجمه اما اطمینان دارید که بوردیو در متن فرانسوی عبارت «خشم روحی» را بکار برده و به این مقوله «روح» باور داشته؟