ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

نویسندگان هلندی در رادیو زمانه

گزارش یک فرشته از تبهکاری انسان بر زمین

<p>فروغ تمیمی - رمان&zwnj;های مشهور&zwnj;ترین نویسندگان هلندی هنوز به فارسی ترجمه نشده&zwnj;اند و بسیاری از شاهکارهای ادبی در زبان هلندی برای ما ناشناخته مانده&zwnj;اند. در یک نگاه گذرا به ادبیات معاصر هلند به سه رمان&zwnj;نویس که به &laquo;سه&zwnj;تای بزرگ&raquo; مشهوراند برمی&zwnj;خوریم: &laquo;هری مولیش&raquo;، &laquo;ویلهلم فردریک هرمانس&raquo; و &laquo;خیرارد ری&zwnj;فه.&raquo;</p> <!--break--> <p>&nbsp;</p> <p>هم خوانندگان کتاب و هم منتقدان به اعتبار آثاری که آن&zwnj;ها آفریده&zwnj;اند، از آنان به عنوان بهترین نویسندگان هلندی در قرن بیستم یاد می&zwnj;کنند. آن&zwnj;ها همگی درگذشته&zwnj;اند، اما در زندگی پربارشان نه تنها به خاطر غنا و اصالت آثاری که آفریدند، بل&zwnj;که به خاطر طرح نظرات فرهنگی و اجتماعی&zwnj;شان در جامعه مطرح شدند و از برخی لحاظ هم تأثیرگذار بوده&zwnj;اند. شاهکارهای این نویسندگان و تعداد دیگری از برجسته&zwnj;ترین داستان&zwnj;نویسان هلندی بار&zwnj;ها تجدید چاپ شده و به زبان&zwnj;های دیگر هم ترجمه شده&zwnj; است. در این نوشتار شرح مختصری از زندگی هری مولیش و خلاصه&zwnj;ای از رمان معروف او &laquo;کشف آسمان&raquo; را می&zwnj;خوانید.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>هری مولیش، نویسنده&zwnj;ای که می&zwnj;گفت: &laquo;من جنگ جهانی دوم هستم&raquo;</strong></p> <p>&nbsp;</p> <table align="left" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 230px;"> <tbody> <tr> <td> <p><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/ftamhm02.jpg" style="width: 230px; height: 124px;" /></p> <p class="rtecenter">●هری مولیش، از مهم&zwnj;ترین</p> <p class="rtecenter">نویسندگان هلندی در جهان.</p> <p class="rtecenter">او در آثارش در سایه جنگ جهانی دوم</p> <p class="rtecenter">به موضوعاتی مانند</p> <p class="rtecenter">خدمت و خیانت،</p> <p class="rtecenter">خیر و شر، جنایت</p> <p class="rtecenter">و قربانی جنایت&zwnj;های جنگی</p> <p class="rtecenter">و همچنین رابطه انسان با خدا</p> <p class="rtecenter">می&zwnj;پردازد. مهم&zwnj;ترین ویژگی آثار او این است که جهان اساطیر را با زندگی شخصی و عاطفی انسان&zwnj;ها درمی&zwnj;آمیزد.</p> <p>&nbsp;</p> <p class="rtecenter">● &laquo;کشف آسمان&raquo; و &laquo;سوءقصد&raquo; از مهم&zwnj;ترین رمان&zwnj;های اوست.</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p>هری مولیش (۱۹۲۷- ۲۰۱۰) که از او به عنوان بزرگ&zwnj;ترین نویسنده&nbsp; هلندی در قرن بیستم یاد می&zwnj;کنند، تولدش را مدیون جنگ اول جهانی می&zwnj;دانست. در این جنگ، کارل مولیش، پدر اتریشی هری فرمانده&zwnj; توپخانه بود. کارل با آلیس شوایتز، زنی آلمانی&zwnj;تبار &zwnj;در هلند ازدواج کرد. هری درشهر هارلم به دنیا آمد. ده&zwnj;ساله بود که والدینش از هم جدا شدند. با آغاز جنگ جهانی دوم پدرش که مدیر بانک بود توانست با جلب رضایت نازی&zwnj;ها جان هری و مادر یهودی&zwnj;اش را نجات دهد، اما والدین آلیس هرگز از اردوگاه&zwnj;های نازی&zwnj;ها بازنگشتند. پس از جنگ، پدر هری به علت همکاری با آلمانی&zwnj;ها زندانی شد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>جنگ دوم جهانی تم اصلی بسیاری از داستان&zwnj;های مولیش را به خود اختصاص داده. او فرزند پدری است که با دشمن همکاری کرده است. فرزند پدری ژرمن و مادری یهودی بودن، او را دارای هویتی خاص می&zwnj;کند، به همین دلیل مولیش اغلب خود را با عبارت: &laquo;من جنگ دوم جهانی هستم&raquo;، توصیف می&zwnj;کرد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>مولیش در گستره شش دهه با نوشتن بیش از ۵۰ کتاب در گونه&zwnj;های ادبی گوناگون تمام جوایز مهم ادبی در هلند را دریافت کرده است. رمان &laquo;سوءقصد&raquo; از این نویسنده تاکنون ۵۰ &zwnj;بار تجدید چاپ شده و فیلمی که بر اساس آن ساخته شد، در سال ۱۹۸۶ جایزه&zwnj; اسکار گرفت. این رمان پرفروش&zwnj;ترین رمان هلندی در دنیاست و بیش از یک میلیون نسخه از آن به فروش رفته است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>آثار مولیش به بیش از ۲۷ زبان ترجمه شده&zwnj;اند. کتاب&zwnj;های او در دبیرستان&zwnj;های هلند تدریس می&zwnj;شوند. هم&zwnj;چنین ترجمه&zwnj; کتاب&zwnj;هایش به زبان آلمانی شهرت و احترام فراوانی برای او در آلمان کشور به همراه داشته، تا آن حد که به&zwnj;خاطر تأثیرش بر هم&zwnj;گرایی بین این دو ملت و ایجاد همبستگی میان هلندی&zwnj;ها و آلمانی&zwnj;ها، عالی&zwnj;ترین نشان آلمان را در سال ۲۰۰۲ دریافت کرد. مولیش بار&zwnj;ها کاندید جایزه نوبل ادبی شد. منتقدان هلندی احتمال می&zwnj;دهند که دلیل ندادن نوبل به مولیش شیفتگی وفادارانه&zwnj;&zwnj;اش به فیدل کاسترو، دیکتاتور کوبا بوده است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>اما مهم&zwnj;ترین اثر مولیش، رمان &laquo;کشف آسمان&raquo; است که به عنوان بهترین داستان تاریخ ادبیات هلند انتخاب شده است. در این اثر او استادی&zwnj;اش را در نوشتن رمانی چندوجهی، خواندنی و مهیج نشان می&zwnj;دهد. در &laquo;کشف آسمان&raquo; بخش&zwnj;هایی از تاریخ معاصر جهان زمینه&zwnj;ساز داستان&zwnj;گویی درباره رابطه انسان با خدا است. این رمان ۴۶ بار تجدید چاپ و به ۲۲ زبان ترجمه شد. در سال ۲۰۰۱&nbsp; هم فیلم موفقی از روی آن ساخته شد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>مولیش متأثر از گوته و توماس مان بود. او در &laquo;کشف آسمان&raquo; آشکارا از قصه&zwnj;ها و نمادهای به&zwnj;کار گرفته شده در کتاب مقدس و همچنین از اساطیر یونانی تأثیر پذیرفته است. او در &laquo;کشف آسمان&raquo; با موشکافی یک روان&zwnj;شناس رابطه عمیق و پیجیده دو دوست را بررسی می&zwnj;کند و از ورای زندگی آن&zwnj;ها رنگین&zwnj;کمانی از ماجراهای خواندنی، جادو، طنز و نیز بررسی&zwnj;های تاریخی، فلسفی و دینی ارائه می&zwnj;&zwnj;دهد. یکی از تم&zwnj;های اصلی در این کتاب بیگانگی انسان از خدا و خدا از اوست.</p> <p>&nbsp;</p> <p>بریدن خدا از انسان و انسان از خدا به باور مولیش از عصر روشنگری آغاز شد. بشر عهد عتیق با خدایش برای اجرای فرامین الهی پیمان&zwnj;ها بسته بود، اما به&zwnj;تدریج قول و قرارش را فراموش کرد و در طلب قدرت، با علم و دانش بر باورهای پیشین&zwnj;اش شورید. چنین بود که سرانجام پیشرفت&zwnj;های علمی و نظامی جنگ&zwnj;های خانمانسوزی را به&zwnj;راه انداخت و در قرن بیستم میلیون&zwnj;ها نفر را به کشتن داد. اما آیا برپایی کوره&zwnj;های آدم&zwnj;سوزی در قلب دنیای متمدن نقطه پایانی بر رابطه انسان با آسمان بود و خدا را برای همیشه از سرشت بشری ناامید کرد؟ مگر نه این است که تئودور آدورنو، فیلسوف وموسیقیدان گفته بود که پس از آشویتش دیگر نمی&zwnj;توان شعری سرود.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>کشف آسمان و گزارش یک فرشته از تبهکاری انسان بر زمین</strong></p> <p>&nbsp;</p> <table align="right" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 230px;"> <tbody> <tr> <td> <p><img alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/ftamhm04.jpg" style="width: 230px; height: 364px;" /></p> <p class="rtecenter">&nbsp;</p> <p class="rtecenter">● کشف آسمان، رمان،</p> <p class="rtecenter">هری مولیش</p> <p class="rtecenter">&nbsp;</p> <p class="rtecenter">&nbsp;</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p>رمان ۹۰۰ صفحه&zwnj;ای &laquo;کشف آسمان&raquo; (۱۹۹۲) از چهار فصل و ۶۵ بخش تشکیل شده است. داستان در آسمان آغاز می&zwnj;شود: فرشته&zwnj;ای به فرشته مافوق خود گزارش طولانی مأموریتی را که با موفقیت به انجام رسانده، ابلاغ می&zwnj;کند. گزارش او چنین است:&nbsp;</p> <p>&nbsp;</p> <p>فرشته برای انجام مأموریتش به افرادی نیاز دارد که به خواست او هدایت می&zwnj;شوند. می&zwnj;گوید از آنجا که خداوند از انسان و قرار و مداری که با او داشته ناامید شده و آدمیزاد تاکنون نتوانسته به مفاد الواح ۱۰ فرمان موسی عمل کند، کاسه صبر الهی لبریز شده و او مأموریت یافته که الواح مقدس را از زمین به آسمان برگرداند. برای انجام این دستور می&zwnj;بایست نوزادی با تمام صفات قدسی و مسیحایی به دنیا بیاید. به همین دلیل تمام نیرویش را به&zwnj;کار گرفته و صحنه نمایش را طوری ترتیب داده تا ولیعهد پروس تیر بخورد و جنگ جهانی اول آغاز شود. این جنگ بهانه&zwnj;ای بود تا او بتواند جنگ دوم جهانی را تدارک ببیند. اما آدمیزاد هم بیکار ننشست و در این جنگ سنگ تمام گذاشت. فرشته سرانجام توانست زنی یهودی را بیابد تا مردی را که بعد&zwnj;ها صاحب کودکی با سرشتی الهی خواهد شد به&zwnj;دنیا آورد. سپس مقدر کرد تا آن کودک در جوانی الواح گم&zwnj;شده ۱۰ فرمان را بیابد و آن&zwnj;ها را به اورشلیم ببرد و از آنجا به آسمان برگرداند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>داستان در سال&zwnj;های پایانی دهه ۱۹۵۰ با آشنایی دو مرد جوان یعنی &laquo;ماکس دلوزه&raquo; ستاره&zwnj;شناسی زن&zwnj;باره با &laquo;اُنو کویست&raquo; حقوق&zwnj;دانی که شیفته تاریخ و زبان&zwnj;شناسی است، آغاز می&zwnj;شود. آن&zwnj;ها که تصادفاً در لاهه با هم آشنا شده&zwnj;اند، به&zwnj;تدریج دوستی عمیقی بین&zwnj;شان برقرار می&zwnj;شود؛ اغلب، روز را با هم&zwnj; می&zwnj;گذرانند، و پیوند بین آن&zwnj;ها چنان است که&nbsp; حتی هلگا، دوست دختر اُنو، رابطه&zwnj;اش را با او قطع می&zwnj;کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>پدر ماکس در جریان جنگ دوم جهانی با نازی&zwnj;ها همکاری کرده و مادر یهودی&zwnj;اش را به اردوگاه آشویتس فرستاده است. اما هیچ&zwnj;کس نمی&zwnj;داند چه بر سر او آمده است. ماکس را خانواده&zwnj;ای به فرزندی پذیرفته و او را پرورش داده است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>دو ماه بعد، این دو دوست در عتیقه&zwnj;فروشی &laquo;براونز&raquo; با دختر زیباروی بیست&zwnj;ساله&zwnj;ای به نام &laquo;آدا&raquo; که در حال نواختن ویلن&zwnj;سل است آشنا می&zwnj;شوند. ماکس مبهوت از دیدن آدا و شنیدن سازش به دخترک دل می&zwnj;بندد. رابطه عشقی میان ماکس و آدا با دوستی با اُنو عجین می&zwnj;شود. هرچند که آدا سرانجام از ماکس که اغلب خاموش است و غرق در کار ستاره&zwnj;شناسی، دل می&zwnj;کند و با اُنو ازدواج می&zwnj;کند، اما این موضوع به دوستی ژرف ماکس و اُنو&nbsp; هیچ خدشه&zwnj;ای وارد نمی&zwnj;کند. چنین است که دوستی سه نفره آن&zwnj;ها ادامه می&zwnj;یابد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>آدا بر طبق نقشه فرشته می&zwnj;بایست کوینتن را به دنیا بیاورد. نطفه پسرک در کوبا بسته می&zwnj;شود. این سه دوست که در آمستردام در جلسات حمایت از انقلاب کوبا شرکت دارند به دعوت انقلابیون برای شرکت در یک جلسه سری به هاوانا می&zwnj;روند. در آنجا اُنو فریفته زنی انقلابی می&zwnj;شود. اما فرشته هم بیکار ننشسته و با تردستی ماکس و آدا را در ساحلی زیبا هم&zwnj;آغوش می&zwnj;کند. در بازگشت به آمستردام آدا که از این هم&zwnj;آغوشی باردار شده، ادعا می&zwnj;کند اُنو پدر فرزندش است، اما ماکس تردید می&zwnj;کند و احتمال می&zwnj;دهد که خودش پدر بچه باشد. اُنو اما از خیانت آدا به او اطلاع ندارد. او که از مدتی پیش به سیاست روی آورده، به&zwnj;سرعت پله&zwnj;های ترقی را طی می&zwnj;کند. ماکس نمی&zwnj;خواهد تحت هیچ شرایطی دوستی چون اُنو را از دست بدهد.</p> <p>&nbsp;</p> <table align="left" border="0" cellpadding="1" cellspacing="1" style="width: 230px;"> <tbody> <tr> <td> <p><iframe allowfullscreen="" frameborder="0" height="250" src="http://www.youtube.com/embed/yxmqGA7XaO4" width="230"></iframe></p> <p>&nbsp;</p> <p class="rtecenter">● <strong>ویدئو: </strong>فیلم سینمایی &laquo;کشف آسمان&raquo; بر اساس رمانی به همین نام</p> <p class="rtecenter">نوشته هری مولیش.</p> <p class="rtecenter">این فیلم را یارون کابه</p> <p class="rtecenter">(Jeroen Krabb&eacute; )</p> <p class="rtecenter">کارگردان و بازیگر سرشناس هلندی ساخته است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>&nbsp;</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p>در این میان اما فرشته ترتیبی می&zwnj;دهد تا در شبی طوفانی اُنو و آدا که به محل کار ماکس رفته بودند، همراه او با اتوموبیل راهی شهر شوند. اما در راه گرفتار سانحه&zwnj;ای می&zwnj;شوند. درختی تنومند روی اتوموبیل آن&zwnj;ها می&zwnj;افتد، آدا مجروح می&zwnj;شود و برای همیشه در کما فرومی&zwnj;رود. با این حال پس از چند هفته پسرش زود&zwnj;تر از موعد اما صحیح و سالم به دنیا می&zwnj;آید. ماکس به اُنو پیشنهاد می&zwnj;کند که فرزند آدا یعنی &laquo;کوینتن&raquo; را شخصاً بزرگ کند. سوفیا، مادر بیوه آدا هم برای نگهداری از نوزاد به کمک ماکس می&zwnj;شتابد و چنین است که آن&zwnj;ها در نزدیکی وستربورک، محل کار ماکس زندگی&zwnj;شان را از سر می&zwnj;گیرند. اُنو که سخت درگیر سیاست است، مبهوت از فداکاری دوستش، موافقت می&zwnj;کند که ماکس پدرخواندگی فرزندش را به&zwnj;عهده بگیرد.&nbsp;</p> <p>&nbsp;</p> <p>داستان با شرح مفصل کودکی کوینتن، آگاهی&zwnj;اش از نیروهای غیبی، دیدن خواب&zwnj;های عجیب، ماجراهای ماکس و اُنو ادامه می&zwnj;یابد. کوینتن، جوانی باهوش با چشمانی جذاب و فریفته هنر معماری است. او گاهی به دیدار مادرش می&zwnj;رود که همچنان در همه این سال&zwnj;ها در کما است. قرار است اُنو وزیر دفاع شود اما گزارشی محرمانه درباره سفرش به کوبا و شرکت در کنفرانسی درباره جنگ مسلحانه او را از این پست محروم می&zwnj;کند. در همان روز هلگا عشق قدیمی&zwnj;اش که جای آدا را گرفته، در خیابان قربانی جنایتی می&zwnj;شود. اُنو که درهم شکسته، تصمیم می&zwnj;گیرد از هلند برود. او به رم پناه می&zwnj;آورد، از همه می&zwnj;بُرد و در این شهر گوشه&zwnj;نشینی اختیار می&zwnj;کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در این میان فرشته همچنان داستان را ادامه می&zwnj;دهد. شبی ماکس در بیشه&zwnj;ای کنار دوست دخترش به &zwnj;آسمان خیره شده و غرق در اندیشه است. در همان لحظه&zwnj;ای که ناگاه جرقه&zwnj;ای ذهنش را روشن کرده، فرشته با فرستادن شهابی ثاقب او را خاکستر می&zwnj;کند. کوینتن سرگشته از مرگ ماکس و ناپدید شدن پدرش برای پیدا کردن اُنو به ُرم می&zwnj;رود. در رم او را تصادفاً ملاقات می&zwnj;کند. این دیدار به پدر درمانده و بیمار جانی تازه می&zwnj;بخشد. کوینتن که عاشق معماری است به راهنمایی پدرش به دیدن آثار معماری در شهر ُرم می&zwnj;رود. در کلیسای مقدس &laquo;سانکتا سانکتورم&raquo;، در حالی&zwnj;که حسی عجیب همه وجودش را فراگرفته، درمی&zwnj;یابد که نیرویی غیر بشری او را به آنجا هدایت کرده تا از رازی سر به مهر آگاه شود. چنین است که بر او آشکار می&zwnj;شود که الواح ۱۰ فرمان درآن مکان قرار دارند و بر اوست که آن&zwnj;ها را به اورشلیم ببرد. کوینتن پدرش را وادار به همکاری می&zwnj;کند و آن دو&nbsp; سنگ مقدس را پیدامی کنند و با اولین پرواز برای بازگرداندن ۱۰ فرمان به اورشلیم می&zwnj;روند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در اورشلیم اُنو به پیرزنی که درآشویتس بوده (شماره&zwnj;ای روی ساعدش خالکوبی شده) برمی&zwnj;خورد. این زن شباهت عجیبی به کوینتن دارد. او که از این شباهت غریب حیرت کرده، درمی&zwnj;یابد که زن، مادر دوستش ماکس، یعنی پدر واقعی کوینتن است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در پایان داستان کوینتن که غرق در رؤیاها و اندیشه&zwnj;هایش است، با ۱۰ فرمان به صحن مقدس یهودیان وارد می&zwnj;شود، الواح سنگی با فرود صاعقه&zwnj;ای نورانی به حرکت درآمده و خرد می&zwnj;شوند. کوینتن هم در همان حال غرق در صاعقه نور ناپدید می&zwnj;شود. اُنو که شاهد این ماجراست در بازگشت به هتل در حالی که با تشویش مشغول تلفن به صوفیا، مادر آدا است خونریزی مغزی می&zwnj;کند. مأموریت فرشته اکنون به پایان می&zwnj;رسد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>فرشته گزارش&zwnj;اش را به این شکل به پایان می&zwnj;رساند، اما او هنوز کاملاً ناامید نشده و امیدوار است که روزی ناجی جدیدی ظهور کند و جلوی انحطاط بیشتر را بگیرد. اما فرشته مافوق که از شنیدن این داستان طولانی خسته شده، آب پاکی روی دستش می&zwnj;ریزد و او را از چاره&zwnj;اندیشی برحذر می&zwnj;دارد. می&zwnj;گوید به قهقرا رفتن و سقوط بشر از زمان فرانسیس باکون (Francis Bacon) پدر ماده&zwnj;گرایی و&zwnj;&zwnj; همان کسی که گفت دانایی توانایی است، آغاز شد. از همان زمان بود که انسان پیمانش با خدا را شکست؛ عهدی سه هزار ساله که در ده فرمان موسی مو به مو آمده است. آدمیزاد تا آنجا پیش رفت که مرگ خدا را اعلام کرد و بر روی زمین جهنمی را برپا کرد. فرشته مافوق پیش&zwnj;بینی می&zwnj;کند که جنگ&zwnj;ها و خونریزی&zwnj;های دیگری در جهان درخواهد گرفت.</p> <p>&nbsp;</p> <p>فرشته روایتگر در پاسخ می&zwnj;گوید شاید بهتر است پیمانی را که شیطان با فرانسیس باکون بسته بود پیگیری کنیم. آیا شما مأموریت تازه&zwnj;ای در این مورد به من نمی&zwnj;دهید؟</p> <p>&nbsp;</p> <p>اما مافوق او بر آن است که فرصت&zwnj;ها از دست رفته. از او تشکر می&zwnj;کند و حکم بازنشستگی&zwnj;اش را به او ابلاغ می&zwnj;کند. فرشته روایتگر اما زیر بار نمیرود. می&zwnj;گوید: &laquo;من به روش خودم عمل خواهم کرد. نمی&zwnj;توانم ببینم که اوضاع به همین منوال ادامه داشته باشد. آخر این تازه به&zwnj;دوران رسیده&zwnj;ها فکر می&zwnj;کنند کی هستند؟ می&zwnj;شنوید چه می&zwnj;گویم، به من جواب بدهید.&raquo;<br /> &nbsp;</p> <p>&nbsp;</p>

فروغ تمیمی - رمان‌های مشهور‌ترین نویسندگان هلندی هنوز به فارسی ترجمه نشده‌اند و بسیاری از شاهکارهای ادبی در زبان هلندی برای ما ناشناخته مانده‌اند. در یک نگاه گذرا به ادبیات معاصر هلند به سه رمان‌نویس که به «سه‌تای بزرگ» مشهوراند برمی‌خوریم: «هری مولیش»، «ویلهلم فردریک هرمانس» و «خیرارد ری‌فه.»

هم خوانندگان کتاب و هم منتقدان به اعتبار آثاری که آن‌ها آفریده‌اند، از آنان به عنوان بهترین نویسندگان هلندی در قرن بیستم یاد می‌کنند. آن‌ها همگی درگذشته‌اند، اما در زندگی پربارشان نه تنها به خاطر غنا و اصالت آثاری که آفریدند، بل‌که به خاطر طرح نظرات فرهنگی و اجتماعی‌شان در جامعه مطرح شدند و از برخی لحاظ هم تأثیرگذار بوده‌اند. شاهکارهای این نویسندگان و تعداد دیگری از برجسته‌ترین داستان‌نویسان هلندی بار‌ها تجدید چاپ شده و به زبان‌های دیگر هم ترجمه شده‌ است. در این نوشتار شرح مختصری از زندگی هری مولیش و خلاصه‌ای از رمان معروف او «کشف آسمان» را می‌خوانید.

هری مولیش، نویسنده‌ای که می‌گفت: «من جنگ جهانی دوم هستم»

هری مولیش (۱۹۲۷- ۲۰۱۰) که از او به عنوان بزرگ‌ترین نویسنده  هلندی در قرن بیستم یاد می‌کنند، تولدش را مدیون جنگ اول جهانی می‌دانست. در این جنگ، کارل مولیش، پدر اتریشی هری فرمانده‌ توپخانه بود. کارل با آلیس شوایتز، زنی آلمانی‌تبار ‌در هلند ازدواج کرد. هری درشهر هارلم به دنیا آمد. ده‌ساله بود که والدینش از هم جدا شدند. با آغاز جنگ جهانی دوم پدرش که مدیر بانک بود توانست با جلب رضایت نازی‌ها جان هری و مادر یهودی‌اش را نجات دهد، اما والدین آلیس هرگز از اردوگاه‌های نازی‌ها بازنگشتند. پس از جنگ، پدر هری به علت همکاری با آلمانی‌ها زندانی شد.

جنگ دوم جهانی تم اصلی بسیاری از داستان‌های مولیش را به خود اختصاص داده. او فرزند پدری است که با دشمن همکاری کرده است. فرزند پدری ژرمن و مادری یهودی بودن، او را دارای هویتی خاص می‌کند، به همین دلیل مولیش اغلب خود را با عبارت: «من جنگ دوم جهانی هستم»، توصیف می‌کرد.

مولیش در گستره شش دهه با نوشتن بیش از ۵۰ کتاب در گونه‌های ادبی گوناگون تمام جوایز مهم ادبی در هلند را دریافت کرده است. رمان «سوءقصد» از این نویسنده تاکنون ۵۰ ‌بار تجدید چاپ شده و فیلمی که بر اساس آن ساخته شد، در سال ۱۹۸۶ جایزه‌ اسکار گرفت. این رمان پرفروش‌ترین رمان هلندی در دنیاست و بیش از یک میلیون نسخه از آن به فروش رفته است.

آثار مولیش به بیش از ۲۷ زبان ترجمه شده‌اند. کتاب‌های او در دبیرستان‌های هلند تدریس می‌شوند. هم‌چنین ترجمه‌ کتاب‌هایش به زبان آلمانی شهرت و احترام فراوانی برای او در آلمان کشور به همراه داشته، تا آن حد که به‌خاطر تأثیرش بر هم‌گرایی بین این دو ملت و ایجاد همبستگی میان هلندی‌ها و آلمانی‌ها، عالی‌ترین نشان آلمان را در سال ۲۰۰۲ دریافت کرد. مولیش بار‌ها کاندید جایزه نوبل ادبی شد. منتقدان هلندی احتمال می‌دهند که دلیل ندادن نوبل به مولیش شیفتگی وفادارانه‌‌اش به فیدل کاسترو، دیکتاتور کوبا بوده است.

اما مهم‌ترین اثر مولیش، رمان «کشف آسمان» است که به عنوان بهترین داستان تاریخ ادبیات هلند انتخاب شده است. در این اثر او استادی‌اش را در نوشتن رمانی چندوجهی، خواندنی و مهیج نشان می‌دهد. در «کشف آسمان» بخش‌هایی از تاریخ معاصر جهان زمینه‌ساز داستان‌گویی درباره رابطه انسان با خدا است. این رمان ۴۶ بار تجدید چاپ و به ۲۲ زبان ترجمه شد. در سال ۲۰۰۱  هم فیلم موفقی از روی آن ساخته شد.

مولیش متأثر از گوته و توماس مان بود. او در «کشف آسمان» آشکارا از قصه‌ها و نمادهای به‌کار گرفته شده در کتاب مقدس و همچنین از اساطیر یونانی تأثیر پذیرفته است. او در «کشف آسمان» با موشکافی یک روان‌شناس رابطه عمیق و پیجیده دو دوست را بررسی می‌کند و از ورای زندگی آن‌ها رنگین‌کمانی از ماجراهای خواندنی، جادو، طنز و نیز بررسی‌های تاریخی، فلسفی و دینی ارائه می‌‌دهد. یکی از تم‌های اصلی در این کتاب بیگانگی انسان از خدا و خدا از اوست.

بریدن خدا از انسان و انسان از خدا به باور مولیش از عصر روشنگری آغاز شد. بشر عهد عتیق با خدایش برای اجرای فرامین الهی پیمان‌ها بسته بود، اما به‌تدریج قول و قرارش را فراموش کرد و در طلب قدرت، با علم و دانش بر باورهای پیشین‌اش شورید. چنین بود که سرانجام پیشرفت‌های علمی و نظامی جنگ‌های خانمانسوزی را به‌راه انداخت و در قرن بیستم میلیون‌ها نفر را به کشتن داد. اما آیا برپایی کوره‌های آدم‌سوزی در قلب دنیای متمدن نقطه پایانی بر رابطه انسان با آسمان بود و خدا را برای همیشه از سرشت بشری ناامید کرد؟ مگر نه این است که تئودور آدورنو، فیلسوف وموسیقیدان گفته بود که پس از آشویتش دیگر نمی‌توان شعری سرود.

کشف آسمان و گزارش یک فرشته از تبهکاری انسان بر زمین

رمان ۹۰۰ صفحه‌ای «کشف آسمان» (۱۹۹۲) از چهار فصل و ۶۵ بخش تشکیل شده است. داستان در آسمان آغاز می‌شود: فرشته‌ای به فرشته مافوق خود گزارش طولانی مأموریتی را که با موفقیت به انجام رسانده، ابلاغ می‌کند. گزارش او چنین است:

فرشته برای انجام مأموریتش به افرادی نیاز دارد که به خواست او هدایت می‌شوند. می‌گوید از آنجا که خداوند از انسان و قرار و مداری که با او داشته ناامید شده و آدمیزاد تاکنون نتوانسته به مفاد الواح ۱۰ فرمان موسی عمل کند، کاسه صبر الهی لبریز شده و او مأموریت یافته که الواح مقدس را از زمین به آسمان برگرداند. برای انجام این دستور می‌بایست نوزادی با تمام صفات قدسی و مسیحایی به دنیا بیاید. به همین دلیل تمام نیرویش را به‌کار گرفته و صحنه نمایش را طوری ترتیب داده تا ولیعهد پروس تیر بخورد و جنگ جهانی اول آغاز شود. این جنگ بهانه‌ای بود تا او بتواند جنگ دوم جهانی را تدارک ببیند. اما آدمیزاد هم بیکار ننشست و در این جنگ سنگ تمام گذاشت. فرشته سرانجام توانست زنی یهودی را بیابد تا مردی را که بعد‌ها صاحب کودکی با سرشتی الهی خواهد شد به‌دنیا آورد. سپس مقدر کرد تا آن کودک در جوانی الواح گم‌شده ۱۰ فرمان را بیابد و آن‌ها را به اورشلیم ببرد و از آنجا به آسمان برگرداند.

داستان در سال‌های پایانی دهه ۱۹۵۰ با آشنایی دو مرد جوان یعنی «ماکس دلوزه» ستاره‌شناسی زن‌باره با «اُنو کویست» حقوق‌دانی که شیفته تاریخ و زبان‌شناسی است، آغاز می‌شود. آن‌ها که تصادفاً در لاهه با هم آشنا شده‌اند، به‌تدریج دوستی عمیقی بین‌شان برقرار می‌شود؛ اغلب، روز را با هم‌ می‌گذرانند، و پیوند بین آن‌ها چنان است که  حتی هلگا، دوست دختر اُنو، رابطه‌اش را با او قطع می‌کند.

پدر ماکس در جریان جنگ دوم جهانی با نازی‌ها همکاری کرده و مادر یهودی‌اش را به اردوگاه آشویتس فرستاده است. اما هیچ‌کس نمی‌داند چه بر سر او آمده است. ماکس را خانواده‌ای به فرزندی پذیرفته و او را پرورش داده است.

دو ماه بعد، این دو دوست در عتیقه‌فروشی «براونز» با دختر زیباروی بیست‌ساله‌ای به نام «آدا» که در حال نواختن ویلن‌سل است آشنا می‌شوند. ماکس مبهوت از دیدن آدا و شنیدن سازش به دخترک دل می‌بندد. رابطه عشقی میان ماکس و آدا با دوستی با اُنو عجین می‌شود. هرچند که آدا سرانجام از ماکس که اغلب خاموش است و غرق در کار ستاره‌شناسی، دل می‌کند و با اُنو ازدواج می‌کند، اما این موضوع به دوستی ژرف ماکس و اُنو  هیچ خدشه‌ای وارد نمی‌کند. چنین است که دوستی سه نفره آن‌ها ادامه می‌یابد.

آدا بر طبق نقشه فرشته می‌بایست کوینتن را به دنیا بیاورد. نطفه پسرک در کوبا بسته می‌شود. این سه دوست که در آمستردام در جلسات حمایت از انقلاب کوبا شرکت دارند به دعوت انقلابیون برای شرکت در یک جلسه سری به هاوانا می‌روند. در آنجا اُنو فریفته زنی انقلابی می‌شود. اما فرشته هم بیکار ننشسته و با تردستی ماکس و آدا را در ساحلی زیبا هم‌آغوش می‌کند. در بازگشت به آمستردام آدا که از این هم‌آغوشی باردار شده، ادعا می‌کند اُنو پدر فرزندش است، اما ماکس تردید می‌کند و احتمال می‌دهد که خودش پدر بچه باشد. اُنو اما از خیانت آدا به او اطلاع ندارد. او که از مدتی پیش به سیاست روی آورده، به‌سرعت پله‌های ترقی را طی می‌کند. ماکس نمی‌خواهد تحت هیچ شرایطی دوستی چون اُنو را از دست بدهد.

در این میان اما فرشته ترتیبی می‌دهد تا در شبی طوفانی اُنو و آدا که به محل کار ماکس رفته بودند، همراه او با اتوموبیل راهی شهر شوند. اما در راه گرفتار سانحه‌ای می‌شوند. درختی تنومند روی اتوموبیل آن‌ها می‌افتد، آدا مجروح می‌شود و برای همیشه در کما فرومی‌رود. با این حال پس از چند هفته پسرش زود‌تر از موعد اما صحیح و سالم به دنیا می‌آید. ماکس به اُنو پیشنهاد می‌کند که فرزند آدا یعنی «کوینتن» را شخصاً بزرگ کند. سوفیا، مادر بیوه آدا هم برای نگهداری از نوزاد به کمک ماکس می‌شتابد و چنین است که آن‌ها در نزدیکی وستربورک، محل کار ماکس زندگی‌شان را از سر می‌گیرند. اُنو که سخت درگیر سیاست است، مبهوت از فداکاری دوستش، موافقت می‌کند که ماکس پدرخواندگی فرزندش را به‌عهده بگیرد.

داستان با شرح مفصل کودکی کوینتن، آگاهی‌اش از نیروهای غیبی، دیدن خواب‌های عجیب، ماجراهای ماکس و اُنو ادامه می‌یابد. کوینتن، جوانی باهوش با چشمانی جذاب و فریفته هنر معماری است. او گاهی به دیدار مادرش می‌رود که همچنان در همه این سال‌ها در کما است. قرار است اُنو وزیر دفاع شود اما گزارشی محرمانه درباره سفرش به کوبا و شرکت در کنفرانسی درباره جنگ مسلحانه او را از این پست محروم می‌کند. در همان روز هلگا عشق قدیمی‌اش که جای آدا را گرفته، در خیابان قربانی جنایتی می‌شود. اُنو که درهم شکسته، تصمیم می‌گیرد از هلند برود. او به رم پناه می‌آورد، از همه می‌بُرد و در این شهر گوشه‌نشینی اختیار می‌کند.

در این میان فرشته همچنان داستان را ادامه می‌دهد. شبی ماکس در بیشه‌ای کنار دوست دخترش به ‌آسمان خیره شده و غرق در اندیشه است. در همان لحظه‌ای که ناگاه جرقه‌ای ذهنش را روشن کرده، فرشته با فرستادن شهابی ثاقب او را خاکستر می‌کند. کوینتن سرگشته از مرگ ماکس و ناپدید شدن پدرش برای پیدا کردن اُنو به ُرم می‌رود. در رم او را تصادفاً ملاقات می‌کند. این دیدار به پدر درمانده و بیمار جانی تازه می‌بخشد. کوینتن که عاشق معماری است به راهنمایی پدرش به دیدن آثار معماری در شهر ُرم می‌رود. در کلیسای مقدس «سانکتا سانکتورم»، در حالی‌که حسی عجیب همه وجودش را فراگرفته، درمی‌یابد که نیرویی غیر بشری او را به آنجا هدایت کرده تا از رازی سر به مهر آگاه شود. چنین است که بر او آشکار می‌شود که الواح ۱۰ فرمان درآن مکان قرار دارند و بر اوست که آن‌ها را به اورشلیم ببرد. کوینتن پدرش را وادار به همکاری می‌کند و آن دو  سنگ مقدس را پیدامی کنند و با اولین پرواز برای بازگرداندن ۱۰ فرمان به اورشلیم می‌روند.

در اورشلیم اُنو به پیرزنی که درآشویتس بوده (شماره‌ای روی ساعدش خالکوبی شده) برمی‌خورد. این زن شباهت عجیبی به کوینتن دارد. او که از این شباهت غریب حیرت کرده، درمی‌یابد که زن، مادر دوستش ماکس، یعنی پدر واقعی کوینتن است.

در پایان داستان کوینتن که غرق در رؤیاها و اندیشه‌هایش است، با ۱۰ فرمان به صحن مقدس یهودیان وارد می‌شود، الواح سنگی با فرود صاعقه‌ای نورانی به حرکت درآمده و خرد می‌شوند. کوینتن هم در همان حال غرق در صاعقه نور ناپدید می‌شود. اُنو که شاهد این ماجراست در بازگشت به هتل در حالی که با تشویش مشغول تلفن به صوفیا، مادر آدا است خونریزی مغزی می‌کند. مأموریت فرشته اکنون به پایان می‌رسد.

فرشته گزارش‌اش را به این شکل به پایان می‌رساند، اما او هنوز کاملاً ناامید نشده و امیدوار است که روزی ناجی جدیدی ظهور کند و جلوی انحطاط بیشتر را بگیرد. اما فرشته مافوق که از شنیدن این داستان طولانی خسته شده، آب پاکی روی دستش می‌ریزد و او را از چاره‌اندیشی برحذر می‌دارد. می‌گوید به قهقرا رفتن و سقوط بشر از زمان فرانسیس باکون (Francis Bacon) پدر ماده‌گرایی و‌‌ همان کسی که گفت دانایی توانایی است، آغاز شد. از همان زمان بود که انسان پیمانش با خدا را شکست؛ عهدی سه هزار ساله که در ده فرمان موسی مو به مو آمده است. آدمیزاد تا آنجا پیش رفت که مرگ خدا را اعلام کرد و بر روی زمین جهنمی را برپا کرد. فرشته مافوق پیش‌بینی می‌کند که جنگ‌ها و خونریزی‌های دیگری در جهان درخواهد گرفت.

فرشته روایتگر در پاسخ می‌گوید شاید بهتر است پیمانی را که شیطان با فرانسیس باکون بسته بود پیگیری کنیم. آیا شما مأموریت تازه‌ای در این مورد به من نمی‌دهید؟

اما مافوق او بر آن است که فرصت‌ها از دست رفته. از او تشکر می‌کند و حکم بازنشستگی‌اش را به او ابلاغ می‌کند. فرشته روایتگر اما زیر بار نمیرود. می‌گوید: «من به روش خودم عمل خواهم کرد. نمی‌توانم ببینم که اوضاع به همین منوال ادامه داشته باشد. آخر این تازه به‌دوران رسیده‌ها فکر می‌کنند کی هستند؟ می‌شنوید چه می‌گویم، به من جواب بدهید.»

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.