تنش دو کره و تحرک نظامی آمریکا در خاور دور

 کره شمالی اعلام کرده که تأسیسات هسته‌ای «یونگ‌بیون» را دوباره راه‌اندازی می‌کند. به گزارش خبرگزاری‌ها پیونگ یانگ در ادامه تنش با سئول برای نخستین بار در چهار سال گذشته از ورود کارگران تبعه کره جنوبی به مجتمع صنعتی مرزی «کائه‌سونگ» نیز جلوگیری کرده که زمینه‌ای برای همکاری دو کره بوده است.

در موضع‌گیری‌های اولیه زمان دقیق راه‌اندازی راکتور یونگ‌بیون مشخص نشده، اما این تصمیم در کنار جنگ لفظی و اقدام‌های متقابل سران دو کره و آمریکا باعث نگرانی از درگیری نظامی میان این کشورها شده است.

طبق برآورد «موسسه علوم و امنیت بین‌المللی» در آمریکا، در صورت راه‌اندازی دوباره این تأسیسات، کره شمالی از راه غنی‌سازی خواهد توانست زمینه ساخت ۲۱ تا ۳۲ سلاح هسته‌ای را فراهم کند. چنین وضعیتی به دلیل ارتباط جمهوری اسلامی ایران با کره شمالی در زمینه فن‌آوری حساسیت بیشتری به موضوع می‌دهد.

تأسیسات غنی‌سازی یونگ‌بیون در حدود ۱۰۰ کیلومتری شمال پیونگ‌یانگ، ‌پایتخت‌، ‌برای تهیه پلوتونیوم یکی از آزمایش‌های هسته‌ای کره شمالی کاربرد داشته است. فعالیت این تأسیسات در سال ۲۰۰۷ پس از مذاکرات شش‌جانبه‌کره‌شمالی با کره ‌جنوبی، چین، ژاپن، روسیه و آمریکا پس از توافقی متوقف شد و «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» نیز این موضوع را تأیید کرد.

کره شمالی می‌تواند از این مجموعه برای غنی‌سازی هسته‌ای با کاربرد نظامی و پیشبرد تولید تسلیحات هسته‌ای استفاده کند، هر چند خبرگزاری دولتی آن کشور تأسیسات یونگ‌بیون را دارای کاربرد تولید برق هسته‌ای نیز معرفی کرده است.

وضعیت جنگی و بازدارندگی هسته‌ای

دولت پیونگ ‌یانگ علیه همسایه‌خود کره جنوبی وضعیت جنگی اعلام کرده است. وضع غیرعادی میان سئول و پیونگ یانگ پس از جنگ کره در فاصله ‌سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳ همچنان ادامه داشته است. درگیری دو کره در سال ۱۹۵۳ با آتش‌بس پایان یافت، اما پیمان صلحی میان دو طرف برقرار نشد و تنش بر سر تسلیحات هسته‌ای کره شمالی و گسترش آن نزدیک دو دهه سابقه دارد.

از زمان آزمایش هسته‌ای اخیر کره شمالی در بهمن ماه ۱۳۹۱ (۱۲ فوریه ۲۰۱۳) با وجود واکنش‌های منفی بین‌المللی و تحریم‌ها سران پیونگ ‌یانگ برنامه‌های موشکی و هسته‌ای خود را پیش برده‌اند.

به نوشته خبرگزاری «رویترز» در حال حاضر کارشناسان هسته‌ای معتقدند که پیونگ یانگ مواد شکافت‌پذیر برای ساخت حداکثر هشت بمب اتمی را در اختیار دارد.

پارلمان کره شمالی به‌تازگی به حمایت بیشتر از برنامه‌‌ی سلاح‌های هسته‌ای رأی داد و طبق اعلام دولت آن کشور «تقویت کمی و کیفی قدرت هسته‌ای» از اهداف پیونگ یانگ است. با وجود تندتر شدن لحن سران کره‌شمالی برای ادامه‌برنامه‌های هسته‌ای‌شان، کره جنوبی نیز همراه با آمریکا به تهدیدهای آن کشور پاسخ داده است.

در مورد این سیاست نیز بازدارندگی سلاح‌های هسته‌ای مطرح است: به گفته سران پیونگ یانگ قدرت اتمی پایه «حفظ امنیت و صلح» آن کشور در برابر تهدیدهای نظامی است. این دیدگاه که از دهه ۵۰ قرن بیستم بر پایه ترس از سلاح‌های اتمی نزد «دشمن» یا رقیب به عنوان راه جلوگیری از تعرض استوار بوده، در میان حکومت‌های اقتدارگرا نیز طرفداران خود را دارد.

حضور نظامی آمریکا در منطقه

آمریکا به‌تازگی بمب‌افکن‌های «بی‌ ۲» خود را برای تمرین نظامی به پایگاه «میسوری» کره جنوبی فرستاد. این نوع هواپیماها توان بمباران هسته‌ای پیونگ یانگ را دارند. اعزام دو جت جنگنده ‌و رادارگریز «اف ۲۲» از ژاپن به سوی کره جنوبی، اعزام ناوشکن «یو اس اس مک‌کین» به آب‌های مجاور شبه جزیره کره و نزدیک کردن رادار شناور «اس بی ایکس- ۱» با کاربرد ره‌گیری موشک‌های بالستیک به سواحل کره شمالی از دیگر اقدام‌های نظامی ایالات متحده در تقویت حضور نظامی‌اش در واکنش به تنش دو کره بوده است.

از چند هفته قبل آمریکا و کره جنوبی رزمایش‌های مشترکی را در منطقه برگزار کرده‌اند که کره شمالی آن را تهدیدی علیه خود می‌داند. با وجود این بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد، از طرفین اختلاف خواسته به مذاکره رو بیاورند.

کره شمالی که از نظر نظامی و سلاح‌های متعارف توان برابری با ایالات متحده را ندارد، برای مقابله، تا تهدید حمله هسته‌ای به آمریکا نیز پیش رفته است.

احتمال برخورد نظامی میان کره جنوبی یا آمریکا با کره شمالی، با توجه به تنش‌های موجود منتفی نیست. چنین درگیری‌ای در صورت وقوع به دلیل نبود برنامه‌های بلندمدت و از پیش‌تعیین شده برای جنگ، نمی‌تواند طولانی باشد، اما به دلیل تجهیزات فراوان‌ ارتش‌هایی که احتمال درگیری آن‌ها وجود دارد، زیان‌های بسیار سنگینی خواهد داشت.

طبق گزارش‌های منتشر شده تأمین هزینه‌های نظامی ارتش از اولویت‌های حکومت کیم جونگ اون، رهبر جوان کره شمالی است. ارتش کره شمالی با بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار سرباز آماده خدمت از ارتش‌های توانمند آسیاست. با بالا گرفتن تهدیدهای پیونگ یانگ علیه آمریکا و کره جنوبی و تأکید مقام‌های کره شمالی بر ادامه برنامه هسته‌ای نظامی، ایالات متحده در پی حفظ توازن استراتژیک به نفع خود در این بخش از خاور دور است.

از طرفی چین، متحد کره شمالی که نفوذ اقتصادی و سیاسی در آن کشور دارد، با وجود اظهار تأسف از اقدام‌های پیونگ یانگ در عرصه دیپلماتیک به واکنش‌های انتقادی اکتفا کرده است. اولویت‌های چین در این مورد حفظ برتری، منافع منطقه‌ای و جلوگیری از تنش با آمریکا بر سر موضوع کره شمالی هستند.

اما نه تحرک‌های نظامی و تمایل آمریکا به فشار بر کره شمالی از طریق روسیه و چین، نه ابراز تأسف و تلاش چین برای تن دادن پیونگ‌یانگ به گفت‌وگوهای دوباره توانسته‌اند کره شمالی را از تهدید نظامی علیه سئول و واشنگتن، آزمایش سلاح‌هسته‌ای و راه‌اندازی دوباره راکتوری تعطیل شده با قابلیت کاربرد نظامی بازدارند.

سران پیونگ یانگ نشان داده‌اند که از سیاست تولید سلاح هسته‌ای چشم‌پوشی نمی‌کنند و آن را راهی برای حفظ حکومت و اقتدار خود می‌دانند.

سلاح‌هسته‌ای و مشکلات کره شمالی

 به نوشته ‌روزنامه ‌آمریکایی «واشنگتن‌پست» در ایالات متحده این نگرانی وجود دارد که کره شمالی حدود دو ماه قبل در آزمایش سلاح هسته‌ای خود برای نخستین بار از اورانیوم غنی‌شده استفاده کرده و در این زمینه با ایران همکاری داشته باشد. موضوعی که می‌تواند تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران و پیونگ یانگ را تشدید کند.

روابط جمهوری اسلامی و کره شمالی با توجه به موافقت‌نامه «همکاری در زمینه علمی و فن‌آوری» در شهریور ۱۳۹۱ بین دو کشور این ظرفیت را دارند که انتقال پنهانی فن‌آوری هسته‌ای را ممکن کنند.

با وجود تهدیدهای لفظی و نظامی پیونگ یانگ که واکنشی به تحریم‌های بین‌المللی نیز بوده‌اند، نه ارتش میلیونی کره شمالی که هزینه‌های آن از جمله به قیمت فشار اقتصادی بر شهروندان تأمین می‌شوند، توان جنگی بلندمدت در برابر ایالات متحده و کره جنوبی را دارد و نه دولت اوباما پس از دو نبرد پرهزینه ایالات متحده در عراق و افغانستان به جنگی تمام‌عیار با کشوری اتمی در شرق دور تمایل دارد.

اما این موضوع از اهمیت فشارهای بین‌المللی بر حکومت کره شمالی برای بهبود معیارهای حقوق شهروندی نمی‌کاهد. طبق گزارش «برنامه جهانی غذا» در سازمان ملل متحد، شش میلیون نفر از مردم این کشور در خطر کمبود مواد غذایی و گرسنگی و جمعیت قابل توجهی از شهروندان آن گرفتار سوءتغذیه هستند.

طبق برآورد دهمین گزارش حقوق بشر دولت آلمان در کره شمالی نزدیک ۲۰۰ هزار نفر نیز در زندان‌ها و مراکز بازپروری بزهکاران تحت بازداشت هستند.

اعدام‌های غیرقانونی، حبس، شکنجه و آزار مخالفان و منتقدان حکومت نیز کره شمالی را در رده کشورهایی با بیشترین موارد نقض حقوق بشر قرار داده که تنش بر سر ساخت سلاح‌ هسته‌ای از اهمیت تمرکز بر آن‌ها نمی‌کاهد.