مذاکرات اتحادیه اروپا و ترکیه: همچنان در فضایی سرد و سنگین، همراه با بده-بستان

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا و شارل میشل، رئیس شورای اروپا سه‌شنبه ۱۷ فروردین / ۶ آوریل برای پیشبرد مذاکرات سیاسی با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به این کشور سفر کردند. پیش‌زمینه سفر آن‌ها قطعنامه‌های نشست اتحادیه اروپا در ۲۵ مارس بود که در آن سران کشورها و دولت‌های اتحادیه اروپا توافق کردند روابط خود، از جمله در مورد اتحادیه گمرکی را به‌تدریج با ترکیه گسترش دهند.

هر دو طرف در این زمینه منافع اقتصادی دارند. قرار بود مذاکرات از چندین سال پیش آغاز شود، اما کشورهای اتحادیه اروپا به کمیسیون اجازه شروع چنین مذاکراتی را نداده بودند. دلیل این امر عقب‌گردهای مداوم ترکیه در ایجاد حاکمیت قانون، حقوق اساسی و آزادی بیان بود.

اتحادیه اروپا همچنین می‌خواهد از تشدید اختلافات با ترکیه جلوگیری کند. به‌تازگی، خروج ترکیه از کنوانسیون منع خشونت علیه زنان و اختلافات گازی بین ترکیه و یونان روابط بین این کشور و اتحادیه اروپا را متشنج کرد. اتحادیه اروپا از آن بیم دارد که آنکارا همکاری در زمینه سیاست پناهجویی را متوقف کند و چندین میلیون پناهجوی سوری را به ادامه سفر به اتحادیه اروپا تشویق کند.

آنکارا خواهان گسترش اتحادیه گمرکی با اتحادیه اروپا، لغو ویزا برای شهروندان خود هنگام سفر به این اتحادیه و حمایت بیشتر اتحادیه اروپا از جبران هزینه نگهداری پناهجویان سوری است. اکنون اتحادیه اروپا برای گفت‌وگو در مورد هر سه مورد آمادگی دارد.

شارل میشل گفت‌وگوها با اردوغان را بسیار روشن ارزیابی کرد. او گفت: «منافع استراتژیک اتحادیه اروپا همچنان فضایی امن و پایدار در مدیترانه شرقی و رابطه سودمند متقابل با ترکیه است.»

او افزود: «اتحادیه اروپا در مورد مسئله قبرس یک ناظر فعال بوده از روند تحت حمایت سازمان ملل متحد حمایت می‌کند. این نهاد همچنین نسبت به این‌که مذاکرات مشورتی میان ترکیه و یونان از سرگرفته شد، خرسند است.»

اتحادیه اروپا اکنون در پی تنش‌زدایی با ترکیه است و همکاری در سه زمینه را ارائه داده است: اقتصاد، پناهجویی و حقوق شهروندی. میشل گفت: «قانون و احترام به حقوق اساسی ارزش‌های اصلی اتحادیه اروپا است.»

نمایندگان اتحادیه اروپا با اردوغان از نگرانی‌های این اتحادیه درباره تحولات این کشور سخن گفتند. از جمله، میشل به آزادی رسانه‌ها اشاره کرد. او گفت: «ما با این دستور کار دست خود را به سوی ترکیه پیش می‌آوریم و اکنون نوبت ترکیه است که دست ما را بفشارد.»

اورسولا فون در لاین نیز گفت ترکیه آمادگی خود را برای از سرگیری گفت‌وگوها به روشی سازنده اعلام کرده است.

هیئت نمایندگی اتحادیه اروپا با انگیزه جدید برای ایجاد روابط به ترکیه سفر کرده بود. آن‌ها در حال کار بر روی «راه‌های ابتکاری» برای مدرنیزاسیون اتحادیه گمرکی و همچنین تقویت همکاری‌ها، به‌عنوان مثال در مورد حفاظت از تغییرات اقلیمی هستند.

در مورد مسئله پناهجویان، فون در لاین گفت بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و ترکیه همچنان پابرجاست و تأثیرات مثبتی را نشان داده است. با این حال، انتظار می‌رود که ترکیه سهم خود را برای پیشبرد آن انجام دهد، از جمله با پشتیبانی از بازگرداندن پناهجویان از جزایر یونان به ترکیه. او گفت اتحادیه اروپا آماده است تا به حمایت از پناهجویان ادامه دهد.

فون در لاین همچنین افزود، اتحادیه اروپا از اشاره به تحولات منفی در رابطه با وضعیت حقوق بشر در ترکیه دریغ نخواهد کرد. او گفت مسائل حقوق بشر «غیرقابل بحث» است و احترام به حقوق اساسی و حاکمیت قانون برای اتحادیه اروپا از اهمیت اساسی برخوردار است؛ به همین دلیل، اتحادیه اروپا به صراحت اعلام کرده است که خروج ترکیه از کنوانسیون منع خشونت علیه زنان موسوم به کنوانسیون استانبول را نادرست می‌داند.

فون در لاین تأکید کرد که ادامه روند گفت‌وگوها به نحوه رفتار ترکیه در این زمینه‌ها بستگی دارد.

رجب طیب اردوغان در مورد نشست خود با رهبران اتحادیه اروپا توضیحی نداد. ابراهیم کالین، مشاور ارشد رئیس جمهوری ترکیه بعد اعلام کرد که اردوغان برای تمدید توافق‌نامه مربوط به پناهجویان تلاش کرده است تا منطقه را از بی‌ثباتی محافظت کند. در بیانیه رسمی دفتر ریاست جمهوری فقط گفته شده است که هدف ترکیه همچنان عضویت کامل در اتحادیه اروپا خواهد بود. با این حال، در حال حاضر این موضوع در دستور مذاکرات نیست.

رهبران اتحادیه اروپا در سفر خود به ترکیه همچنین با نمایندگان سازمان‌ بین‌المللی مهاجرت (IOM) و دیگر سازمان‌های حقوق بشری دیدار کردند.