عبور ظریف از خط قرمز نظام: تسلط میدان جنگ بر دیپلماسی
همزمان با پیشرفت مذاکرات وین و اندکی بعد از نامه‌نگاری وزیر امور خارجه با رهبر جمهوری اسلامی ایران درباره فشارهایی که مخالفان برجام از سمت پرس تی وی و صدا و سیمای جمهوری اسلامی بر تیم مذاکره‌کننده ایرانی اعمال می‌کنند، یکشنبه ۲۵ آوریل/۴ اردیبهشت یک فایل صوتی ۱۹۰ دقیقه‌ای از گفت‌وگوی سعید لیلاز با ظریف در اختیار رسانه‌ها و برخی شخصیت‌های مدنی در خارج از ایران قرار گرفت. چکیده آنچه که ظریف می‌گوید این است که در ایران نیازها و الزامات میدان بر دیپلماسی و منافع ملی تسلط دارد.
محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی
فایل آوایی مصاحبه با ظریف در ساختمان پاستور، زیر نظر محمود واعظی، رئیس دفتر روحانی و حسام‌الدین آشنا، مشاور رسانه‌ای دولت در چارچوب «تاریخ شفاهی تدبیر و امید» در ۹ اسفند ۱۳۹۹ تهیه شده است.
تسلط میدان بر دیپلماسی
محمد جواد ظریف در بخش کوتاهی از این فایل صوتی افشا شده در دقیقه ۸۰ به وقایع میدانی سوریه اشاره می‌کند. ظریف می‌گوید:
«می‌توانم به جرات بگویم که من دیپلماسی را بیشتر هزینه کردم برای میدان [جنگ]، تا اینکه میدان برای دیپلماسی هزینه شود. تقریبا در طول کار من، هیچ وقت نتوانستم، نه اینکه نخواهم، که به فرمانده میدان بگویم این کار را بکن چون در دیپلماسی به آن نیاز دارم. تقریبا هر بار که من برای مذاکره رفتم، این سلیمانی بود که می‌گفت من می‌خواهم که این خاصیت را بگیرید، این نکته را بگیرید.»
و در ادامه به این نتیجه می‌رسد که «دیپلماسی هزینه میدان شد اما هیچ وقت میدان هزینه دیپلماسی نشد.»
ظریف از حمله به سفارت عربستان در ۱۲ دی ۹۴ به عنوان خیانت نام می‌برد. با صراحت اعلام می‌کند که در سال ۹۴ توافق صلح در یمن حاصل شده بود اما تحت تاثیر این وقایع عربستان سعودی صلح را نپذیرفت.
هواپیمای اوکراینی- کفر ابلیس
وزیر امور خارجه ایران در بخش‌های دیگری از مصاحبه با لیلاز می‌گوید وزارت خارجه ایران همواره یک قدم از رویدادها عقب بوده است.خبر حمله به پایگاه عین‌الاسد در خونخواهی قاسم سلیمانی را ظریف دیرتر از نیروهای آمریکا شنیده است. در مورد شلیک به هواپیمای اوکراینی نیز ظریف می‌گوید:
«چهارشنبه صبح هواپیمای اوکراینی را زدند. من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه‌ای که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی برگزار کرد. عرض کردم دنیا می‌گوید به هواپیما موشک خورده است. اگر واقعا موشک خورده است بگویید ببینیم ما چطور می‌توانیم آن را علاج کنیم. خدا شاهد است، آن‌گونه با من برخورد کردند که انگار من کفر ابلیس گفتم. گفتند نه، یعنی چه. برو، برو توئیت بزن و تکذیب کن. در حالی که صبح پنجشنبه آقایان می‌دانستند موشک خورده است.»
واکنش‌ها: با خطوط قرمز نظام آشنا نیست
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت ایران بلافاصله اعلام کرد:
فایل صوتی منتشر شده از دکتر ظریف یک فایل تقطیع شده و گزینشی از یک گفت‌وگوی داخلی هفت ساعته است که به هیچ‌وجه منعکس کننده میزان احترام، تعاریف مفصل و تقدیرهایی که ایشان در ادامه گفت‌وگو به تفصیل از تدبیر، خرد، رشادت و نقش منحصر بفرد سردار سلیمانی در توفیقات منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران دارند، نیست.
خطیب‌زاده در ادامه افزود:
«این گفت‌وگو صرفا برای ثبت در حافظه سازمانی دولت تدبیر و امید ضبط شده بوده و قرار به انتشار آن نبوده است و معلوم نیست توسط چه افرادی و با چه اهداف و نیاتی به صورت گزینشی در فضای مجازی منتشر شده است.»
نصرالله پژمانفر، نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی و رئیس کمیسیون اصل ۹۰ در واکنش به انتشار فایل صوتی ظریف گفت:
«آقای ظریف پس از ۴۰ سال در حوزه دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران گویا هنوز متوجه خطوط قرمز نظام و خط مشی نظام در حوزه سیاست خارجی نیست.»
روح‌الله متفکر آزاد نماینده تبریز و عضو هیات رئیسه مجلس نیز با انتشار توئیتی گفته است «پیام آقای ظریف کاملاً روشن است؛ یا اجازه بدهید مذاکرات جدید را انجام بدهم، با هر نتیجه‌ای، یا کاندیدای ریاست‌جمهوری خواهم شد.»
دنبال ریاست جمهوری نیستم
ظریف در بخشی از این فایل صوتی می‌گوید:
«حضور مردم در انتخابات بسیار مهم است. محبوبیت من برای من حجت شرعی نیست که می‌توانم کشور را اداره کنم. من آدمی نیستم که در این ۴۰ سال بدنبال راحت طلبی بوده باشم. از الان تا زمان انتخابات وزیر خارجه باید بتواند از طرف کشور صحبت کند. شرایطی که امروز هست شش ماه دیگر تکرار نمی‌شود. شش ماه دیگر دنیا یک دنیای دیگر است. دنیا در حال حرکت است. کنشگران در حال عمل‌اند. این چند ماه، چند ماه حیاتی است.»
و در ادامه مجدداً تاکید می‌کند:
«چند ماه آینده را می‌خواهم به سیاست خارجی بپردازم. نمی‌خواهم سیاست خارجی را مخلوطِ سیاست داخلی کنم. دنبال ریاست جمهوری نیستم. تمایل ندارم رئیس جمهور ایران شوم. بین خودم و خدایم حجت قاطعی ندارم که کاندیدا شوم. بزرگترین نیاز کشور اجماع است. یک سیب از درخت که می‌افتد هزاران چرخ می‌خورد.»
هفته گذشته ظریف در نامه‌ای به خامنه‌ای از فشارهای رسانه‌ای از سمت پرس تی وی و صدا و سیمای جمهوری اسلامی که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران را به خیانت متهم می‌کنند گلایه کرده بود و تضمین داده بود که در انتخابات شرکت نمی‌کند.
مشرق‌نیوز ار رسانه‌های زنجیره‌ای نزدیک به سپاه می‌نویسد:
«انتشار این صوت یعنی تیم برجام..... چاره‌ای جز حاشیه سازی ندارد. از یک طرف آمریکا تحریم‌ها را رفع نمی‌کند و از طرف دیگر فشارها و نامه نگاری‌ها به نظام برای امتیاز دادن بیشتر هم نتیجه نداده است.»
نظرها
احتمال حضور ظریف در دولت بعدی
اگر رئیسی رییس جمهور شود به علت جنایاتش برای سفر خارجی مشکل دارد و به چهره شناخته شده بین المللی مثل ظریف نیاز دارد.