پیش‌نویس بیانیه نشست گلاسکو: کشورها باید تعهدات اقلیمی کوتاه‌مدت را تا پایان سال آینده تقویت کنند

الوک شارما، رئیس بیست‌و‌ششمین نشست اقلیمی سازمان ملل در گلاسکو، اسکاتلند (Cop26) بامداد چهارشنبه ۱۰ نوامبر پیش‌نویس بیانیه این نشست را منتشر کرد تا بنیان مذاکرات سه روز نهایی Cop26 باشد.

پیش‌نویس بیانیه از دولت‌ها می‌خواهند تعهدات اقلیمی مربوط به ۲۰۳۰ را تا پایان سال آینده تقویت کنند. این درخواست نشان‌دهنده به رسمیت شناختن شکافی است که بین تعهدهای کوتاه‌مدت فعلی و هدف‌های مندرج در توافق اقلیمی پاریس وجود دارد: محدودکردن گرمایش زمین زیر ۲ درجه سانتیگراد نسبت به متوسط دما پیش از انقلاب صنعتی و در حالت ایده‌آل اما نه الزام‌آور، تا حد امن ۱,۵ درجه.

بر اساس پژوهشی که سه‌شنبه ۹ نوامبر در جریان بیست‌و‌ششمین نشست اقلیمی ملل متحد در گلاسکو، اسکاتلند منتشر شد، هدف‌های کوتاه‌مدت کشورها برای کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای سیاره را از فاجعه اقلیمی دور نخواهد کرد و باعث می‌شود زمین تا پایان قرن بیست‌و‌یکم افزایش دمایی بیش از ۲,۴ درجه را به خود ببیند. بالاتر از سطح رسمی ۲ درجه مندرج در توافق پاریس.

هفته گذشته دانشگاه ملبورن بر اساس تعهدهای به‌روزشده کشورها در جریان نشست بیست‌و‌ششم اعلام کرد گرمایش زمین ممکن است با این شرایط در حد ۱,۸ یا ۱,۹ درجه افزایش باقی بماند. اما قبل و بعد از این پیش‌بینی، متخصصان و فعالان محیط زیست هشدار داده بودند که وعده‌های درازمدت به تنهایی کافی نیستند و باید به شکل رادیکال و فوری در کوتاه‌مدت نیز از انتشار گازهای گلخانه‌ای به شکل قابل توجهی کاست.

موریس ساندز و لیندا اشنایدر، دو متخصص در حوزه اقلیم و سیاست‌گذاری مربوط به آن در مقاله‌ای با اشاره به این وعده‌ها نوشتند:

«بسیاری از برنامه‌ها برای انتشار خالص صفر کربن واجد اهداف کوتاه‌مدت و میان‌مدت ــ مثلاً برای ۲۰۲۵ ــ برای کاهش انتشار نیستند. در عوض، اغلب مشارکت‌های تعیین‌شده ملی (NDC) کشورها ذیل توافق ۲۰۱۵ پاریس که اخیراً به‌روزسانی یا بررسی مجدد شده‌اند، بر اساس چارچوب زمانی تا ۲۰۳۰ هستند. این یعنی بی‌توجهی به دوره بررسی پنج ساله تعهدها که در قلب توافق اقلیمی پاریس است.»

پیش‌نویس بیانیه نشست اقلیمی همچنین از کشورها می‌خواهد که با یک میزگرد سالانه در سطح وزیران برای بلندپروازانه‌ترکردن برنامه‌های اقلیمی موافقت کنند. در صورت موافقت، این میزگرد سالانه از نوامبر آینده آغاز خواهد شد.

به علاوه، از کشورها خواسته شده در خارج کردن زغال از چرخه تولید انرژی شتاب بخشند و اعطای یارانه به سوخت‌های فسیلی را پایان بخشند.

همچنین از کشورهای ثروتمند خواسته شده تا کمک‌های مالی خود به کشورهای فرودست‌تر در راستای مقابله با تغییرات اقلیمی را دوبرابر کنند.

با وجود این فعالان محیط زیست پیش‌نویس را ناکافی می‌دانند. دلیل اصلی آن است که بار دیگر هدف الزام‌آور همان ۲ درجه ذکر شده در حالی‌که حامیان محیط زیست امیدوار بودند نشست امسال هدف ۱,۵ درجه را الزام‌آور معرفی کند.

با افزایش دما بیش از ۱,۵ درجه، همان‌طور که دانشمندان اقلیمی پیش از این نیز هشدار داده بودند، تخریب گسترده و پدیده‌های حاد آب‌و‌هوایی همچون سیل شدید، توفان‌های ویرانگر، افزایش سطح آب دریاها، خشکسالی، تغییر نظام بارش و ... رخ خواهد داد.

دانشمندان اقدام عملی برای دستیابی به هدف ۱,۵ درجه را کاهش ۴۵ درصدی سطح انتشار گازهای کربنی تا ۲۰۳۰، نسبت به سطح آن در ۲۰۱۰ می‌دانند. اما به نظر می‌رسد هدف ۱,۵ درجه دیگر در سیاست‌گذاری‌ها وجود ندارد و رهبران کشورها همین حالا آن را کنار گذاشته‌اند.

در پیش‌نویس بیانیه نشست بیست‌و‌ششم نیز با اشاره به این واقعیت ابراز «نگرانی جدی» شده که با توجه به تعهدات فعلی، انتشار گازهای گلخانه‌ای تا ۲۰۳۰، ۱۳,۷ درصد افزایش خواهد یافت نه اینکه ۴۵ درصد کاهش یابد.