تشدید مهاجرت از دریا از لبنان: یک قایق حامل ۶۰ پناهجو در نزدیکی بندر طرابلس غرق شد

براثر واژگونی قایق پناهجویان در نزدیکی بندر طرابلس لبنان یک کودک کشته شده و تعدادی از پناهجویان مفقود شدند. براساس گزارش رسانه‌های لبنان پس از غرق شدن این قایق که قرار بود نزدیک به ۶۰ پناهجو را روز شنبه به خارج از لبنان ببرد، تنها ۴۵ تن از مسافران نجات پیدا کرده‌اند.

علی حامی، وزیر حمل و نقل لبنان در مصاحبه با یک تلویزیون محلی گفت: «حدود ۶۰ نفر در قایق حامل مهاجران به خارج از لبنان بودند. ۴۵ نفر نجات یافته اند و جسد یک کودک از قایق غرق شده در نزدیکی ساحل شهر شمالی طرابلس خارج شده است.»

او افزود جست‌وجو ادامه دارد.

دولت لبنان هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که نجیب میقاتی، نخست وزیر این کشور شخصاً غرق شدن قایق پناهجویان را که از منطقه قلمون در جنوب طرابلس حرکت کرده بود، پیگیری می‌کند.

صلیب سرخ لبنان هم از اعزام ۱۰ آمبولانس به طرابلس خبر داد.

براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، ارتش بندر طرابلس را بسته و تنها آمبولانس‌ها اجازه ورود و خروج به بندر را دارند.

بستگان پناهجویان گفته‌اند که سیاستمداران لبنانی را که عملکردشان به بیکاری و فقر منجر شده است، مسئول جان پناهجویان می‌دانند.

لبنان در شرایط کنونی با بحران بی‌سابقه مالی درگیر است. بانک جهانی مقیاس این بحران را مقیاسی برابر با مقیاس جنگ می‌داند.

پول لبنان بیش از ۹۰ درصد از ارزش خود را از دست داده و نزدیک به سه‌چهارم جمعیت شش میلیونی این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

این شرایط بسیاری از مهاجران سوری ساکنان لبنان را به ترک این کشور وادار کرده و طبق گزارش‌ها بسیاری از مردم لبنان نیز با این موج همراه شده‌اند.

برمبنای گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد در فاصله ژانویه تا نوامبر ۲۰۲۱ دست کم ۱۵۷۰ نفر که ۱۸۶ تن از آن‌ها لبنانی هستند تلاش کرده‌اند از طریق دریا از لبنان خارج شوند و خود را به کشور اروپایی قبرس برسانند. این رقم در سال ۲۰۱۹، ۲۷۰ نفر ثبت شده بود که ۴۰ تن از آن‌ها را لبنانی‌ها تشکیل می‌دادند.

در نوامبر ۲۰۲۱ گروهی ۸۲ نفره از شهروندان لبنان و سوری که می‌خواستند در یک تلاش نافرجام از طریق دریا خود را به اروپا برسانند، از زنجیره‌ای از دستگیری‌های خودسرانه، جلوگیری از ورودشان به خاک اروپا، ضرب و شتم و ضبط متعلقاتشان در بازداشتگاه خبر دادند.

تمام این پناهجویان با فروش اموالشان و بدون قاچاقچی به این سفر دست زده بودند اما گفتند پس از این‌که از گارد ساحلی یکی از شهرهای یونان برای تعمیر موتور قایقشان کمک خواسته‌اند، به‌زور و با ضرب و شتم و استفاده از شوکر به محلی با شرایط بسیار بد برده شده‌اند، پول و تلفن و کیفشان از آن‌ها گرفته شده و بخشی از موتور قایق‌شان توسط گاردی که صورت‌های خود را پوشانده بودند، منفجر شده است. آن‌ها گفته بودند که مقام‌های یونانی پس از یک روز همه پناهجویان را سوار قایق نجات کرده‌ و به دریا فرستادند و وقتی یکی از آن‌ها با تلفن اضطراری تماس گرفته، یک مقام ترکیه‌ای به او پاسخ داده و نهایتا از طریق ترکیه به لبنان برگردانده شده‌اند.

کارشناسان این نوع رفتار با پناهجویان را در ادامه یک «سیاست نظام‌مند اخراج دسته جمعی» می‌دانند که در آن‌ها گارد ساحلی معمولا قایق‌های پناهجویان را از کار می اندازد و گاهی اسناد شناسایی، پول و وسائل شخصی آن‌ها را مصادره می‌کند. آن‌ها معمولاً برخلاف قوانین بین‌المللی و اروپایی مجبور به سوار شدن به قایق‌های نجات شده و در آب‌ها به سمت ترکیه رها می‌شوند تا ترکیه طبق قراردادی که تحت عنوان «بازگشت داوطلبانه پناهجویان» با اتحادیه اروپا امضا و برای آن بودجه دریافت می‌کند، آن‌ها را به مبدا حرکتشان بازگرداند.

ترکیه یکی از بزرگ‌ترین سیستم‌های بازداشت مهاجران در جهان را دارد که علاوه بر بازداشتگاه‌های موقت در امتداد مرزها، مناطق ترانزیت فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های پلیس، ۲۵ مرکز تخلیه پناهجویان با ظرفیت نزدیک به ۱۶هزار نفر را شامل می‌شود.

به گفته مرکز تحقیقاتی «پروژه بازداشت جهانی» مستقر در ژنو، قراردادی که اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۶ با ترکیه امضا کرد تا در واقعیت جلوی ورود پناهجویان به اروپا را بگیرد، سیستم انتقال مهاجران را توسعه داده و منجر به افزایش بازداشت و اخراج موقت پناهندگان و پناهجویان شده است. اروپا در سال‌های اخیر بالغ بر ۸۷ میلیون یورو را تنها برای ساخت هشت مرکز نگهداری و انتقال پناهجویان و نوسازی ۱۱ مرکز دیگر به ترکیه پرداخته است. بودجه‌ای که به ادعای یکی از سخنگویان کمیسیون اتحادیه اروپا برای «بهبود استاندارهای میزبانی از مهاجران»یست که درخواست پناهندگیشان رد شده و حکم اخراجشان صادر شده است.

آژانس پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) اخیراً اعلام کرده که از مارس ۲۰۲۰ به‌طور فزاینده گزارش‌هایی از اقدام‌های هماهنگ برای بازگرداندن پناهجویان هم در خشکی و هم در دریا دریافت کرده‌ است.

استلا ننو، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در یونان، در نوامبر به شبکه الجزیره گفت که قایق‌ها در آب‌های یونان رهگیری شده و موتورهای آنها قبل از یدک‌کش‌شدن به آب‌های ترکیه نابود شده‌اند. در حوادث دیگر، پناهندگان و مهاجران پس از رسیدن به جزایر یونان به دریا بازگردانده شدند و بدون جلیقه نجات بر روی قایق‌های نجات رها شدند.

به گفته او کمیساریای عالی پناهندگان با مردان، زنان و کودکانی مصاحبه کرده که در این چرخه قرار گرفته‌اند و با توجه به پریشانی عاطفی شدیدشان، به‌نظر می‌رسد تجربه آسیب‌زای تلاش برای مهاجرت، آسیب‌های پیشینی را که قبلاً در کشور مبداء با آن‌ها مواجه شده‌ بودند، تشدید کرده است.