بایدن: سفرم به عربستان برای دیدار با محمد بن‌سلمان نیست، هدف دیگری دارم

جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا روز جمعه ۱۷ ژوئن/ ۲۷ خرداد گفت که هدف از سفر ماه آینده میلادی‌اش به عربستان سعودی دیدار با محمد بن‌سلمان، رهبر در سایه عربستان نیست بلکه ملاقات با او بخشی از یک سفر بین‌المللی با اهدافی گسترده‌تر است.

برنامه‌های بایدن برای دیدار با ولیعهد عربستان سعودی بخشی از اولین سفر او به عنوان رئیس جمهوری به منطقه خلیج فارس است. او مورد انتقاد قانونگذاران آمریکایی از جمله برخی از اعضای حزب دموکرات و مدافعان حقوق بشر قرار گرفته است که می گویند این دیدار با وعده او مبنی بر قرار دادن حقوق بشر در قلب سیاست خارجی ایالات متحده در تضاد است.

بایدن روز جمعه در پاسخ به این سؤال که در طول سفر خود به عربستان سعودی چگونه به موضوع حقوق بشر و دیدار به ولیعهد سعودی روبه‌رو خواهد شد، به خبرنگاران گفت: «من قرار نیست (به صورت ویژه و اختصاصی) با محمد بن‌سلمان ملاقات کنم. من به یک نشست بین‌المللی می‌روم و او نیز بخشی از آن خواهد بود.»

سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم گفت که بایدن به دعوت ملک سلمان در نشست سران شورای همکاری خلیج فارس در کنار رهبران هشت کشور دیگر به عربستان سعودی سفر می‌کند.

محمد بن‌سلمان که به دلیل بیماری و ناتوانی پدرش، ملک سلمان عملا اداره عربستان را در دست دارد، متهم است که فرمان قتل جمال خاشقچی را در سال ۲۰۱۸ صادر کرده است. خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی و ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول قطعه قطعه شد و بعدتر جسدش را در اسید حل کردند.

گروهی از نیروهای امنیتی نزدیک به محمد بن سلمان این ترور را در استانبول برنامه‌ریزی و اجرا کردند. در چهار سال گذشته، ولیعهد عربستان همواره دست داشتن مستقیم در این ترور را رد کرده است و وعده داده که با عوامل آن برخورد می‌کند. ماه گذشته میلادی ترکیه برای بهبود روابطش با عربستان دست از پیگیری قضایی این قتل در کشورش کشید و پرونده آن را به عربستان سعودی ارجاع داد.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا هم که در زمان کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری حملات تندی متوجه عربستان سعودی، محمد بن‌سلمان و وضعیت حقوق بشر در عربستان کرده بود، حال با تغییر رویه‌ای آشکار به دنبال بهبود روابط با عربستان است تا شاید اندکی از تنش در بازار انرژی جهانی پس از حمله به اوکراین کاسته شود.  

اما به رغم اینکه بایدن در تلاش است سفرش به عربستان را بی‌ارتباط با تلاش برای بهبود رابطه با محمد بن سلمان جلوه دهد، براساس برنامه‌ای که از این سفر منتشر شده است، بایدن و مقامات آمریکایی با ملک سلمان و وزرایش دیداری دوجانبه خواهند داشت که ولیعهد عربستان نیز در آن حضور خواهد داشت.

اما عربستان سعودی هنوز به این تلاش بایدن برای بهبود ضمنی روابط خوشبین نیست. پس از روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا، بایدن سیاست کشورش در قبال عربستان سعودی را تغییر داد و مواضع سخت‌تری را در مورد سابقه حقوق بشر سعودی‌ها و به ویژه قتل خاشقچی اتخاذ کرد. در همین دوره زمانی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا، محمد بن سلمان را در این قتل دخیل دانست و بیانیه‌های رسمی دفتر پادشاهی سعودی مبنی بر خودسرانه بودن این قتل را نادرست دانست.

کاخ سفید در همین ماه اخیر مجددا گفت که دیدگاه بایدن نسبت به اولویت حقوق بشر تغییر نکرده است.

اما تمایل واشنگتن برای بهبود روابط با شیوخ خلیج فارس پس از تهاجم روسیه به اوکراین در حالی که اروپا به دنبال کاهش وابستگی انرژی خود به روسیه است، ضروری‌تر شده است. دیپلمات‌های غربی پیشتر به رویترز گفته‌اند که ایالات متحده از کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌خواهد تا علناً مسکو را محکوم کنند. کشورهای حوزه خلیج فارس سعی کرده‌اند موضع بی طرفی خود را حفظ کنند. یکی از مهم‌ترین بی‌طرف‌های این درگیری عربستان سعودی است.