گرانی و کمبود دارو - بیماران قید درمان را می‌زنند

داروها گران‌تر شده‌اند و برخی از داروها نیز در داروخانه‌ها یافت نمی‌شود. با اینکه بر اساس آمار رسمی سازمان غذا و دارو، قیمت دارو در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ حدود ۷۳ درصد افزایش یافت و از توان خرید مردم خارج بود، رشد صعودی قیمت دارو در سال جدید برخی از بیماران بیماری‌های خاص را به عدم مصرف دارو وادار کرده است. 

یکی از نمونه‌های آن مرگ ۱۹۰بیمار تالاسمی از سال ۱۴۰۰ تا تیر ماه ۱۴۰۱ است. این بیماران به‌ دلیل دسترسی نداشتن به دارو جانشان را از دست داده‌اند. به گفته یونس عرب، دبیر انجمن حمایت از بیماران تالاسمی براساس اعلام وزارت بهداشت، ۳۵ درصد بیماران تالاسمی به داروی خارجی نیاز دارند، اما ۶۰ تا ۷۰ درصد مابقی بیماران هم دسترسی راحتی به داروهایشان ندارند. 

مهدی پیرصالحی، نایب رئیس اول سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران ۳۱ خرداد با اشاره به تورم‌های سراسری و تاثیر آن بر دشواری و کندی تولید در صنایع دارو صحه می‌گذارد و در گفت‌وگو با خبرآنلاین  گفت: 

به گفته پیرصالحی کمبود دارو به‌شدت متغیر است، شاید امروز۳۰ قلم دارو کم باشد اما فردا افزایش پیدا کند، اما اگر شرایط با وضعیت موجود ادامه پیدا کند، متاسفانه طبق پیش‌بینی‌ها در ماه‌های آینده به کمبودهای سابق یعنی ۳۰۰ تا ۴۰۰ قلم دارو می‌رسد، ولی امیدواریم با تصمیم‌گیری سریع از این کمبودها جلوگیری شود. 

اگر دولت به وظایف خود عمل نکند وضعیت کمبود دارو از آنچه هست خراب‌تر می‌شود. به گفته پیرصالحی صنعت دارو حدود ۴۰۰ روز بدهی از دولت طلبکار است. این وظیفه دولت است. بودجه‌ای که دولت در نظر گرفته باید به شرکت‌های بیمه پرداخت کند که بار گرانی دارو به دوش بیماران نیفتد. 

تاثیر تحریم‌ها بر کمبود و گرانی دارو 

 کمبود و گرانی دارو در ایران پدیده‌های جدیدی نیستند اما از زمانی‌که تحریم‌ها آغاز شده‌اند، وضعیت رفته رفته نابسامان‌تر شده است. نایب رئیس اول سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران درباره تاثیر تحریم‌ها بر آشفته‌بازار دارو گفت:

شهرام موصلچی در گزارشی در زمانه درباره کمبود دارو و گرانی به مسئله تحریم‌های بین‌المللی و قاچاق معکوس در بازار دارو و نقش تحریم‌ها پرداخته است. در این گزارش با حسن نایب هاشم، پزشک و فعال حقوق بشر گفت‌وگو شده است. به گفته او: 

به گفته نایب هاشم، وجود فساد در داخل حکومت باعث می‌شود که ما با قاچاق معکوس دارو مواجه باشیم و حتی داروهایی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شوند به کشورهای اطراف قاچاق شوند:

حذف ارز ترجیحی دارو 

دولت ابراهیم رئیسی از نیمه دوم سال گذشته تخصیص ارز برای واردات دارو را متوقف کرده است. حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی یکی از مخالفان طرح حذف ارز ترجیحی دارو بود. او چهارم اردیبهشت درباره نگرانی‌های ناشی از حذف ارز ترجیحی دارو به خبرگزاری ایمنا گفته بود:

به گفته شهریاری به همین دلیل هم بانک مرکزی کوتاهی کرد و متاسفانه اواخر دولت قبلی ارز دارویی اختصاص داده نشد و برای اینکه کمبود دارو در بازار اتفاق نیفتد اجازه دادند دارو با ارز نیمایی وارد شود به همین دلیل برخی از داروها حتی تا ۷۰۰ درصد افزایش قیمت پیدا کردند.

وضعیت وخیم بیماران تالاسمی 

تحریم‌ها و حذف ارز ترجیحی دارو بیماران خاص را در شرایطی دشوارتر قرار داده است. یکی از نمونه‌ها وضعیت بیماران تالاسمی است. دارو کم است و گران و علت آن این است که شرکت‌های تولید کننده داخلی نمی‌توانند به اندازه کافی سود ببرند و بنابراین تولید را تا حدی متوقف کرده‌‌اند. 

در گزارشی که روزنامه همشهری در یکم تیرماه به قلم زهرا جعفرزاده منتشر کرده، این معضل چنین شرح داده شده است: 

به گزارش همشهری بسیاری از بیماران تالاسمی، دیگر به داروهایشان دسترسی ندارند، اگر هم دارو باشد، تحت پوشش کامل بیمه نیست. حالا بیمار برای یک قلم دارو، باید هر ماه ۴۰۰ هزار تومان از جیب پرداخت کند، همین مسئله سبب شده بیماران دچار مرگ زودرس شوند؛ وقتی دارو مصرف نکنند، مبتلا به دیابت و نارسایی کلیه می‌شوند، قلب‌شان از کار می‌افتد یا نارسایی ریوی پیدا می‌کنند. این داروها جایگزین ندارد. 

بودجه‌ای که برای دارو اختصاص داده می‌شود، کلی است. مسئولان اینطور فکر می‌کنند که اگر بودجه‌ای که قرار است برای یک بیماری عمومی در نظر گرفته شود، برای بیماری عمومی هزینه شود، مشکل چندین هزار بیمار حل می‌شود، بنابراین ترجیح می‌دهند برای بخش عمومی، هزینه کنند. به این ترتیب بیماران بیماری‌های خاص از حلقه اختصاص بودجه خارج می‌شوند. 

افزایش سفر خارجی بیماران سرطانی برای درمان 

علاوه بر کمبود دارو، تجهیزات پزشکی در ایران برای درمان تمام بیماران کافی نیست و آنچه در دسترس است به شهرهای بزرگ کشور اختصاص داده شده است. کمبود امکانات درمانی برخی را به مهاجرت‌های پزشکی وادار می‌کند. به گفته پوریا عادلی، دبیر کمیسیون دارو و تجهیزات پزشکی سازمان نظام پزشکی و عضو هیات مدیره انجمن علمی رادیوانکولوژی ایران روند مسافرت درمانی برخی بیماران سرطانی ایران به کشورهای همسایه به‌خصوص ترکیه افزایش یافته است. 

عادلی می‌گوید در سال‌های اخیر با افزایش آمار مهاجرت پزشکان، ظرفیت‌های کشور برای درمان بیماری‌های خاص رو به کاهش است.

او با بیان این که هم اکنون تنها ۱۳۰ دستگاه رادیوتراپی در بخش دولتی و خصوصی نظام سلامت ایران وجود دارد، گفت: 

بیشتر امکانات درمان بیماری سرطان در شهرهای بزرگ متمرکز شده و بسیاری از بیماران سرطانی ناچارند برای آزمایش و درمان به کلان‌شهرها مراجعه کنند. به گفته عادلی  این مساله یکی از اصلی ترین عوامل شلوغ شدن بیمارستان‌های مرجع کشور است و در کنار کمبود زیرساخت‌های لازم برای اسکان همراهان بیماران منجر به رقم زدن صحنه‌هایی مانند چادر خوابی بیماران شهرستانی در حاشیه بیمارستان‌های شهرهای بزرگ می‌شود.

 دبیر کمیسیون دارو و تجهیزات پزشکی سازمان نظام پزشکی درباره عدم توزیع مناسب زیرساخت های درمان سرطان در ایران توضیح داد: 

تحریم‌ها، متمرکز بودن امکانات پزشکی در شهرهای بزرگ، حذف ارز ترجیحی دارو، تخصیص کم بودجه به بیماران خاص، مدیریت و برنامه‌ریزی نادرست، خصوصی‌سازی بهداشت عمومی، فساد و رانت‌خواری‌ها سبب شده برخی از بیماران دست از مصرف دارو و درمان خود بکشند و خود را به دست تقدیر بسپارند. 

حاکمیت که متشکل از سیاست‌گذاران و ناظران و عاملان اجرایی در این حوزه است وظیفه دارد پاسخگوی خیل عظیم بیمارانی باشد که به‌سختی شکم خود را سیر می‌کنند اما به‌دلیل گران بودن هزینه‌‌های دارو و درمان از مصرف دارو و درمان خود چشم می‌پوشند که سرانجام آن دردهای بیشتر و مرگ‌های زودهنگام این گروه آسیب‌دیده است.