سینماگران و انتخابات ریاست جمهوری

پس از آن‌که عزت الله انتظامی با اسفندیار رحیم مشایی و محمود احمدی‌نژاد در وزارت کشور عکس گرفت و در نامه‌ای اعلام کرد که به امید ثبت بنیادی به نام او فریب‌اش داده‌اند، پای عده دیگری از سینماگران هم به بازی‌های انتخاباتی کشیده شد.

ماجرای یک محله

دور از انتظار نیست که پرویز پرستویی که بچه دروازه غار و نازی‌آباد است و اولین نقشش را در نمایشنامه‌ای به نام «ماجرای یک محله» به کارگردانی پرویز احمدی‌نژاد بازی کرده، در سخنرانی‌های انتخاباتی قالیباف شرکت کند و از شهردار تهران آشکارا حمایت کند.

یکی از ماجراهای «این محله» هم طبعاً حرف‌هایی‌ست که قالیباف پیش از تأیید صلاحیتش توسط شورای نگهبان درباره سرکوب دانشجویان در ۱۸ تیر ۱۳۷۸ به زبان آورد. قالیباف گفته بود: «در سال ۱۳۷۸ و در پی حوادث کوی دانشگاه، سوار بر موتور هزار بودم و مردم را با چوب می‌زدم.»

بعد که فایل صوتی او ابتدا در سایت کلمه منتشر شد و سپس در رسانه‌ها بازتاب گسترده پیدا کرد و رسوایی به بار آورد، گروهی از طرفدارانش به دست و پا افتادند و ادعا کردند که قالیباف «تنها قصد تهدید مسئولان دولتی برای خاموش کردن فتنه را داشته نه سرکوب دانشجویان را.»

در این میان پرویز پرستویی که روی صحنه نمایش انتخاباتی قالیباف از او به عنوان «هنرمند ارزشی» یاد می‌شود، می‌گوید: «یک بار دیگر به جمعی آمدم که احساس می‌کنم در آن می‌توانم نفس بکشم، راحت می‌توانم حرف بزنم و راحت می‌توانم درد دلم را بگویم.»

بعد در ادامه می‌گوید: «آقای قالیباف می‌داند که بنده به شخصه ارادت خاصی به ایشان دارم.»

پرویز پرستویی البته در همین سخنرانی این را هم می‌گوید: «فکر می‌کردم اینجا مراسم تجلیل شهداست. نمی‌دانستم مراسم انتخاباتی دایر شده است.»

قالیباف در جمع هنرمندان

آیا پرویز پرستویی را هم فریب داده‌اند؟ در هر حال سایت‌های حامی قالیباف عکس‌هایی از او در کنار سینماگرانی مانند عزت‌الله انتظامی، پرویز پرستویی و داریوش ارجمند منتشر کرده‌اند: «دکتر قالیباف در جمع هنرمندان». اما حضور قالیباف در «جمع هنرمندان» از برخی لحاظ چالش‌برانگیز است. این چالش‌ها در رویکردهای تبعیض‌آمیز شهرداری تهران با سینماگران در سال‌های گذشته ریشه دارد.

باید در نظر داشت که بخش عمده فروش سینمای ایران از طریق اکران فیلم‌ها در سینماهای تهران تأمین می‌شود. به همین دلیل هم شهرداری تهران طبعاً نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در عرضه محصولات سینمای ایران و اکران فیلم‌های تولیدشده دارد. برخی از بهترین سینماهای تهران به شهرداری تعلق دارند و افزون بر این سینماگران برای تبلیغات شهری نیازمند حمایت شهرداری و گرفتن مجوز از شهرداری تهران هستند. در سال‌های گذشته همواره برخی از سینماگران با شهرداری تهران بر سر اکران فیلم‌هایشان اختلاف داشته‌اند. برخی از سینماگران گلایه‌مند بودند که بهترین بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح شهر تهران به برخی فیلم‌های خاص اختصاص داده می‌شود، و عده‌ای هم از هزینه‌های گزاف برای نصب تبلیغ فیلم‌هایشان شکایت داشتند. این‌گونه رویکردهای تبعیض‌آمیز از سوی شهرداری تهران که همزمان در عرصه ساخت فیلم نیز از برخی آثار حمایت می‌کرد، در سال‌های گذشته به انتقادهایی دامن زد.

منیژه حکمت، فیلمساز و تهیه‌کننده سینما و یکی از منتقدان قالیباف به تازگی در دیدار با علی‌ اکبر ولایتی، یکی دیگر از نامزدهای یازدهمین دوره ریاست جمهوری در ایران از رویکرد تبعیض‌آمیز شهرداری تهران آشکارا گلایه کرد و گفت: «آقای قالیباف شهرداری و بخش فرهنگی آن را کرد حیاط خلوت دوستان خودش و بخش خصوصی را از بین برد.»

اوج درگیری‌های سینماگران با قالیباف در ماجرای اکران نوروزی ۹۱ اتفاق افتاد. در آن زمان بخش فرهنگی شهرداری تهران در یک اقدام هماهنگ شده با حوزه هنری از نمایش دو فیلم «گشت ارشاد» ساخته سعید سهیلی و «زندگی خصوصی» ساخته حسین فرحبخش در سینماهایی که در سطح شهر در اختیار آنها قرار داشت، خودداری کرد.

شهرداری تهران و حوزه هنری فهرستی از ۲۰ فیلم سینمایی را منتشر کردند و اعلام کردند که این فیلم‌ها به دلیل مغایرت محتوایشان با برخی «ارزش»‌ها در سینماهای متعلق به شهرداری و حوزه هنری به نمایش درنمی‌آیند.

این ماجرا به درگیری میان شورای صنفی نمایش و این دو نهاد منجر شد و کار به جایی رسید که علاوه بر آشفته شدن وضعیت اکران، برای مدتی پردیس سینمایی آزادی وابسته به شهرداری تهران سرگروهی‌اش را از دست داد و شورای صنفی نمایش در اقدامی تلافی‌جویانه از صدور پروانه نمایش برای فیلم‌ها در این سینما سر باز زد.

سعید سهیلی، کارگردان فیلم «گشت ارشاد» از فیلمسازانی بود که در ماجرای اکران نوروزی ۹۱ خسارت‌هایی را متحمل شد. او که در آن زمان فیلمش از پرفروش‌ترین‌ فیلم‌های روی پرده بود با اقدام شهرداری و حوزه هنری مجبور شد به نمایش عمومی آن خاتمه دهد و عرصه را برای ترکتازی فیلم «قلاده‌های طلا» خالی بگذارد. سهیلی که در نشست سینماگران با علی‌اکبر ولایتی حضور داشت، درباره قالیباف گفت: «آقای قالیباف سر من را برید و من اعلام کردم هر جا ایشان سخنرانی کند حتماً آنجا هستم و حتماً خواهم گفت که شما با هنرمندان چه کردید و چه بلایی سر هنرمندان آوردید.»

از بهروز شعیبی و محمود رضوی به‌عنوان سازندگان فیلم تبلیغاتی قالیباف نام برده می‌شود. شعیبی فیلمساز جوانی است که کارش را در سینما با دستیار کارگردانی آغاز کرد و بعدتر در فیلم «طلا و مس» ساخته همایون اسعدیان به عنوان بازیگر نیز حضور یافت. او سال گذشته فیلم «دهلیز» را به عنوان نخستین تجربه سینمایی‌اش جلوی دوربین برد که در جشنواره فیلم فجر هم به نمایش درآمد و با اقبال منتقدان روبرو شد.

محمود رضوی سال گذشته تهیه‌کنندگی فیلم «دهلیز» را بر عهده داشت و سیمرغ بهترین فیلم بخش «نگاه نو» سی و یکمین جشنواره فیلم فجر را به دست آورد. او همچنین سرمایه‌گذار و مجری طرح فیلم «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی بوده است.

رضوی که مدیریت «مؤسسه فرهنگی هنری سیمای مهر» را بر عهده دارد، رابطه نزدیکی با شهرداری تهران دارد و افرادی چون محمد هادی ایازی، معاون اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران و الیاس قالیباف از مسئولان «خانه شهریاران جوان» وابسته به شهرداری تهران از اعضای هیات مدیره آن هستند. علاوه بر «درباره الی»، از دیگر تولیدات سینمایی این مؤسسه در سال‌های گذشته می‌توان به فیلم «خیابان‌های آرام» ساخته توقیف‌شده کمال تبریزی اشاره کرد.

نشست هتل لاله و «اتاق فکر فیلمسازی» برای ولایتی

علی‌اکبر ولایتی، یکی دیگر از نامزدهای ریاست‌جمهوری و عضو ائتلاف  ۱+۲ نیز نشستی با برخی سینماگران برگزار کرد و با شنیدن صحبت‌های آنان سعی کرد آنان را به جرگه حامیانش درآورد. در این نشست که در هتل لاله تهران با ضیافت ناهار برگزار شد سینماگرانی چون مهدی صباغ‌زاده، علی سرتیبی، ضیا هاشمی، حبیب‌الله کاوش، محمدحسین لطیفی، اکبر ثقفی، حمید اعتباریان، منیژه حکمت، محمد خراعی، علی رویین تن، کاظم راست‌گفتار، رامبد شکرابی، حدیث فولادوند، سعید سهیلی، محسن امیریوسفی، فریدون جیرانی، داریوش باباییان، محسن وزیری، مجید مظفری، پوران درخشنده، محمود پاک‌نیت و مسعود اطیابی حضور داشتند. آنها در گفت‌وگو با ولایتی انتقادهایشان را نسبت به وضعیت سینمای ایران و مدیریت آن بیان کردند.

مجید مظفری، بازیگر سینما در این نشست خطاب به ولایتی گفت: «آرزوی من این است روزی برسد که دیگر جعفر پناهی را در حبس نبینیم. سینماگرانمان بتوانند کار کنند. نشانی از سانسور و حبس و گرفتن و بستن مخصوصاً در مورد هنرمندها نبینیم و امیدوارم شما یک روز تشریف بیاورید و این مشکل بزرگ را حل کنید.»

گفته می‌شود این جلسه توسط محسن علی‌اکبری، تهیه‌کننده سینما که در چند کار خود از ولایتی به عنوان مشاور استفاده کرده است برگزار شده بود.

نشست هتل لاله ظاهراً تأثیرگذار بوده است. پس از برگزاری این نشست بود که از سینماگرانی چون فریدون جیرانی، جمال شورجه، محمدحسین لطیفی و محسن علی‌اکبری به عنوان سازندگان فیلم تبلیغاتی ولایتی نام برده شد. این گروه که عنوان عجیب «اتاق فکر فیلمسازی» را روی خودشان گذاشته‌اند، رابطه نزدیکی با مدیران اجرایی سینما در چند سال گذشته داشته‌اند. جمال شورجه از فیلمسازان موسوم به «ارزشی» است که در چند سال گذشته با حمایت معاونت سینمایی پروژه به اصطلاح فاخر و پرخرج « ۳۳ روز» را ساخت. فریدون جیرانی نیز فیلمسازی است که با جلب اعتماد مدیران تلویزیون اولین برنامه زنده سینمایی تلویزیون در سه دهه گذشته، یعنی برنامه «هفت» را پایه‌گذاری و اجرا کرد. محسن علی‌اکبری تهیه‌کننده‌ای است که این روزها فیلم «تلفن همراه رئیس‌جمهور» را بر روی پرده دارد و تهیه‌کنندگی فیلم «استرداد» که یکی از پروژه‌های پرخرج سال گذشته سازمان سینمایی است را به عهده داشته است.

سعید جلیلی، و لحظه‌های آخر

هنوز خبر دقیقی از سازنده کلیپ انتخاباتی سعید جلیلی که در آخرین لحظات برای ثبت نام به وزارت کشور رفت و بحث‌برانگیزترین نامزد انتخاباتی و نماینده اصولگرایان است، منتشر نشده، با این حال از برخی سینماگران چون ابوالقاسم طالبی، نادر طالب‌زاده، محمد خزاعی و حسین شمقدری برای ساخت این کلیپ نام برده می‌شود.

همه این سینماگران ارتباط نزدیکی با دولت فعلی دارند. طالب‌زاده از پایه‌گذاران و مدیران اصلی جشنواره فیلم عمار و بسیج بوده و خزاعی و طالبی نیز در کارنامه خود ساخت فیلم «قلاده‌های طلا» را دارند. حسین شمقدری فرزند جواد شمقدری، رئیس سازمان سینمایی است که در دو سال گذشته مستندهای «میراث آلبرتا ۱و ۲» را درباره فرار مغزها ساخته و با استقبال اصولگرایان روبرو شده است. بنا به آخرین خبرها او هم‌اکنون ساخت یکی از فیلم‌های تبلیغاتی سعید جلیلی را آغاز کرده است.

مجید برزگر و محمد رضا عارف

اما نامزدهای نزدیک به اصلاح‌طلبان نیز از حمایت سینماگران بی‌نصیب نیستند. شاید جالب‌ترین نام در فهرست سازندگان فیلم‌های تبلیغاتی امسال، مجید برزگر سازنده فیلم «پرویز» باشد که به‌تازگی ساخت فیلم تبلیغاتی برای محمدرضا عارف را به پایان برده است.

او در گفت‌وگو با «خبرگزاری مهر» درباره این موضوع گفت: «ابتدا قرار نبود که برای ساخت فیلم‌های انتخاباتی پا به میدان بگذارم اما شخصیت متفاوت محمدرضا عارف و تفاوت نگاه وی نسبت به دیگر کاندیداها، شکل زندگی، منش و زندگی علمی او و تعلق ‌خاطر من به جریان اصلاحات سبب شد تا ساخت این فیلم را بر عهده بگیرم.»

و در ادامه افزود: «به عنوان یک هنرمند برای من بسیار مهم است تا حرف‌ها و بحث‌های دوران اصلاحات دوباره در جامعه مطرح شود و همین مسئله کافی بود تا برای ساخت این فیلم انتخاباتی ترغیب شوم.»

همچنین از سینماگرانی چون مهدی عسگرپور، مدیرعامل سابق خانه سینما و رضا میرکریمی، از فیلمسازان نزدیک به حوزه هنری و مدیران سابق خانه سینما به عنوان سازندگان فیلم تبلیغاتی حسن روحانی، یکی دیگر از نامزدهای انتخاباتی نزدیک به اصلاح‌طلبان نام برده می‌شود. با این‌حال بنا به خبرهای منتشر شده تا این لحظه مسعود جعفری جوزانی ساخت فیلم تبلیغاتی اول روحانی را به پایان برده است. این در حالی است که او پیشتر ساخت هرگونه فیلم تبلیغاتی را منکر شده بود و حتی درباره اعلام خبر ساخت فیلمی توسط او در «برنامه سینمایی هفت» نامه‌ای منتشر کرد و خطاب به محمد گبرلو، مجری این برنامه نوشت: «من تاکنون سه‌ بار اعلام کرده‌ام که فیلم تبلیغاتی برای هیچ‌یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری نمی‌سازم.»

تهیه‌کنندگی فیلم تبلیغاتی حسن روحانی را منوچهر شاهسواری بر عهده دارد.

نباید فراموش کرد که حمایت‌ سینماگران از نامزدهای انتخاباتی پیامدهایی هم داشته است. جواد شمقدری به عنوان یکی از سینماگران حامی محمود احمدی‌نژاد و سازنده فیلم تبلیغاتی او نخست به سمت مشاور هنری رئیس جمهور و بعدتر به مقام معاونت سینمایی و در نهایت به مقام ریاست سازمان سینمایی کشور منصوب شد و در همان حال سینماگرانی چون کیومرث پوراحمد، رخشان بنی‌اعتماد و فاطمه معتمدآریا که از حامیان میرحسین موسوی بودند با شرایط سخت‌تری برای کار کردن روبرو شدند و در عمل به شکل محترمانه ممنوع‌ از کار سینمایی شدند.

در مجموع می‌توان گفت حمایت سینماگران ایرانی از یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به گرمی دوره‌های قبل نبوده است. اگرچه در سوی نامزدهای اصولگرا و سینماگران حامی‌شان تقریباً اجماعی وجود دارد و گروهی از سینماگران که همواره در سال‌های اخیر از جریان‌های اصولگرا و افراطی حمایت کرده‌اند، اکنون نیز حضور فعالی دارند، اما در جبهه اصلاح‌طلبان به‌ویژه با نبود نامزدی شاخص، سینماگران حضوری کمرنگ دارند.