بخت بنیامین نتانیاهو در انتخابات پارلمانی اسرائیل

در آوریل ۲۰۲۲ ایدیت سیلمان، نماینده پارلمان، از قدرتی را که یک فرد می‌تواند در سیاست اسرائیل داشته باشد، سخن گفت. این سیاستمدار حزب راست‌گرای ملی یامینا، حزب نفتالی بنت، غافلگیرانه ائتلاف دولتی را ترک کرد و باعث شد ائتلاف شکل‌گرفته حول نفتالی بنت، نخست‌وزیر وقت اکثریت شکننده خود را در پارلمان از دست بدهد. این آغاز پایان دولت اخیر در اسرائیل بود.

پس از آن‌که پارلمان در اواخر ماه ژوئن سال جاری خود را منحل کرد، انتخابات جدید پارلمانی برای ۱۰ آبان / اول نوامبر تعیین شد. این پنجمین بار در کمتر از چهار سال گذشته است که اسرائیلی‌ها برای انتخاب پارلمان جدید فراخوانده می‌شوند.

نظام انتخاباتی اسرائیل

کنِست، پارلمان اسرائیل، قوه مقننه این کشور با ۱۲۰ نماینده است. برای به‌دست آوردن اکثریت مطلق پارلمان ۶۱ کرسی لازم است. نظام انتخاباتی اسرائیل مبتنی بر «نمایندگی تناسبی» در سراسر کشور است.  «نمایندگی تناسبی» نوعی از نظام‌های انتخاباتی در کشورهای چندحزبی است که براساس آن هر حزب به نسبت تعداد آرایی که کسب می‌کند در پارلمان صاحب کرسی می‌شود.

رأی‌دهندگان در انتخابات اسرائیل نه به نامزدها که به یک حزب رأی می‌دهند. سپس به نسبت سهم هر حزب از آرا، کرسی‌های پارلمان تقسیم می‌شود. یک حزب برای راهیابی به پارلمان به دست‌کم ۳,۲۵ درصد آرا نیاز دارد. در یکم نوامبر حدود ۶,۸ میلیون اسرائیلی واجد شرایط رأی دادن هستند.

انتخابات پارلمانی عموماً هر چهار سال یک بار برگزار می‌شود. با این حال، این امکان قانونی برای کنست وجود دارد که با اکثریت آرا خود را منحل کند و در نتیجه راه را برای برگزاری یک انتخابات زودهنگام باز کند، همان‌طور که در چهار انتخابات قبلی چنین شد.

پس از انتخابات، رئیس جمهوری اسرائیل، که در حال حاضر آیزاک هرتزوگ است، دستور تشکیل دولت را به نامزد اصلی حزب یا ائتلافی می‌دهد که بیشترین آرا را به‌دست آورده و در نتیجه بهترین بخت موفقیت را دارد. اگر او نتواند ظرف سه ماه دولت خود را تشکیل دهد، انتخابات جدیدی برگزار خواهد شد. تا آن زمان، دولت موقت بر سر کار باقی خواهد ماند.

آخرین ائتلاف دولتی: مهم، بودن بدون نتانیاهوست

ائتلاف شکست‌خورده اخیر متشکل از هشت حزب کاملاً متفاوت، آزمایشی بود که برای بیش از یک سال به‌شکل قابل قبولی جواب داد. احزابی از جناح راست، اردوگاه چپ و برای نخستین بار در تاریخ اسرائیل، از یک حزب عربی-اسلامی «فهرست متحد عربی» (رعام) آن را نمایندگی می‌کردند. در آغاز، همه این گروه‌ها بیش از هر چیز برای جلوگیری از ادامه دوران نخست‌وزیری بنیامین نتانیاهو متحد شدند. نتانیاهو که در اسرائیل با نام «بی‌بی» نیز شناخته می‌شود، تقریباً ۱۵ سال بر این کشور حکومت کرده بود، اما از سال ۲۰۱۹ به اتهام رشوه‌خواری، کلاهبرداری و خیانت در امانت محاکمه شده است.

افزون بر جبهه مشترک علیه نتانیاهو، اختلاف‌ها بین شرکای ائتلاف بسیار کوچک بود و عمدتاً از اختلاف بر سر مسائل مهم پرهیز می‌شد. نفتالی بنت از حزب ناسیونالیست راست «یامینا» و یائیر لاپید از حزب مرکزی «یش عتید» (آینده آن‌جاست) پست نخست‌وزیری را به اشتراک گذاشتند. با استعفای ایدیت سیلمان نماینده حزب یامینا در کنست، ائتلاف اکثریت شکننده خود را از دست داد. از زمان انحلال پارلمان در پایان ژوئن، کشور به‌طور موقت توسط یک دولت اقلیت تحت نخست‌وزیری یائیر لاپید هدایت می‌شود.

احزاب و چشم‌انداز آن‌ها برای انتخابات یکم نوامبر

دو بلوک حزبی در انتخابات یکم نوامبر در مقابل یکدیگر قرار دارند: در یک سو نیروهای اردوگاه‌ سیاسی که دولت موقت تحت رهبری لاپید و بنی گانتز، وزیر دفاع را تشکیل می‌دهند و در طرف دیگر مخالفان از جناح راست و گروه‌های به‌شدت مذهبی به رهبری حزب ناسیونالیست-محافظه‌کار لیکود و نامزد اصلی آن بنیامین نتانیاهو.

بر اساس نظرسنجی‌های اخیر، حزب لیکود به قوی‌ترین نیرو تبدیل خواهد شد، اما ممکن است برای کسب اکثریت یک کرسی کم بیاورد. براین اساس، احزاب دولت موقت در اطراف یائیر لاپید در مجموع تنها ۵۶ کرسی به‌دست خواهند آورد و در نهایت، ممکن است بن‌بست سیاسی دیگری در کنست ایجاد شود.

نقش تعیین‌کننده اقلیت عرب

موضع سه حزب کوچکتر متعلق به بلوک لاپید احتمالاً تعیین‌کننده خواهد بود: افزون بر حزب کارگر و حزب چپ‌گرای «میرتس»، «فهرست متحد عربی» (رعام) که هنوز در قدرت است، در حال حاضر نگران کسب ۳,۲۵ درصد آرا و ورود به کنست هستند. آن‌چه مبهم است رفتار رأی‌دهندگان اقلیت عرب است که تقریباً ۲۰ درصد از کسانی که حق رأی دارند را تشکیل می‌دهند. احزاب آن‌ها می‌توانند از یک دولت اقلیت به رهبری لاپید حمایت کنند یا حتی مستقیماً در ائتلافی به رهبری او شرکت کنند.

با این حال، این اطمینان وجود ندارد که همه احزاب عربی وارد کنست شوند. بر اساس نظرسنجی‌ها، مشارکت در میان اسرائیلی‌های عرب کم و در حالت ایده‌آل ۴۵ درصد است. بسیاری از شهروندان عرب این احساس را دارند که دغدغه‌های آن‌ها حتی با مشارکت در دولت جدی گرفته نشده و نخواهد شد. در حال حاضر، ۱۰ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست در دست سیاستمداران عرب است و به همین دلیل نمایندگان کمتری جمعیت عرب‌ها را نمایندگی می‌کنند.

بازگشت نتانیاهو به قدرت؟

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق که همچنان با محاکمه و اتهامات فساد مواجه است، این امید را دارد که به قدرت بازگردد. اگر ائتلاف جناح راست اطراف او دست‌کم ۶۱ کرسی به‌دست آورد، در واقع او دوباره نخست‌وزیر خواهد شد.

اگر جبهه نتانیاهو پیروز نشود، این نگرانی وجود دارد که او نیز مانند دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، مشروعیت انتخابات را زیر سئوال ببرد. یائیر لاپید نیز در گفت‌وگو با سایت خبری «ینت» بر همین موضوع تأکید کرد و گفت مخالفان از هم‌اکنون شروع به ارسال دادخواست‌هایی به کمیته انتخابات کرده‌اند.

نتانیاهو و اتهامات اختلاس، کلاهبرداری و فساد

ناظران همچنین از این بیم دارند که در صورت بازگشت نتانیاهو به ریاست دولت قوانینی را برای محافظت از خود در برابر پیگرد قانونی وضع کند؛ بر انتصاب قضات تأثیر بگذارد و به‌طور کلی تلاش کند تا نقش قوه قضائیه در اسرائیل تضعیف شود.

نتانیاهوی ۷۳ ساله با اتهامات اختلاس، کلاهبرداری و فساد مواجه است. او هرگونه تخلف را رد می‌کند و اتهامات علیه خود را با انگیزه سیاسی می‌داند.

نقش «شاس» و «اتحاد یهودیت توراتی»

بنیامین نتانیاهو در بازگشت خود به قدرت سیاسی، به احزاب سنتی مذهبی «شاس» و رهبر آن اریه درعی و همچنین «اتحاد یهودیت توراتی» متکی است. «شاس» منافع یهودیان فوق سنتی با تبار شرقی را نمایندگی می‌کند. «اتحاد یهودیت توراتی» از احزاب «آگودات (اتحاد) اسرائیل» و «دگل تورات» تشکیل شده است. «آگودات اسرائیل» قبل از تأسیس دولت اسرائیل ریشه در اروپای شرقی دارد و حریدی‌ها، بنیادگرایان شاخه یهودیت ارتدکس را نمایندگی می‌کند. حزب «دگل تورات» نماینده سنت‌گرایان غیر حریدی‌ است.

نقش کلیدی در بازگشت «بی‌بی» به قدرت سیاسی را ایتامار بن‌گویر، سیاستمدار راست افراطی و حزب «صهیونیست‌های مذهبی»  ایفا می‌کنند.

خطر بن‌گویر

ایتامار بن گویر، راست‌گرای افراطی، از آخرین انتخابات در مارس ۲۰۲۱، عضو کنست است. ائتلاف حول حزب او به نام «نیروی یهودی» احتمالاً می‌تواند به سومین یا چهارمین نیروی قوی در انتخابات آینده تبدیل شود. نظرسنجی‌های فعلی از کسب ۱۳ تا ۱۴ کرسی توسط این ائتلاف خبر می‌دهند.

بن‌گویر همچون نتانیاهو سیاست‌هایی را در پیش می‌گیرد که به دو قطبی شدن هر چه بیشتر جامعه اسرائیل کمک می‌کند. او حتی در نوجوانی نظراتی داشت که به حدی افراطی بود که از خدمت سربازی اخراج شد. این مرد ۴۶ ساله مدت‌هاست که از ستایشگران خاخام تندرو مایر کاهانه است که مخالف صریح فلسطینی‌ها و حامی اخراج دسته‌جمعی آن‌هاست. بن‌گویر ده‌ها بار به فعالیت‌های افراطی متهم شده است، هشت بار محاکمه و حتی یک بار به دلیل حمایت از یک سازمان تروریستی محکوم شده است.

ایتامار بن‌گویر به زودی وزیر می‌شود؟

ایتامار بن‌گویر بیش از همه، به رأی دهندگانی که نظام سیاسی موجود را رد می‌کنند، توجه دارد. او از حوضچه سیاسی نتانیاهو برای گرفتن «ماهی»های خود استفاده می‌کند. «بی‌بی» پیش از انتخابات گذشته، نمی‌خواست با آرای بن‌گویر وارد شود، اما این بار توجه دارد که می‌تواند از آرای او برای پیروزی در انتخابات استفاده کند. در صورت موفقیت نتانیاهو این احتمال وجود دارد که بن‌گویر به‌عنوان وزیر در کابینه ظاهر شود.

مانند حزب دست راستی «قدرت یهودی»، حزب «صهیونیست‌های مذهبی» تحت رهبری بزالل اسموتریچ نیز نماینده اردوگاه مذهبی صهیونیستی در سمت راست لیکود است. هر دو این احزاب در درگیری با فلسطینی‌ها موضع سرسختانه‌ای دارند و توسعه شهرک‌نشینی‌های غیرقانونی در کرانه باختری را با کتاب مقدس توجیه می‌کنند.

سومین عضو این ائتلاف، حزب محافظه‌کار-مذهبی «نوام» است که بیشتر به دلیل مخالفت با جامعه ال‌جی‌بی‌تی، شامل افراد غیردگرجنس‌گرا و غیرهم‌سوجنسی، شناخته می‌شود.

مسائل انتخاباتی

اسرائیل بار دیگر در حال تجربه یک کارزار انتخاباتی به‌شدت قطب‌بندی‌شده است. هزینه بسیار بالای زندگی برای اسرائیلی‌ها مسئله مهمی است. با این حال، طبق نظرسنجی‌ها، چنین مسائلی برای تصمیم‌گیری در انتخابات تعیین‌کننده نیستند. موضع طرفین در مناقشه با فلسطینی‌ها، از جمله مسئله راه حل دو کشوری، نقش عمده‌ای ایفا نمی‌کند. جامعه چنان فطبی شده است که شما از نظر سیاسی یا چپ هستید یا راست، یا طرفدار بنیامین نتانیاهو هستید یا مخالف او.