ابهام در وضعیت نیروگاه اتمی بوشهر پس از زلزله

در حالی که پس از زلزله فروردین ماه در استان بوشهر مقامات ایرانی اعلام کرده بودند نیروگاه اتمی بوشهر سالم مانده است، اکنون برخی منابع دیپلماتیک نسبت به وارد شدن آسیب‌هایی به این نیروگاه اظهار نگرانی کرده‌اند. خبرگزاری آسوشیتد پرس که روز سه شنبه این خبر را منتشر کرده می‌گوید دو دیپلمات از کشورهای دنبال کننده پرونده هسته‌ای ایران گفته‌اند اطلاعاتی در اختیار دارند که نشان می‌دهد زلزله‌های اخیر در جنوب ایران به نیروگاه بوشهر آسیب‌هایی وارد کرده است. با این حال آن‌ها تاکید کرده‌اند این آسیب‌ها در نزدیکی بخش مرکزی رآکتور که سوخت‌های هسته‌ای در آن قرار دارد نبوده است.

زلزله بیستم فرودین ماه در جنوب ایران با شدت ۶،۱ ریشتر و در فاصله حدوداً ۹۱ کیلومتری از نیروگاه اتمی بوشهر به وقوع پیوست. ایران در آن زمان بلافاصله مقامات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از سالم ماندن نیروگاه مطلع کرد و گزارش داد هیچ نشانه‌ای از انتشار پرتوهای رادیواکتیو خطرناک در محیط دیده نمی‌شود. در آن زمان، وب سایت رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بازتاب این خبر اعلام کرده بود با توجه به گزارش ارسالی از سوی ایران و همچنین با توجه به شدت و مرکز زلزله نیازی به اطلاعات بیشتر در خصوص وضعیت نیروگاه اتمی بوشهر نیست.

اکنون حدود دو ماه پس از زلزله استان بوشهر دو دیپلمات که نام و هویت آن‌ها فاش نشده است اعلام کرده‌اند شواهدی در دست دارند که نشان می‌دهد ترک‌هایی به طول چند متر در بخش‌هایی از سازه بتنی نیروگاه پدید آمده است، قسمت‌هایی که به گفته آن‌ها تا هسته اصلی رآکتور فاصله دارد. به گفته این دو نفر، احتمال آسیب وارد شدن به سایر قسمت‌های نیروگاه دور از ذهن نیست.

واکنش مقامات ایرانی

علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به این خبر گفت که او اطلاعی در مورد نیروگاه بوشهر مورد ندارد. سلطانیه همچنین در سخنانی در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر رویکرد ایران به استفاده از انرژی اتمی را صلح آمیز خواند و تاکید کرد فعالیت‌های هسته‌ای ایران بدون هیچ گونه مانعی ادامه خواهد یافت.

خبرگزاری فارس در ایران، با انعکاس این گزارش آن را «خبرسازی» آسوشیتدپرس نامید و نوشت «گزارش‌های رسمی نهادهای مختلف پس از زلزله حاکی از عدم آسیب به نیروگاه‌های هسته‌ای کشور بوده است». تاکنون واکنش دیگری از مقامات دولتی ایران نسبت به اظهارات این دو دیپلمات در مورد آسیب دیدن نیروگاه بوشهر منتشر نشده است.

شرکت روس: نیروگاه سالم است

در پی زلزله‌هایی که در استان بوشهر و سپس در سیستان و بلوچستان به وقوع پیوست، کارشناسان اتمی روسیه از نیروگاه بوشهر بازدید کردند. به گفته خبرگزاری ریا نووستی، یکی از متخصصان شرکت اتم‌اکستروی اکسپورت، شرکت روسی سازنده نیروگاه بوشهر، به این خبرگزاری گفته است که زلزله هیچ تأثیری روی نیروگاه و رآکتور آن نداشته و افراد در آن‌جا به کارهای عادی خود ادامه می‌دهند و سطح تشعشعات رادیواکتیو نیز کاملاً در حد استاندارد و معمولی است. به گفته این کارشناس روس ادعای آسیب دیدن نیروگاه بوشهر کاملاً بی‌معنی است.

واکنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

اظهارات دو دیپلمات غربی در مورد آسیب دیدن نیروگاه اتمی بوشهر گرچه نگرانی‌هایی را در میان برخی کارشناسان و همچنین کشورهای همسایه برانگیخته اما هنوز واکنش جدیدی به این گزارش از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر نشده است. با این حال متوقف بودن فعالیت‌های هسته‌ای در نیروگاه بوشهر طی دو ماه گذشته مورد پرسش برخی کارشناسان و مطبوعات قرار گرفته و به تردیدهایی در زمینه سالم بودن آن دامن زده است.

یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به خبرنگاران گفته است که از دلیل توقف فعالیت‌های نیروگاه بوشهر اطلاعی ندارد و ایران باید علت تعطیل بودن این نیروگاه را گزارش دهد.

آقای آمانو پیش‌تر و بعد از وقوع زلزله در استان بوشهر به خبرگزاری بحرین گفته بود که مرکز زلزله بسیار دورتر از نیروگاه بوشهر بوده و این نیروگاه اتمی که در دهه هفتاد طراحی شده، می‌تواند در برابر زلزله‌هایی با این شدت مقاومت کند.

امنیت نیروگاه به گفته کارشناسان ایرانی

مقامات سازمان انرژی اتمی ایران می‌گویند نیروگاه بوشهر در برابر زمین لرزه مقاوم است و وضعیت آن را نمی‌توان با نیروگاه فوکوشیما در ژاپن مقایسه کرد. نیروگاه فوکوشیما در ژاپن پس از سونامی بزرگ سال ۲۰۱۱ آسیب‌های جدی دید و تشعشعات رادیواکتیو از آن به بیرون نشت کرد. به گفته کارشناسان سازمان انرژی اتمی ایران، نیروگاه بوشهر قادر است برابر زمین‌لرزه‌هایی تا قدرت هشت ریشتر به خوبی مقاومت کند. این نیروگاه به ضربه‌گیرهایی مجهز است که روی پلاستیک‌هایی به ضخامت ۱۱۲ اینچ کار گذاشته شده‌اند. ساختمان بتنی واصلی رآکتور نیز به گفته مقامات نیروگاه بوشهر، به گونه‌ای ساخته شده است که در برابر برخورد یک هواپیمای بویینگ ۷۴۷، هواپیماهای جنگی و همچنین زلزله هشت ریشتری مقاوم باشد.

واکنش کشورهای عربی و همسایگان ایران

تاکنون برخی از کشورهای همسایه ایران، به خصوص کشورهای عربی در خلیج فارس نسبت به ایمنی این نیروگاه و تأثیرات احتمالی حوادث آن بر محیط زیست اظهار نگرانی کرده‌اند. در پی وقوع زلزله در ماه‌های گذشته در جنوب ایران، کویت و سپس عربستان سعودی بار دیگر نگرانی شدید خود را نسبت به وقوع یک فاجعه هسته‌ای در نیروگاه بوشهر ابراز کردند.

در ماه آوریل گذشته کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در جلسه‌ای به بحث در مورد خطرات احتمالی ناشی از آسیب دیدن نیروگاه اتمی بوشهر پرداختند. این شورا همچنین از آژانس خواست تا نیروگاه بوشهر را به دقت مورد بازرسی قرار دهد تا از سالم بودن آن مطمئن شود.

پس از انتشار سخنان اخیر این دو دیپلمات در مورد آسیب دیدن نیروگاه بوشهر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی بار دیگر این موضوع را در جلسه شورای حکام آژانس انرژی اتمی در روز سه شنبه چهارم ماه ژوئن در وین مطرح کردند. کشورهای دیگر عربی نیز در نشست این هفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران خواستند تا نسبت به سالم بودن نیروگاه بوشهر به آن‌ها اطمینان دهد. آن‌ها همچنین می‌خواهند ایران معاهده ایمنی هسته‌ای را امضاء کند. ایران گرچه پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای یا پیمان مشهور به ان. پی. تی را امضاء کرده است، اما تنها کشور دارای رآکتور هسته‌ای است که تاکنون به معاهده ایمنی هسته‌ای یا سی. ان. اس نپیوسته است. این معاهده ۷۵ عضو دارد و پس از فاجعه اتمی در نیروگاه چرنوبیل به تصویب کشورهای دارنده نیروگاه اتمی رسید. این معاهده کشورهای عضو را موظف به رعایت مواردی برای حصول اطمینان از ایمنی نیروگاه‌های اتمی می‌کند.

نیروگاه اتمی بوشهر تا شهرهای ابوظبی، شهر کویت، منامه و دوحه فاصله اندکی دارد. آلودگی احتمالی خلیج فارس به پرتوهای رادیواکتیو می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت انسان و محیط زیست دریایی برجای بگذارد.