سودان: طرف‌های درگیری بر سر حفاظت از غیرنظامیان توافق کردند

طرف‌های متخاصم در سودان توافق‌نامه‌ای را در نخستین ساعات بامدادی جمعه ۲۲ اردیبهشت / ۱۲ مه در عربستان سعودی امضا کردند تا براساس آن گذرگاه‌هایی را برای خروج غیرنظامیان محبوس‌شده در مناطق جنگی و ارسال کمک‌های بشردوستانه ایجاد کنند.

این توافق‌نامه چهار صفحه‌ای که یک نسخه از آن به‌دست خبرگزاری فرانسه رسیده، هیچ اشاره‌ای به آتش‌بس نکرده است. در حالی‌که نزدیک به یک ماه از درگیرهای نظامی در سودان می‌گذرد و این درگیری‌ها بیش از ۷۵۰ کشته، پنج هزار زخمی و  بیش از ۹۰۰ هزار نفر آواره و پناهجو بر جای گذاشته است.

پس از شش روز مذاکره، نمایندگان ارتش سودان به فرماندهی ژنرال عبدالفتاح البرهان و شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» (RSF) به رهبری ژنرال محمد حمدان داگلو «بیانیه جده برای حفاظت از غیرنظامیان در سودان» را امضا کردند.

این دو اردوگاه از ۲۶ فروردین / ۱۵ آوریل یکدیگر را به کشتن غیرنظامیان متهم کرده‌اند. ارتش می‌گوید شبه‌نظامیان «نیروهای پشتیبانی سریع» پایگاه‌های خود را در مناطق پرجمعیت خارطوم ایجاد کرده‌اند و از مردم به‌عنوان «سپر انسانی» استفاده می‌کنند و شبه‌نظامیان حملات هوایی ارتش را عامل کشتار غیرنظامیان می‌دانند.

اما دو طرف در جده با «ایجاد گذرگاه‌های امن به‌گونه‌ای که غیرنظامیان بتوانند مناطق جنگی را به سمت مکان مورد نظر خود ترک کنند»، موافقت کردند.

دو طرف همچنین متعهد شدند که «مجوز و تسهیل انتقال سریع کمک‌های بشردوستانه» و همچنین «عبور کارکنان نهادهای بشردوستانه به داخل کشور» را صادر کنند.

تاکنون دست‌کم ۱۸ امدادگر در تلاش برای کمک به مردم آسیب‌دیده سودان کشته شده‌اند.

چهار هفته است که میلیون‌ها سودانی، به‌طور عمده در خارطوم و دارفور در مرز غربی چاد، از ترس بیرون رفتن از خانه و شلیک گلوله‌های پراکنده‌ در خانه‌های خود محبوس مانده‌اند و در گرمای شدید بدون آب یا برق به‌سر می‌برند.

در همه مناطق مواد غذایی و ذخیره مالی مردم رو به پایان است و سازمان ملل درباره گرسنگی شدید هشدار داده است؛ مسئله‌ای که مدت‌هاست گریبان سودان، یکی از فقیرترین کشورهای جهان را گرفته است.

آمریکایی‌ها و سعودی‌ها اعلام کرده‌اند که تاکنون دو طرف چندین وعده آتش‌بس را تنها در مدت چند دقیقه پس از توافق نقض کرده‌اند.

با این حال، یک مقام آمریکایی نیمه‌شب گذشته گفت مذاکرات برای دستیابی به یک آتش‌بس موقت جدید که امکان ارسال کمک‌ها را فراهم سازد، با پیشنهاد توقف ۱۰ روزه درگیری‌ها در جریان است.

این مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود افزود واشنگتن امیدوار است که امضای این توافق «تحرکی» ایجاد کند تا به ارسال کمک‌ها منجر شود، اما ارتش و شبه‌نظامیان «هنوز به این مرحله نرسیده‌اند».

نیروهای «آزادی و تغییر» (FLC)، ائتلاف غیرنظامیان که در سال ۲۰۲۱ با کودتای عبدالفتاح البرهان و محمد حمدان داگلو از تشکیل دولت غیرنظامی دور ماندند، از بیانیه جده به‌عنوان «نخستین گام در مسیر درست» استقبال کردند.

سازمان ملل، اتحادیه آفریقا و سازمان بین‌دولتی توسعه موسوم به «ایگاد»  (IGAD) متشکل از کشورهای شمال شرق آفریقا که سودان نیز بخشی از آن است در بیانیه‌ای مشترک از توافق‌نامه جده استقبال کرده و آن را «اولین گام مهم برای کاهش درد و رنج سودانی‌ها» دانسته‌اند.

به‌گزارش خبرگزاری فرانسه در روز پنج‌شنبه، درگیری‌ها، حملات هوایی و غارت گسترده در مناطق مختلف خارطوم متوقف نشد.

فولکر تورک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، پس از دریافت گزارش‌های متعددی مبنی بر خشونت‌های جنسی توسط مردانی با یونیفرم نظامی و همچنین گزارش‌هایی حاکی از «اعدام‌های غیرقانونی و ناپدید شدن‌های اجباری»، «خشونت‌های کاملاً غیرقابل توجیه» در سودان را به‌شدت محکوم کرد.

فولکر تورک همچنین هر دو طرف درگیری‌ها را به «نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه» متهم کرد.

این وضعیت در دارفور که در دهه ۲۰۰۰ در یک جنگ خونین شاهد نسل‌کشی بود، وخیم‌تر است. به‌گفته سازمان ملل در جریان نبردهای اخیر در دارفور ۴۵۰ نفر از غیرنظامیان، سربازان، شبه‌نظامیان، جنگجویان قبیله‌ها یا گروه‌های مسلح محلی کشته شده‌اند.