بیماری و مرگ آیت‌الله شریعتمداری؛ در گفت‌وگو با حسن شریعتمداری

آیت‌الله سید محمد کاظم شریعتمداری از مراجع ارشد مذهب تشیع و از مخالفین اصل ولایت فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی، در سال‌ ۱۳۶۵ و در بیمارستان بهراد تهران به‌دلیل ابتلاء به بیماری سرطان درگذشت. او که پس از مرگ آیت‌الله بروجردی در سال‌های دهه ۴۰ به یکی از مهم‌ترین مراجع مذهبی در ایران و کشورهای همسایه تبدیل شده بود، با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ با اعمال پروژه اسلام سیاسی مد نظر روح‌الله خمینی به مخالفت پرداخت و معتقد بود که روحانیت نباید در کسوت مقامات دولتی و حکومتی ظاهر شود.

مخالفت آیت‌الله شریعتمداری با ولایت فقیه سرانجام به متهم شدن او به حمایت از کودتا علیه نظام اسلامی، به حصر خانگی و توقیف اموالش در سال ۱۳۶۱ منجر شد. برای این روحانیِ پرطرفدار که روزگاری با حمایت از عنوان مرجعیت آیت‌الله خمینی به دفاع از او در برابر رژیم شاه پرداخته بود، شاید فرا رسیدن چنین روزهایی به دشواری قابل باور بود.

حکومت انقلابی ایران آیت‌الله شریعتمداری را متهم می‌کرد که از کودتای نوژه در سال ۵۹ و دو سال پس از آن نیز از تلاش صادق قطب‌زاده در سال ۱۳۶۱ برای ترور آیت‌آلله خمینی حمایت کرده است. در هر دو مورد عوامل دستگیر شده در اعترافات خود مدعی شده بودند که قرار بوده پس از پیروزی کودتای نوژه در سال ۵۹ و انجام موفقیت‌آمیز ترور آیت‌الله خمینی در سال ۶۱، آیت‌الله شریعتمداری مشروعیت حکومت جدید را به شکل عمومی اعلام کند.

در روزهایی که انقلاب نوپای ایران بر مدار پاکسازی و تسویه‌‌حساب‌های سیاسی اتفاق می‌افتاد، سید کاظم شریعمتداری را در خانه‌اش زندانی کردند و حتی او را به اعتراف تلویزیونی وادار کردند و حکم به عدم صلاحیت او برای مرجعیت دادند. بنا به مستندات موجود، سال‌های پایانی زندگی برای این روحانی بلندپایه شیعه به دشواری فراوان گذشت و حکومت به‌رغم اینکه از سال ۶۱ در جریان ابتلاء وی به بیماری‌ سرطان قرار داشت، مانع از دسترسی‌ او به خدمات درمانی مناسب می‌شد.

چندی پیش محسن کدیور، پژوهشگر و نواندیش دینی با ارائه مجموعه‌ای از مستندات کوشید تا ثابت کند حکومت تعمداً از مداوای آیت‌الله شریعتمداری در طول سال‌های ۶۱ تا ۶۴ جلوگیری کرده است. بخشی از این مستندات، از نوشته‌ها و اظهارات مسئولان وقت جمهوری اسلامی نقل شده است.

انتشار این مطالب در وب‌سایت جرس و وب‌سایت شخصی محسن کدیور واکنش‌ برخی از وابستگان حکومت ایران را در پی داشت.

یکی از این واکنش‌ها از سوی غلام‌رضا باهر، پزشکی که مأمور رسیدگی به وضعیت جسمی آیت‌الله شریعتمداری بوده، عنوان شد. او در گفت‌وگویی با نشریه «حریم امام» مدعی شد که به دستور آیت‌الله خمینی تمام تلاش خود را برای بهبود وضع جسمی آیت‌الله شریعتمداری به‌کار بسته و مرگ وی به‌دلیل ابتلاء به سرطان گریزناپذیر بوده است.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود عنوان کرد که یکی از دلائل اصلی تشدید سرطان آیت‌الله شریعتمداری، اهمال وی در درمان بیماری‌اش بوده است.

این ادعا در حالی مطرح شده که پیش از این بار‌ها مقامات ایران به‌وضوح از اعمال علنی فشار بر آیت‌الله شریعتمداری به عنوان عنصری ضد انقلاب سخن گفته‌اند و مستندات قابل تأملی در مورد اهمال عمد مقامات وقت در مورد درمان وی وجود دارد.

درباره تلاش حکومت برای تحریف تاریخ به قصد منزه جلوه دادن خویش، با آقای حسن شریعتمداری، فرزند آیت‌الله شریعتمداری گفت‌وگو کردیم و از ایشان درباره صحت و سقم ادعاهای مطرح شده و دلائل تلاش برخی از وابستگان حکومت برای تبرئه حکومت اسلامی از اهمال در درمان پدرشان پرسیدیم.