آوارگی در درون کشور خود، به خاطر درگیری، بلایای طبیعی یا ترکیبی از آنها

آوارگی، یکی از بزرگترین مشکلات جهان است. گمان می‌رود که مدام بر ابعاد این مسئله افزوده شود. سه‌شنبه ۲۳ اردیبهشت / ۱۳ مه، در نشستی در ریاض، نشست بخشی از ثروتمندترین مردم جهان، دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، با افتخار گفت که تا کنون یکی از مهمترین دستاوردهای دوران حضورش در کاخ سفید، بستن مرز جنوبی ایالات متحده و ممانعت اکید از ورود مهاجران و پناه‌جویان بوده است. در همه جا کشورهای ثروتمند دارند مرزهایشان را به روی پناه‌جویان می‌بندند. سد سکندری که برپا می‌کنند، چیزی در واقعیت آوارگی تغییر نمی‌دهد.

رفتن از این کشور به آن کشور، و از این قاره به آن قاره، بخشی از پدیده‌ی آوارگی را تشکیل می‌دهد. بخشی بزرگ از پدیده، آوارگی داخلی است، آوارگی در درون یک کشور است. و طبعاً اگر این گوشه‌ی کشور دیگر نتواند پذیرای آواره از آن گوشه باشد، خروج از کشور، خود را به عنوان چاره‌ای در بیچارگی می‌نماید. جنگ داخلی، تبعیض، سرکوب، فقر، قحطی و فاجعه‌های طبییعی از عامل‌های آوارگی در هر دو شکل آن هستند.

آوارگیِ درون‌کشوری

جلوه‌ای از آوارگی داخلی را در غزه می‌بینیم: از شمال باریکه به جنوب آن و از جنوب آن به شمال آن. تانک‌ها و بمب‌افکن‌ها مردم را دنبال می‌کنند. در برخی کشورها مثل سودان وضعیت بر همین قرار است، با تفاوت‌هایی در شکل و گستره‌ی میدان گریز.

طبق «گزارش جهانی آوارگی داخلی ۲۰۲۵» که روز سه‌شنبه از سوی «مرکز نظارت بر آوارگی داخلی» (IDMC) منتشر شد، تعداد افراد آوارگان درون‌کشوری در پایان سال ۲۰۲۴ به ۸۳,۴ میلیون نفر رسیده که بالاترین رقم ثبت شده تاکنون است. به نوشته‌ی این سازمان «این رقم معادل جمعیت آلمان است و بیش از دو برابر تعداد شش سال قبل است».

مرکز نظارت بر آوارگی داخلی (IDMC) منبعی پیشقدم برای جمع‌آوری داده در مورد آوارگی درون کشورها و تحلیل آنها است. این مرکز در سال ۱۹۹۸ به عنوان بخشی از «شورای پناهندگان نروژ» (NRC)، تشکیل شده است.

الکساندرا بیلاک، مدیر IDMC، در رابطه با گزارش تازه می‌گوید:

بنابر گزارش تازه‌ی IDMC نزدیک به ۹۰ درصد از آوارگان داخلی، یعنی حدود ۷۳,۵  میلیون نفر، بر اثر درگیری و خشونت آواره شده‌اند. تعداد آنان در شش سال گذشته ۸۰ درصد افزایش یافته است. در پایان سال ۲۰۲۴، ۱۰ کشور بیش از سه میلیون آواره داخلی ناشی از درگیری و خشونت داشتند که دو برابر تعداد چهار سال قبل است. سودان به تنهایی میزبان رکورد بی‌سابقه ۱۱,۶ میلیون آواره داخلی بود که بیشترین تعداد ثبت شده در یک کشور است.

بنابر همین گزارش ۹,۸ میلیون نفر دیگر تا پایان سال ۲۰۲۴ پس از فرار اجباری ناشی از بلایای طبیعی در داخل کشور آواره بودند. تعداد آنان نسبت به سال قبل ۲۹ درصد و نسبت به پنج سال قبل بیش از دو برابر افزایش داشته است. افغانستان (۱,۳ میلیون) و چاد (۱,۲ میلیون) جمعاً یک چهارم کل آوارگان ناشی از بلایای طبیعی را شامل می‌شوند.

به گفته‌ی یان اگلاند، دبیرکل شورای پناهندگان نروژ:

در بسیاری از موقعیت‌ها، مردم مجبور شدند در طول سال چندین بار با تغییر مناطق درگیری فرار کنند که این امر آسیب‌پذیری آنها را افزایش داده و تلاش‌های آنها برای بازسازی زندگی‌شان را مختل کرده است. جمهوری دموکراتیک کنگو، فلسطین و سودان به طور مشترک ۱۲,۳ میلیون مورد آوارگی داخلی، یا جابجایی اجباری مردم، در سال ۲۰۲۴ گزارش کردند که نزدیک به ۶۰ درصد از کل آوارگی‌های ناشی از درگیری در جهان را تشکیل می‌دهد.

بنابر گزارش تازه‌ی «مرکز نظارت بر آوارگی داخلی»  تعداد کشورهایی که هم با مشکل آوارگی ناشی از درگیری مواجه هستند هم مشکل آوارگی ناشی از بلایای طبیعی، از سال ۲۰۰۹ تا کنون سه برابر شده است. بیش از سه چهارم افرادی که در پایان سال ۲۰۲۴ بر اثر درگیری و خشونت در داخل کشور آواره شده بودند، در کشورهایی با آسیب‌پذیری بالا یا بسیار بالا در برابر تغییرات آب و هوایی زندگی می‌کردند.