تشدید فشار بر مهاجران افغانستانی؛ از وعده اخراج در ایران تا نشست‌های اروپایی برای «حل ریشه‌ای مشکل»

در حالی که روز دوشنبه ۲۹ اردیبهشت/ ۱۹ مه چهارمین مجمع بشردوستانه اروپا برای افغانستان در بروکسل آغاز به کار کرده تا «راه‌حل‌های پایدار» برای «مشکل مهاجرت افغانستانی‌ها» بیابد، موجی از فشارها و برخوردهای امنیتی علیه مهاجران افغانستانی هم در کشورهای همسایه افغانستان، به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران، شدت گرفته است.

احمدرضا رادان، فرمانده کل نیروی انتظامی ایران، یکشنبه ۲۸ اردیبهشت در همایش سراسری فرماندهان «فراجا» بر تداوم روند شناسایی، جمع‌آوری و اخراج اتباع افغانستانی به‌ویژه «اتباع غیرمجاز» تأکید کرد. رادان در سخنانی که رنگ و بوی امنیتی داشت، افزایش سرقت‌ها در کشور را به‌صورت تلویحی به حضور مهاجران ربط داد و خواستار استفاده از همه ابزارها برای مقابله با آن شد.

این اظهارات در ادامه رویکردی است که طی ماه‌های اخیر در جمهوری اسلامی تشدید شده و در آن، مهاجران افغانستانی نه به‌عنوان جمعیت در خطر و یا حتی نیروی کاری ضروری، بلکه به‌عنوان تهدیدی امنیتی تصویر شده‌اند. هم‌زمان با این فضای ضد مهاجران، گزارش‌هایی از برخوردهای خشونت‌بار، ضرب و شتم، و هتک حرمت مهاجران توسط ماموران انتظامی منتشر شده است؛ روایاتی که واکنش فعالان حقوق بشر را به‌دنبال داشته است.

در همین حال، رحمت فیضان، معاون نمایندگی وزارت خارجه طالبان در سفر به مرز دوغارون، از روند بازگرداندن مهاجران افغانستانی از ایران استقبال کرده و آن را نشانه‌ای از همکاری خوب میان دو کشور دانسته است. او همچنین از اتباع خواسته تا به قوانین ایران احترام بگذارند.

فرماندار تایباد نیز از بازگشت روزانه ۱۸۰۰ مهاجر غیرمجاز از طریق مرز رسمی دوغارون خبر داده و این گذرگاه را به عنوان یکی از امن‌ترین معابر تبادل اتباع میان ایران و افغانستان معرفی کرده است.

در سوی دیگر ماجرا، اتحادیه اروپا در نشست بروکسل در حال بررسی راه‌حل‌هایی برای بحران مهاجران افغانستان است. تمرکز این نشست بر «علل ریشه‌ای بحران»، همکاری‌های منطقه‌ای و پاسخ به نیازهای فوری میلیون‌ها شهروند افغانستانی، از جمله سه میلیون نفر در معرض قحطی در تابستان پیش‌رو است.

با این حال عمده کشورهای اروپایی به ویژه آلمان در صدد تشدید دستورالعمل‌های دولتی در رابطه با پذیرش مهاجران افغانستانی هستند. دولت جدید آلمان کنترل‌های مرزی را هم تشدید و صدور اقامت‌های بشردوستانه برای شهروندان در معرض خطر افغانستان را متوقف کرده است.