سازمان ملل در بحران ـ به بهانه هشتادمین سالگرد تأسیس سازمان ملل
۸۰ سال پیش در چنین روزی سازمان ملل با امضای منشور ملل متحد تأسیس شد. در مقر این سازمان در نیویورک، این مناسبت در نشست ویژه مجمع عمومی جشن گرفته می‌شود. با این حال، بسیاری سازمان ملل را گرفتار بحرانی ارزشی می‌بینند.
بخش سیاست
ساختمان سازمان ملل در نیویورک ـ عکس از شاتراستاک
اساسنامه تأسیس سازمان ملل متحد در ۲۶ ژوئن ۱۹۴۵ توسط ۵۰ کشور اولیه در سانفرانسیسکو امضا شد. این منشور معاهده‌ای بین‌المللی است و به همین دلیل، همه کشورهای عضو را ملزم به رعایت آن می‌کند. صلح، حقوق بشر و تمامیت ارضیِ همه کشورها از جمله مواردی هستند که در این منشور درج شده‌اند. در حال حاضر ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد هستند.
«نجات از فجایع جنگ»
یکی از اهداف اصلی که آن زمان در منشور قید شد، «نجات نسل‌های آینده از فجایع جنگ» بود. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، معتقد است که این هدف محقق شده است. او به مناسبت سالگرد تأسیس سازمان ملل گفت:
هشت دهه بعد، می‌توان ارتباط مستقیمی بین تأسیس سازمان ملل متحد و جلوگیری از جنگ جهانی سوم برقرار کرد.
با این حال، بخش‌هایی از جهان سال‌هاست که درگیر جنگ هستند، نه‌تنها غزه و اوکراین، بلکه سودان، شرق کنگو، هائیتی، میانمار و به‌تازگی ایران و اسرائیل.
بحران ارزش‌ها
با توجه به وضعیت فعلی جهان، بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران، سازمان ملل را در بحران اعتباری و ارزشی می‌بینند. ریچارد گوان، تحلیلگر سیاسی از اندیشکده «گروه بحران بین‌الملل»، می‌گید سازمان ملل در بسیاری از درگیری‌ها تنها نظاره‌گر است. بسیاری از کشورها از ناتوانی شورای امنیت سازمان ملل در اقدام در جنگ‌هایی مانند اوکراین و خاورمیانه «ناامید» شده‌اند.
به‌گفته گوان، این عمدتاً به‌دلیل منافع متضاد پنج عضو دائم شورا – ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، چین، فرانسه و روسیه – است که با حق وتوی خود تصمیمات را مسدود می‌کنند.
کاهش شدید بودجه توسط ایالات متحده
افزون بر این، سازمان ملل از مشکلات مالی رنج می‌برد، زیرا ایالات متحده آمریکا – که تاکنون بزرگترین پرداخت‌کننده بوده است – تحت ریاست جمهوری دونالد ترامپ، کمک‌های خود را به این سازمان به‌شدت کاهش داده است.
سایر کشورهای عضو نیز بودجه خود را برای نهادهای سازمان ملل متحد کاهش دادند و این نهادها را مجبور به کاهش پرسنل کردند.
باور سازمان ملل به چندجانبه‌گرایی – یعنی همکاری چندین کشور برای حل درگیری‌ها – تنها توسط دونالد ترامپ زیر سؤال برده نمی‌شود.
انتظار می‌رود نتایج بررسی ایالات متحده از سازمان ملل و سایر سازمان‌های بین‌المللی که به‌دستور ترامپ انجام می‌شود، در ماه اوت منتشر شود. در آن زمان، سازمان ملل احتمالاً با کاستی‌های عمیق‌تری نسبت به کاهش ۲۰ درصدی کارکنان که پیش از این آنتونیو گوترش اعلام کرده بود، روبه‌رو شود.
«بدون قوانین سازمان ملل، هرج‌ومرج حاکم خواهد شد»
با وجود همه مشکلات، بسیاری سازمان ملل را غیرقابل جایگزین می‌دانند. آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه پیشین آلمان و رئیس کنونی مجمع عمومی سازمان ملل می‌گوید: «هیچ چیز بدون سازمان ملل بهتر نخواهد بود.»
به‌گفته بربوک، ایده اصلی سازمان ملل متحد آن است که قوانینی وجود دارد که همه به آن پایبند هستند. اگر قوانین سازمان ملل دیگر وجود نداشته باشد، «جهان با آنارشی و هرج‌ومرج روبه‌رو خواهد شد».
با این حال، اتفاق نظر گسترده‌ای وجود دارد که سازمان ملل متحد باید اصلاح شود.
بربوک معتقد است که بخش‌هایی از این به‌قول خودش، «غول بزرگ» ناکارآمد هستند. او می‌گوید تلاش خواهد کرد تا سازمان را کارآمدتر و به‌روزتر کند.
سیستم کنونی بازتاب‌دهنده جهان ۸۰ سال پیش است. در واقع از زمان تأسیس، در سازمان ملل تغییرات زیادی رخ داده است: سازمان‌های فرعی مانند صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف)، کمیساریای عالی حقوق بشر، کمیساریای عالی در امور پناهندگان و... تشکیل شده‌اند. اما ساختار سازمانی سازمان ملل متحد شبیه اختاپوسی چند سر با شاخک‌های زیاد است.
«پیمان برای آینده»
سازمان ملل متحد نیاز به اصلاحات را مدت‌هاست که درک کرده است: اگر طبق «پیمان برای آینده» آنتونیو گوترش پیش برود ـ پیمانی که کشورهای عضو در سپتامبر گذشته آن را تأیید کردند ـ قرار است دستگاه متورم کنونی کوچک شود. از جمله، ادغام سازمان‌های کمک‌رسانی سازمان ملل با وظایف مشابه در دست بررسی است.
یک گام مهم اصلاحی – که بسیاری با آن موافق هستند – گسترش شورای امنیت سازمان ملل است که دیگر واقعیت‌های قرن بیست‌ویکم را منعکس نمی‌کند. برای مثال، آفریقا و آمریکای لاتین می‌توانند کرسی‌های دائمی دریافت کنند.
برگرفته از دویچلندفونک
نظرها
نظری وجود ندارد.