حمله نظامی اسرائیل راه کولبران کردستان را بست

ایران پس از تجاوز نظامی اسرائیل در بامداد ۲۳ خرداد کنترل بر مرزها را به ویژه در جغرافیای کردستان سخت‌تر کرده است. تردد کولبران از مرزها ممنوع اعلام شده است.

اسرائیل و ایران پس از ۱۲ روز سرانجام اعلام آتش‌بس کردند. هر چند که به نظر می‌رسد این وضعیت پایدار نخواهد بود. حمله اسرائیل به ایران که ۲۳ خرداد آغاز شد و ۳ تیر به پایان رسید بر معیشت و زندگی کارگران غیررسمی در مناطق مرزی اثری ناخوشایند داشته است.

۱۷ تیر رسانه‌های ایران به نقل از دادستان پاوه که یکی از پرتردد‌ترین مرزهای کولبری است «هر گونه تردد در نوار مرزی بانه» را «ممنوع» اعلام کردند.

هادی نظری همزمان با ادعای «خطرات ناشی از نفوذ عوامل بیگانه»، به کولبران هشدار داد مسئولیت هر گونه تخلف و پیامد آن برعهده فرد خاطی خواهد بود.

به دنبال این تصمیم بسیاری از ساکنان شهرهای کردستان که تنها منبع درآمدشان کولبری است، بیکار شدند و در تنگنای معیشتی هستند.

«روداو» شبکه خبری در اقلیم کردستان عراق که به حزب دمکرات کردستان نزدیک است، به نقل از یک کولبر در «ثلاث باباجانی» نوشت «تردد کولبران در بیشتر مناطق، به ویژه ثلاث باباجانی، جوانرود، پاوه و روانسر متوقف شده است».

او که به گفته خودش پنج تا شش سال است کولبری می‌کند، گفت به دنبال این تصمیم او و «صدها تن دیگر در منطقه به‌دلیل ممنوعیت تردد کولبران بیکار و در تنگنای معیشتی هستند».

مقام‌های امنیتی و رسانه‌های حکومتی در ایران در خبرهای تایید نشده ادعا کرده‌اند که برخی از تجهیزات نظامی از «مرزهای کولبری» به ایران وارد شده است. این ادعا پیش از این نیز در ارتباط با ترور محسن فخری‌زاده در آذر ۱۳۹۷ بیان شده بود.

جمهوری اسلامی ایران در پیوند با همین ادعا چهارم تیر به فاصله کوتاهی پس از اعلام آتش‌بس سه کولبر را به نام‌های ادریس آلی، آزاد شجاعی و رسول احمد محمد اعدام کرد. رسانه‌های وابسته به نهادهای امنیتی و قوه قضاییه ایران اتهام این سه کولبر را «انتقال تجهیزات مورد استفاده برای ترور محسن فخری‌زاده» گزارش کردند.

خبرگزاری قوه قضاییه نیز اعدام سه کولبر کرد را که از حق دسترسی به وکیل و دادرسی عادلانه محروم بودند «ادامه اقدامات قاطع دستگاه قضایی در برخورد با عوامل رژیم صهیونیستی» دانست.

حسینعلی حاجی دلیگانی، نائب رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی در امتداد سیاست اتهام‌زنی به کولبران، ۱۰ تیر به خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران گفت: «مسئله کولبری به یک حفره امنیتی تبدیل شده است.»

او با بیان اینکه دولت «موظف است که هرچه سریع‌تر در این خصوص ورود کند»، خواستار «بررسی دقیق» آنچه که انتقال تجهیزات «جاسوسی و نظامی» از مرزهای غیررسمی غربی خواند، شد.

تسنیم در همین گزارش به استناد آنچه که ادعا می‌کند «گزارش‌های رسانه‌ای و اطلاعاتی» است، نوشت: «برخی تجهیزات خرابکاری، قطعات الکترونیکی حساس و تسهیلات نظامی اسرائیل از طریق مرزهای غربی و با بهره‌برداری از همین مسیرهای غیررسمی وارد خاک ایران شده‌اند. دشمن با سوءاستفاده از شبکه‌های قاچاق، نفوذ اطلاعاتی یا تطمیع برخی واسطه‌ها، توانسته ضرباتی هدفمند وارد کند.»

نگاه امنیتی به کولبران که پیش از حمله اسرائیل در خرداد ۱۴۰۴ هم وجود داشت، پس از آن افزایش یافته است تا آنجا که مرزهای کولبری یا به صورت کامل بسته شده‌اند و یا تحت کنترل سخت‌تری قرار دارند.

بر پایه گزارش کولبرنیوز که به‌صورت ویژه رویدادهای مرتبط با کولبران را مستند می‌کند، در فاصله کوتاه پس از اعلام آتش‌بس دستکم دو کولبر با تیراندازی ماموران مرزبانی ایران کشته و دو کولبر دیگر زخمی شدند.

۷ تیر ۱۴۰۵ در نوار مرزی «ئاوپه‌ر» در بانه ماموران مرزی یک کولبر را به نام سیوان عبدالله‌زاده کشتند و یک کولبر دیگر را که هویت او «حسین» اعلام شد، زخمی کردند. به گفته کولبر نیوز، این دو کولبر برای چند ساعت در کمین ماموران مرزبانی بودند و به مرزبانان به آنها تیراندازی کردند.

۱۳ تیر در مرز «هنگه‌ژال» بانه ماموران مرزبانی به کولبری به نام رزگار محمدی تیراندازی و او را مجروح کردند. چهار روز بعد، ۱۷ تیر خالد محمدی در مرز «موسک» به دست ماموران مرزبانی کشته شد.

بر پایه گزارش دوره‌ای کولبر نیوز، در شش ماه نخست ۲۰۲۵، دستکم ۱۶ کولبر زخمی و ۱۴ کولبر کشته شدند. هشت تن از کولبران با تیراندازی مستقیم ماموران مرزبانی به قتل رسیدند. خشونت ماموران مرزبانی همچنین علت مصدومیت ۱۴ کولبر بود.

شبکه حقوق بشر کردستان هم جان باختن پنج و مصدومیت چهار کولبر را در سه ماه نخست ۱۴۰۴ ثبت کرده است. سه کولبر با تیراندازی ماموران مرزبانی به قتل رسیدند و دو تن دیگر بر اثر تصادف و ایست قلبی جان باختند. علت مصدومین هر چهار کولبر هم تیراندازی ماموران مرزبانی بود.

آمار دقیقی از شمار کولبران در جغرافیای کردستان وجود ندارد اما برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از امرار معاش ۱۲۰ هزار تا ۱۸۰ هزار نفر با کولبری خبر داده بودند.