شکاف‌ها بیشتر می‌شود؛ واکنش‌ها به تصمیم فرانسه برای به‌رسمیت شناختن فلسطین

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه پنج‌شنبه شب ۲ مرداد / ۲۴ ژوئیه، اعلام کرد که فرانسه قصد دارد در ماه سپتامبر آینده در مجمع عمومی سازمان ملل کشور فلسطین را به‌رسمیت بشناسد.

مکرون در پیامی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد، گفت:

فرانسه روز جمعه ۳ مرداد / ۲۵ ژوئیه از تصمیم خود برای به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین دفاع کرد و گفت که هدف آن «حق دادن به اردوی صلح» است. این در پاسخ به انتقادهای شدید اسرائیل و ایالات متحده آمریکا بود که پاریس را متهم به حمایت از حماس می‌کنند.

ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه روز جمعه تأکید کرد که پاریس به حماس پاداش نمی‌دهد، بلکه آن را «محکوم» می‌کند.

او در شبکه ایکس نوشت:

اعلام به‌رسمیت شناختن فلسطین از سوی امانوئل مکرون خشم اسرائیل را برانگیخت. اسرائیل این اقدام را «پاداش به ترور» دانست و به حمله بی‌سابقه حماس به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اشاره کرد.

انتقادها در فرانسه و در سطح بین‌الملل

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل،  به‌شدت از این تصمیم فرانسه انتقاد کرد و گفت:

ایالات متحده آمریکا، متحد نزدیک اسرائیل، نیز این تصمیم را «ناشیانه» خواند و آن را «قاطعانه» رد کرد.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا گفت:

مایک هاکابی، سفیر ایالات متحده در اسرائیل،  روز جمعه با کنایه گفت که امانوئل مکرون مشخص نکرده است که کشور آینده فلسطین در کجا واقع خواهد شد. او در شبکه ایکس گفت:

در ماه فوریه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز آرزوی خود را برای تبدیل غزه به «ساحل تفریحی خاورمیانه» ابراز کرده و به جابه‌جایی جمعیت آن برای بازسازی این منطقه جنگ‌زده اشاره کرده بود.

امانوئل مکرون همچنین با انتقادهایی در فرانسه از سوی برخی از راست‌ها و راست افراطی مواجه است. مارین لوپن، رهبر راست افراطی، معتقد است که «به‌رسمیت شناختن امروز کشور فلسطین، به‌معنای به‌رسمیت شناختن کشور حماس و در نتیجه یک کشور تروریستی است.»

شورای نمایندگی نهادهای یهودی فرانسه (Crif)  این تصمیم را به‌عنوان «اشتباهی اخلاقی، خطای دیپلماتیک و یک خطر سیاسی» محکوم کرد. فرانسه با تقریباً ۵۰۰ هزار نفر (کمتر از یک درصد جمعیت)، بزرگترین جامعه یهودی اروپا را در خود جای داده است.

اعلام فرانسه به‌نظر می‌رسد تلاشی از سوی این کشور برای تغییر وضعیت موجود باشد، زیرا گفت‌وگوها برای برقراری آتش‌بس، پس از ۲۱ ماه جنگ که غزه را در یک وضعیت انسانی فاجعه‌بار فرو برده است، در حال تعلیق است.

اسرائیل با فشار بین‌المللی فزاینده‌ای برای اجازه ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه مواجه است، جایی که به‌گفته تدرویس ادهانوم گبریاسوس، مدیر سازمان جهانی بهداشت، «بخش بزرگی» از جمعیت «از گرسنگی می‌میرند».

سازمان پزشکان بدون مرز روز جمعه اعلام کرد که یک چهارم کودکان زیر پنج سال و زنان باردار و شیرده که هفته گذشته توسط این سازمان در غزه معاینه شدند، از سوء تغذیه رنج می‌برند. این سازمان «استفاده عمدی از گرسنگی به‌عنوان سلاح جنگی» را محکوم کرد.

کی‌یر استارمر نخست‌وزیر بریتانیا، امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه و فریدریش مرتس صدراعظم قرار است روز جمعه در مورد توقف کشتارها در غزه و تأمین نیازهای انسانی مردم «مذاکرات اضطراری» داشته باشند. این مذاکرات پیش از اعلام فرانسه در پنج‌شنبه شب، برنامه‌ریزی شده بود.

اروپایی‌ها تقسیم شده‌اند

در حالی که ایرلند، اسپانیا، نروژ و اسلوونی در سال ۲۰۲۴ به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین را تصویب کردند، اروپایی‌ها در این زمینه همچنان اختلاف نظر دارند.

برلین روز جمعه تکرار کرد که «در کوتاه‌مدت برنامه‌ای برای به‌رسمیت شناختن کشور فلسطینی ندارد».  اشتفان کورنلیوس، سخنگوی دولت آلمان، گفت این کشور «همچنان به‌رسمیت شناختن کشور فلسطینی را یکی از آخرین مراحل به سمت راه‌ حل دو کشور می‌داند».

او افزود که امنیت اسرائیل برای برلین «اهمیت بالایی» دارد. آلمان به‌دلیل گذشته نازی خود، به‌همراه ایالات متحده آمریکا، یکی از سرسخت‌ترین حامیان اسرائیل است و حتی از سال ۲۰۰۸ امنیت این کشور را «دلیل وجودی دولت» خود قرار داده است.

کورنلیوس اسرائیل را موظف دانست که «وضعیت انسانی فاجعه‌بار در غزه را فوراً بهبود بخشد». او همچنین گفت دولت اسرائیل باید امکان «رساندن کمک‌های انسانی و ضروری به جمعیت رنج‌دیده غیرنظامی» را فراهم کند. او به نام دولت فدرال، از اسرائیل خواست که «هیچ گام دیگری به سمت الحاق کرانه باختری» برندارد.

دولت هلند نیز به تصمیم فرانسه نپیوست اما فرانس تیمرمانس، رهبر حزب کارگر معتقد است که هلند نیز باید به پیروی از فرانسه، فلسطین را به‌عنوان یک کشور مستقل به‌رسمیت بشناسد. تیمرمانس در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مکرون حق دارد. به‌رسمیت شناختن فلسطین گامی ضروری به سوی صلح است.»

او افزود:

سارا دوبه، نماینده پارلمان از حزب سوسیالیست، روب یتن، رهبر حزب «دموکرات‌های ۶۶» و استفان فن بارله از حزب دنک (Denk) نیز همین دیدگاه را دارند.

هلند کشور فلسطین را به‌رسمیت نمی‌شناسد، اما از راه ‌حل دو کشوری حمایت می‌کند.

در اسپانیا، پدرو سانچز، نخست‌وزیر این کشور ضمن استقبال از تصمیم فرانسه تأکید کرد:

سانچز نسبت به تلاش‌هایی که «بنیامین نتانیاهو برای نابودی راه‌ حل دو کشوری انجام می‌دهد» هشدار داد و این راه حل را «تنها راه‌ حل مناقشه فلسطین» دانست.

سایمون هریس، وزیر امور خارجه ایرلند نیز اقدام فرانسه را مؤثر و در راه تحقق راه ‌حل دو کشوری و احترام به حقوق فلسطینی‌ها خواند.

بلومبرگ روز جمعه گزارش داد که کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا نیز از سوی اعضای ارشد دولت این کشور تحت فشار است تا به‌دلیل وخامت اوضاع انسانی در غزه سریعاً کشور مستقل فلسطینی را به‌رسمیت بشناسد.

واکنش کشورهای عربی

امانوئل مکرون روز جمعه در نامه‌ای به محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، نوشت که پاریس «تمام شرکای بین‌المللی خود را که مایل به مشارکت هستند، بسیج خواهد کرد».

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، تصمیم فرانسه برای به‌رسمیت شناختن کشور فلسطین «یک پیروزی برای آرمان فلسطین» دانست . آن را ستود. عباس در این‌باره گفت:

فرانسه در ماه سپتامبر با عربستان سعودی ریاست مشترک کنفرانس بین‌المللی در سطح سران کشورها و دولت‌ها را بر عهده خواهد داشت تا تلاش کند راه‌حل موسوم به «دو کشوری» فلسطینی و اسرائیلی را احیا کند.

وزارت امور خارجه عربستان سعودی نیز از تصمیم فرانسه برای به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطینی استقبال کرد و آن را «تصمیم تاریخی» دانست.

قطر، کویت و شورای همکاری خلیج فارس، شامل امارات متحده عربی و بحرین که با اسرائیل رابطه دارند، از این گام فرانسه تقدیر کردند و آن را کمک به «پیشبرد چشم‌انداز صلح عادلانه و جامع در منطقه» دانستند.

کدام کشورها موجودیت کشور فلسطین را به‌رسمیت می‌شناسند (یا نمی‌شناسند)؟

پیوستن فرانسه، به‌عنوان یکی از کشورهای گروه ۷ و عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، به گروه حداقل ۱۴۶ کشور دیگری که کشور فلسطین را به‌رسمیت شناخته‌اند، پیشرفت نمادینی محسوب می‌شود که کمی بیش از یک سال پیش توسط سه کشور اروپایی در غرب آغاز شد.

پیش از آن نیز ایسلند از سال ۲۰۱۱ و سوئد از سال ۲۰۱۴ فلسطین را به‌رسمیت شناخته بودند.

در ماه مه ۲۰۲۴، در حالی که جنگ بین اسرائیل و حماس در جریان بود، نروژ، ایرلند و اسپانیا این جنبش را در غرب آغاز کردند. در حالی که در سازمان ملل، اکثریت کشورها کشور مستقل فلسطین را به‌رسمیت می‌شناسند، اروپا از این امر دور مانده است. چند روز بعد، اسلوونی نیز در مسیر سه کشور اروپایی دیگر قرار گرفت.

در اروپا، زمانی که نروژ این جنبش را آغاز کرد، وزیر امور خارجه نروژ توضیح داد که راه‌ حل دو کشوری «تنها مسیر معتبر به سوی صلح و امنیت برای اسرائیل و فلسطین» است.

مدت کوتاهی پس از آن، سایمون هریس، نخست‌وزیر ایرلند،  نیز همین تصمیم را گرفت. پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا،  پس از تأیید به‌رسمیت شناختن فلسطین، بنیامین نتانیاهو را متهم کرد که «هیچ برنامه صلحی برای فلسطین» ندارد.

در پایان سال ۱۹۸۸، ۸۵ کشور کشور فلسطین را به‌رسمیت شناختند. در میان آنها تقریباً تمامی کشورهای آفریقایی، تمامی کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق (لهستان، رومانی، مجارستان، روسیه و...) و بخش بزرگی از آسیا (از جمله چین و هند) قرار داشتند.

در دهه ۲۰۱۰، بولیوی، پرو، آرژانتین، برزیل و همسایگانشان از این جنبش پیروی کردند: امروزه، تمامی قاره آمریکای جنوبی (به استثنای گویان فرانسه و جزایر مالویناس) فلسطین را به‌رسمیت می‌شناسند. قبل از جنبش اروپایی که توسط نروژ آغاز شد، آخرین کشورهایی که این موضع سیاسی را اتخاذ کرده بودند، باربادوس، باهاما، ترینیداد و توباگو و جامائیکا در سال ۲۰۲۴ بودند.

در این کارزار بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا، و همچنین کانادا و استرالیا، هنوز کشور مستقل فلسطین را به‌رسمیت نمی‌شناسند.