زلزله در شرق افغانستان: ابعاد مصیبت هنوز روشن نیست

تعداد کشته‌شدگان و مجروحان زلزله نیمه‌شب یکشنبه گذشته در شرق افغانستان هنوز نامشخص است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی دولت، روز دوشنبه ۱۰ شهریور / یکم سپتامبر در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که دست‌کم ۸۱۲ نفر جان باخته‌اند. دسترسی به روستاهای ویران‌شده مشکل است. میزان آسیب‌های جانی پس از آواربرداری مشخص می‌شود، چیزی که به کندی پیش می‌رود.

روزنامه «۸ صبح افغانستان» نوشته است:

خبرگزاری آسوشیتدپرس، از قول صدیق‌الله، یکی از ساکنان منطقه «مازا دره» در نورگل که یکی از مناطق به شدت آسیب‌دیده در استان کنر است، نوشته است که با صدای مهیب از خواب بیدار شده، به سمت جایی که فرزندانش خوابیده بوده‌اند دویده و سه نفر از آن‌ها را نجات داده، اما پیش از اینکه سقف فرود آید، نتوانسته به بقیه اعضای خانواده‌اش برسد.

زلزله در منطقه‌ای کوهستانی

زمین‌لرزه‌ای که به شدت ۶ ریشتر در ساعت ۲۳:۴۷ یکشنبه شب (۹ شهریور ۱۴۰۴ / ۳۱ اوت ۲۰۲۵) به وقت محلی در شرق افغانستان رخ دهد، ولایت‌های کنر، ‏نورستان، ننگرهار و لغمان را تکان داد این منطقه کوهستانی است و روستاها در آن پراکنده هستند.

کریس الدرز، استاد زمین‌شناسی نفت در دانشگاه کرتین استرالیا، به «الجزیره» گفته است که به دلیل زمین‌های کوهستانی مناطق زلزله‌زده و جمعیت بالای آن‌ها، وضعیت به ویژه خطرناک است. به گفته این کارشناس:

آخرین باری که یک زمین‌لرزه قدرتمند در افغانستان که به دلیل قرار گرفتن در نزدیکی صفحات تکتونیکی هند و اوراسیا مستعد لرزش است، رخ داد در اکتبر ۲۰۲۳ بود که بیش از ۲۰۰۰ نفر کشته شدند.

همه‌ مصیبت‌های دنیا

در افغانستان همه‌ شکل‌های رنج و مصیبت با هم درآمیخته‌اند: استبداد و ارتجاع، فقر، بلایای طبیعی.

زلزله هر بار انبوهی قربانی می‌گیرد، در درجه‌ اول به خاطر بیغوله‌هایی که مسکن مردم‌اند و با مصالحی کاملاً نامناسب برای مقاومت در برابر لرزش ساخته شده‌اند. پس از زلزله، امکان کمک‌‌رسانی منظم و مجهز وجود ندارد. مردم با دست خالی قربانیان را از زیر آوار بیرون می‌کشند. شاید نتوانند مجروحان را به بیمارستان برسانند، به این دلیل که جاده‌ها آسیب دیده‌اند و وسیله نقلیه در دسترس نیست. تازه شاید بیمارستانی هم در منطقه وجود نداشته باشد، و اگر وجود داشته باشد، نمی‌تواند به همه رسیدگی کند. و ابتدا زنان مجروح از درمان محروم می‌شوند. طالبان اجازه ورودشان به بیمارستان را نمی‌دهند، چون پزشک مرد نامحرم است. پزشک زن هم وجود ندارد، یعنی بنابر اصول حکمرانی طالبان نمی‌تواند وجود داشته باشد، چون زنان حق تحصیل ندارند.

بلایای طبیعی بر شدت فقر استخوان‌سوز در افغانستان می‌افزایند. روزنامه گاردین از قول «سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد» (FAO) نوشته است که کشاورزی و امنیت غذایی افغانستان در خطر است.

بنابر برآورد FAO زلزله اخیر بیش از ۳۹ هزار کیلومتر مربع از زمین‌های زیر کشت گندم را تحت تأثیر قرار گرفته و ۳۴۹ هزار تن از محصولات اصلی افغانستان در خطر از بین رفتن است. این زمین‌لرزه همچنین بخش دامداری را تهدید می‌کند، زیرا ۱,۳۸ میلیون حیوان در مناطق آسیب‌دیده وجود دارد.

کمک‌رسانی ناچیز

همت همسایگان در اخراج مهاجران افغانستانی بلند است، اما در کمک‌رسانی ناچیز. تا کنون کمک قابل ذکری از سوی همسایگان و کشورهای دیگر به افغانستان نرسیده است. اعلامیه‌هایی داده‌اند و ابراز آمادگی کرده‌اند.

دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل (UNHCR) از اهداکنندگان بین‌المللی خواست تا وارد عمل شوند، زیرا مقیاس فاجعه بسیار فراتر از ظرفیت‌های مقامات محلی است.