دور دوم انتخابات بولیوی: راست محافظه‌کار، راست افراطی را شکست داد

رودریگو پاز، نامزد حزب دموکرات مسیحی بولیوی (PDC)  رئیس‌جمهور این کشور شد. در دور دوم انتخابات که یکشنبه ۲۷ مهر / ۱۹ اکتبر برگزار شد، پس از شمارش حدود ۹۸ درصد آرا، رودریگو پاز تقریباً ۵۵ درصد آرا را به‌دست آورد. رقیب او خورخه «توتو» کیروگا از حزب «آزادی و دموکراسی» حدود ۴۵ درصد آرا را کسب کرد.

اولین دور دوم انتخابات در تاریخ بولیوی بین دو نامزد راست‌گرا برگزار شد. پاز به راست محافظه‌کار و کیروگا به راست افراطی‌تر تعلق دارد. با این نتیجه، به بیش از ۲۰ سال حکومت حزب چپ‌گرای «جنبش به سوی سوسیالیسم» (MAS) پایان داده شد.

پاز ۵۸ ساله در سخنرانی پیروزی خود لحنی آشتی‌جویانه داشت: «ما بولیویایی‌ها می‌دانیم که ایدئولوژی ما را سیر نمی‌کند. آن‌چه ما را سیر می‌کند حق کار، نهادهای قوی، امنیت حقوقی، احترام به مالکیت خصوصی و اطمینان به آینده است.» او گفت با بهترین زنان و مردان برای این هدف تلاش خواهد کرد.

بازنده انتخابات شکست را پذیرفت

کیروگای شکست‌خورده (۶۵ ساله) هم با لحنی آشتی‌جویانه صحبت کرد و گفت: «مردم تصمیم گرفتند.» او گفت به‌جز گزارش‌های پراکنده، انتخابات به‌درستی برگزار شد. خورخه کیروگا افزود به نتیجه رسمی شمارش آرا احترام می‌گذارد و پیروزی پاز را تبریک می‌گوید.

حامیان او که در لاپاز گرد آمده بودند، دست به اعتراض زدند. آن‌ها امیدوار بودند که کیروگا نتیجه انتخابات را به‌دلیل تقلب به چالش بکشد. درست همین خواست را پیش از آن، جمعیتی ناامید و خشمگین در سانتا کروز، بزرگترین شهر بولیوی، فریاد زده بودند.

کیروگا اما به‌آرامی مخالفت کرد و نتایج را پذیرفت. او برای تسکین طرفداران خود افزود اسناد انتخاباتی به‌دقت بررسی خواهند شد. روز انتخابات عمدتاً آرام و مسالمت‌آمیز سپری شده بود. ناظران داخلی و بین‌المللی مراقب حوزه‌های رأی‌گیری بودند.

پیش از این، در نظرسنجی‌ها خورخه کیروگا، پیشتاز بود. اما این نظرسنجی‌ها در دور نخست انتخابات نیز اشتباه از آب درآمده بودند. پاز عمدتاً در میان مردم روستایی توانست رأی جمع کند. در بولیوی، مردم از ارتباطات شخصی استقبال می‌کنند و پاز در کارزار انتخاباتی خود به سراسر کشور سفر کرده بود. به‌نظر می‌رسد او با این کار بسیاری از رأی‌دهندگان سابق «جنبش به سوی سوسیالیسم» را که ناامید شده بودند، جذب کرده و در عین حال رأی‌دهندگان راست را نیز از خود دور نکرده است.

او پیش از رفتن به مجلس سنا، شهردار مرکز منطقه تاریجا بود. در آن‌جا اما نزد بسیاری محبوب نیست. از دوران تصدی کیروگا در تاریجا، پرونده‌هایی در مورد فساد احتمالی در پروژه‌های ساختمانی با قیمت‌‌های بالا همچنان در جریان است. روز یکشنبه در آن منطقه او با اختلاف بسیار کمی به کیروگا باخت.

بازار بیشتر، خصوصی‌سازی بیشتر، هزینه‌های دولتی کمتر

از نظر محتوای برنامه، هر دو نامزد تفاوت چندانی نداشتند: هر دو به‌دنبال کاهش شدید هزینه‌های عمومی و به‌ویژه یارانه‌های سوخت بودند و بر خصوصی‌سازی تأکید داشتند. اما پاز وعده‌های کاهش تعرفه‌ها و مالیات‌ها و حمایت اجتماعی بیشتری داد. «سرمایه‌داری برای همه» - یعنی نه فقط برای برگزیدگان - شعار اوست.

البته وعده دستمزد پایه برای زنان سرپرست خانوار تا دور دوم انتخابات به سطل زباله رفت. سیاست محیط زیستی و بومیان نیز برای هیچ‌یک از دو نامزد موضوعیت نداشتند، اگرچه بومیان حدود نیمی از جمعیت بولیوی را تشکیل می‌دهند.

بولیوی گرفتار یک بحران اقتصادی است: تورم نزدیک به ۲۵ درصد، کمبود سوخت و کمبود مالی برای واردات کالا. بیشتر مردم این مشکلات را ناشی از ۲۰ سال حکومت «جنبش به سوی سوسیالیسم» می‌دانند. این حزب، که تا همین اواخر اوو مورالس، اولین رئیس‌جمهور بومی کشور، به آن تعلق داشت، دچار اختلاف شده و به فساد متهم شده است. ادواردو دل کاستیو، نامزد آن در دور نخست انتخابات تنها ۳.۱۴ درصد آرا را به‌دست آورد. یک دادگاه، مورالس را از نامزدی مجدد منع کرده بود. لوئیس آرسه، رئیس‌جمهور فعلی «جنبش به سوی سوسیالیسم»، به قدری نامحبوب است که در انتخابات شرکت نکرد.

آرسه در انتخابات سال ۲۰۲۰ توانست ۵۵ درصد آرا را کسب کند. درگیری قدرت در «جنبش به سوی سوسیالیسم» بین او و اوو مورالس که پس از انتخابات جنجالی ۲۰۱۹ (چپ‌ها از آن به‌عنوان کودتا یاد می‌کنند) به تبعید فرستاده شده بود، بسیاری از حامیان «جنبش به سوی سوسیالیسم» را به دلسردی از سیاست کشاند. لوئیس آرسه، به‌عنوان وزیر اقتصاد دوران طولانی «جنبش به سوی سوسیالیسم» از سال ۲۰۰۶، سهم قابل توجهی در رونق اقتصادی آن دوران داشت، اما نتوانست به هیچ وجه در مقام رئیس‌جمهور بحران عمیق اقتصادی کنونی را کنترل کند.

مورالس قبل از دور دوم انتخابات سکوت اختیار کرده بود. پس از آن، او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «مردم روز یکشنبه با رأی خود نژادپرستان، کینه‌توزان، افترازنندگان و خشونت‌طلبان را شکست دادند». او کیروگا را نامزد آمریکای شمالی دانست. آرسه، رئیس‌جمهور کنونی، به پاز تبریک گفت و وعده انتقال منظم قدرت را داد. او گفت: «باشد که خواست مردم مبنایی برای ادامه ساختن آینده‌ای بهتر برای همگان باشد.»

رئیس‌جمهور جدید بولیوی ۱۷ آبان / ۸ نوامبر آینده کار خود را آغاز خواهد کرد.