برنده نوبل در برابر کسی که نوبل را نبُرد

مخالفان دونالد ترامپ هر روز شاخص‌تر می‌شوند. وله سوینکا، مشهورترین نویسنده نیجریه و پیرمرد ادبیات آفریقا، دیگر اجازه ورود به ایالات متحده آمریکا را ندارد؛ کشوری که دهه‌ها در آن زندگی و کار کرده است.

این نویسنده ۹۱ ساله، روز سه‌شنبه ۶ آبان / ۲۸ اکتبر در مراسمی در شهر لاگوس نیجریه با عنوان گویای «حماسه بی‌پایان: عیدی امین با چهره سفید»، فاش ساخت که ویزای آمریکایش باطل شده است.

سوینکا گفت: «بدیهی است که ورود من به ایالات متحده ممنوع شده است» و سپس نامه‌ای را که از کنسولگری آمریکا در لاگوس دریافت کرده بود، خواند. روزنامه نیجریه‌ای «گاردین» که با او روابط نزدیکی دارد، این نامه را روز چهارشنبه ۷ آبان / ۲۹ اکتبر منتشر کرد.

در این نامه آمده است که ویزای B1/B2 مورخ ۲ آوریل ۲۰۲۴ «دیگر برای درخواست ورود به ایالات متحده معتبر نیست» و «اطلاعات تکمیلی» از زمان صدور آن روشن شده است. در این نامه آمده است: «ما از شما می‌خواهیم ویزای خود را برای ابطال فیزیکی به سرکنسولگری ایالات متحده در لاگوس بیاورید. برای گرفتن وقت، لطفاً به نشانی کنسولگری ایمیل بزنید.»

این درخواست که او شخصاً باید وقت بگیرد تا اجازه نداشته باشد از ویزای خود استفاده کند، برای این نویسنده بسیار خنده‌دار بود. سوینکا با لبخند گفت: «من از افراد شوخ‌طبع خوشم می‌آید» و روشن ساخت که او به هر حال دیگر نمی‌خواهد به آمریکا برود.

وله سوینکا به‌عنوان وقایع‌نگار نیجریه از زمان پیش از استقلال در سال ۱۹۶۰، به خودسری‌های مقام‌ها عادت دارد. این نویسنده متعلق به قوم یوروبای نیجریه جنوبی، از طریق مجموعه‌ای از رمان‌ها و نمایشنامه‌های خودزندگی‌نامه‌ای و تخیلی، با شوخ‌طبعی گزنده و نگاهی عمیقاً انسانی، افتادن کشورش به ورطه دیکتاتوری و خشونت را برای آیندگان ثبت کرده است.

او در سال ۱۹۸۶ به‌خاطر نوشتن چنین آثاری برنده جایزه نوبل ادبیات شد و به نخستین نویسنده آفریقایی تبدیل شد که این جایزه را کسب می‌کند. حکومت نظامی ژنرال دیکتاتور سانی آباچا (۱۹۹۳-۱۹۹۸) او را مجبور به تبعید به آمریکا کرد، جایی که او در آن‌جا استاد مهمان بود و گرین کارت (مجوز اقامت دائم) دریافت کرد؛ مجوزی که پس از بازگشت به کشور آزادتر شده خود نیز آن را حفظ کرد. تنها زمانی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۶ به ریاست‌جمهوری آمریکا انتخاب شد، او گرین کارت خود را به نشانه اعتراض پاره‌ کرد.

فلفل سبز و شنا در استخر

سوینکا در لاگوس فاش ساخت که داشتن ویزا کلاً به‌دلیل بازرسی مالیاتی آمریکا بوده است. اما این‌که چه «اطلاعات تکمیلی» می‌تواند کنسولگری آمریکا را به لغو ویزا ترغیب کرده باشد، برای او یک راز است. سوینکا به یاد آورد که یک بار هنگام پرواز از لندن به آمریکا، به‌طور غیرمجاز فلفل سبز در کیف خود داشت. یک بار هم در هتلی در آتلانتا با یک دربان نژادپرست درگیر شد و به داخل استخر پرت شد، پلیس سر رسید و او مقاومت کرد. «این‌ها تنها دو جرم من هستند».

اما وزارت خارجه ایالات متحده مطمئناً زندگی او را تا آن حد کاوش نکرده است، بنابراین دلیل واقعی احتمالاً این است که او یک بار دونالد ترامپ را «عیدی امین سفید» نامیده بود. عیدی امین، دیکتاتور اوگاندا در دهه ۱۹۷۰، مظهر حکومت وحشت در آفریقا است. سوینکا می‌گوید: «من فکر می‌کردم که ترامپ خوشحال شود»؛ رئیس‌جمهور باید «وقتی او را یک دیکتاتور درجه یک می‌نامند، افتخار کند».

در نهایت، ترامپ شاید هراکلیتوس، فیلسوف یونان باستان باشد، که جمله معروفش «همه چیز در جریان است» به بهترین وجه عملکرد ترامپ را توصیف می‌کند، یعنی واژگون کردن هر آن‌چه موجود است و منطقاً لغو کردن تمام ویزاهای نامحدود.

بدین ترتیب، سوینکا اکنون برای نوشتن یک نمایشنامه در مورد ترامپ الهام گرفته است. «شاید بعد از آن ویزای من را برگردانند».