دیپلمات‌ها از تهیه طرحی برای اعزام فوری بازرسان آژانس به ایران خبر می‌دهند

در ادامه بن‌بست هسته‌ای میان تهران و غرب، چند دیپلمات مستقر در وین از آماده‌شدن پیش‌نویس طرحی توسط دولت‌های اروپایی و آمریکا برای صدور مجوز اعزام بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران و تعیین وضعیت واقعی ذخایر اورانیوم این کشور خبر داده‌اند. این طرح قرار است در نشست آتی شورای حکام در روزهای آینده مطرح شود.

به نوشته بلومبرگ، این موضوع در دستور کار نشست آتی شورای حکام آژانس قرار دارد و می‌تواند به افزایش فشار سیاسی و حقوقی بر تهران منجر شود.

بر اساس گزارش‌هایی که به‌تازگی در اختیار اعضای آژانس قرار گرفته، این نهاد از میانه ماه ژوئن تاکنون نتوانسته است صحت و میزان واقعی ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران را راستی‌آزمایی کند؛ دوره‌ای که با جنگ ۱۲ روزه و حملات اسرائیل و ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای ایران هم‌زمان بوده است.

در گزارش محرمانه‌ای که خبرگزاری‌های بین‌المللی به آن دست یافته‌اند، تاکید شده که آژانس «پیوستگی اطلاعات» خود در مورد مواد هسته‌ای ایران را از دست داده و بررسی موجودی اورانیوم به‌ویژه در سطوح بالای غنی‌سازی «مدت‌هاست که عقب افتاده است».

آژانس در این گزارش یادآور شده که پیش از جنگ ۱۲ روزه، ایران حدود ۴۴۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد در اختیار داشت؛ سطحی که اگر تا آستانه تسلیحاتی غنی‌سازی شود، از نگاه کارشناسان برای ساخت چند سلاح هسته‌ای بالقوه کافی است، هرچند تهران همواره تاکید کرده برنامه هسته‌ای‌اش «صرفا صلح‌آمیز» است.

با وجود این، به گفته دیپلمات‌ها، ایران هنوز اجازه دسترسی بازرسان به تاسیساتی را که در جریان حملات آمریکا و اسرائیل آسیب دیده‌اند، صادر نکرده است؛ از جمله سایت‌هایی که به‌گفته آژانس باید وضعیت مواد هسته‌ای ذخیره‌شده یا منتقل‌شده از آن‌ها روشن شود. در گزارش آژانس آمده است که این عدم دسترسی طی پنج ماه گذشته موجب شده راستی‌آزمایی ذخایر اورانیوم «به شکل نگران‌کننده‌ای با تاخیر» روبه‌رو شود و این وضع تنها با صدور مجوز فوری تهران برای بازدیدها قابل تغییر است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در سخنرانی‌ها و موضع‌گیری‌های اخیر خود بارها هشدار داده که ایران نمی‌تواند هم مدعی پایبندی به معاهده عدم‌اشاعه (NPT) باشد و هم الزامات شفافیت و بازرسی را رعایت نکند. او گفته است که بدون دسترسی کامل بازرسان، آژانس قادر نیست ماهیت کاملا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تایید کند و این وضعیت در نقطه‌ای می‌تواند به بحران جدی در رژیم عدم‌اشاعه منجر شود.

این تحولات در حالی است که مقام‌های ایرانی از یک سو از «غیر قابل‌مذاکره بودن حق هسته‌ای» سخن می‌گویند و از سوی دیگر بر تمایل برای توافق تاکید دارند. سعید خطیب‌زاده، معاون وزیر خارجه ایران، چند روز پیش اعلام کرد تهران به‌دنبال «توافق هسته‌ای صلح‌آمیز» با ایالات متحده است و تاکید کرد ایران «در پی ساخت بمب اتمی نیست»؛ او در عین حال واشنگتن را به ارسال «پیام‌های متناقض» از طریق واسطه‌ها متهم کرد.

در جبهه مقابل، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، هفته گذشته مدعی شد که ایران از واشنگتن درباره امکان رفع تحریم‌ها پرس و جو کرده و او «برای رسیدن به یک توافق» آماده است، هرچند دولت او در سطح عملی همچنان بر فشار حداکثری و توقف کامل غنی‌سازی در خاک ایران تأکید دارد.