درگذشت شیدان وثیق، پژوهشگر و نظریه‌پرداز برجسته چپ

شیدان وثیق، نویسنده، پژوهشگر و از چهره‌های تأثیرگذار چپ، روز یکشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴ (۷ دسامبر ۲۰۲۵) در پاریس بر اثر ایست قلبی درگذشت. درگذشت او جامعه روشنفکری و یاران دیرینش را در سوگ فروبرد.

وثیق از فعالان نسل پس از دهه ۱۳۴۰ بود و در سال‌های پیش از انقلاب ۱۳۵۷ به‌عنوان یکی از دبیران کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی) شناخته می‌شد.

وثیق پس از بازگشت به ایران، فعالیت سیاسی خود را در حزب رنجبران ادامه داد. او در سال ۱۳۸۴ ناچار به ترک کشور شد و همراه با گروهی از فعالان چپ آزادی‌خواه «شورای موقت سوسیالیست‌های چپ ایران» را بنیان گذاشت.

این پژوهشگر ایرانیِ مقیم فرانسه در دهه‌های اخیر بخش عمده تلاش‌های فکری‌اش را صرف تبیین مفاهیم لائیسیته، سکولاریسم و نقد نسبت دین و قدرت کرد. از میان آثار او، کتاب «لائیسیته چیست؟ نقدی بر نظریه‌پردازی‌های ایرانی درباره لائیسیته و سکولاریسم» جایگاهی ویژه دارد و در ایران نیز مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت.

شیدان وثیق افزون بر این، مقاله‌های متعددی درباره دموکراسی، تحولات اجتماعی و پرسش‌های بنیادی سیاست مدرن منتشر کرد.

وثیق سیاست را حوزه‌ای متعلق به همگان می‌دانست. او بارها تأکید کرده بود که «سیاست امر همگان است و نه امر خاص، خواص، طبقه، برگزیدگان، نخبگان، دولت و حزب‌-دولت» و همچنین معتقد بود «سیاست نام دیگر رهایی، نه حکومت‌کردن و نه زیر حاکمیت قرار گرفتن» است.

در نگاه او، لائیسیته بر سه اصل استوار بود: جدایی دولت و دین، آزادی وجدان و عقیده، و رفع هرگونه تبعیض دینی یا مذهبی.

شیدان وثیق کوشید مفهوم لائیسیته را در متن تاریخ و واقعیت اجتماعی ایران بازخوانی کند. به باور بسیاری از پژوهشگران، او از معدود روشنفکرانی بود که به‌طور منسجم به بررسی جایگاه لائیسیته در ایران پرداخت.

او همچنین از اعضای فعال جنبش جمهوری‌خواهان دموکرات و لائیک ایران نیز بود.

آثار و دیدگاه‌های وثیق همچنان یکی از منابع مهم برای علاقه‌مندان به مباحث مبارزه اجتماعی، آزادی‌های بنیادین و رابطه دین و سیاست به شمار می‌رود.

یاران شیدان وثیق اعلام کرده‌اند که زمان و جزئیات مراسم یادبود او متعاقباً اطلاع‌رسانی خواهد شد.