«۰.۰۰۱ درصد جمعیت جهان سه برابر ثروت نیمی از بشریت را در دست دارند»
«گزارش نابرابری جهانی ۲۰۲۶» نشان میدهد که نیمی از فقیرترین جمعیت جهان تنها دو درصد ثروت جهانی را دارا هستند؛ شکافی که برای آینده اقتصاد و دموکراسی «غیرقابل دوام» ارزیابی میشود.
بخش اقتصاد
یک تظاهرات اعتراضی. روی پلاکارد نوشته شده: «ما عدالت اقتصادی میخواهیم» ـ عکس از شاتراستاک
بر اساس تازهترین «گزارش نابرابری جهانی ۲۰۲۶»، نابرابری اقتصادی در جهان به نقطهای بیسابقه رسیده است؛ تا جایی که کمتر از ۶۰ هزار نفر – معادل ۰.۰۰۱ درصد جمعیت جهان – اکنون سه برابر ثروت کل نیمه پایین جمعیت جهان را در اختیار دارند. این گزارش که توسط ۲۰۰ پژوهشگر و با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل متحد تهیه شده، تصویری تکاندهنده از تمرکز ثروت، درآمد و فرصت در دست اقلیت کوچکی از جامعه بینالمللی ارائه میدهد.
تمرکز حیرتانگیز ثروت؛ دهک بالا، ۷۵ درصد دارایی جهان
گزارش نشان میدهد نابرابری ثروت حتی شدیدتر از نابرابری درآمد است. در حالی که دهک بالای جمعیت جهان ۷۵ درصد کل ثروت را در اختیار دارد، نیمی از فقیرترین جمعیت تنها دو درصد ثروت جهانی را دارا هستند. این تمرکز در بسیاری از مناطق به جایی رسیده که یک درصد بالایی ثروتمندان از کل ۹۰ درصد پایینی جامعه ثروتمندترند.
نویسندگان گزارش از جمله ریکاردو گومز-کاررا از مدرسه اقتصاد پاریس تأکید میکنند که این سطح از تمرکز «قدرت مالی بیسابقهای را در اختیار اقلیتی بسیار کوچک قرار داده و میلیاردها نفر را از حداقل ثبات اقتصادی محروم کرده است».
افزایش سریع ثروت اَبَرثروتمندان
سهم ثروت جهانی که در اختیار ۰.۰۰۱ درصد است، از حدود چهار درصد در سال ۱۹۹۵ به بیش از شش درصد در سال ۲۰۲۵ رسیده است. دارایی مولتیمیلیونرها نیز از دهه ۱۹۹۰ میلادی سالانه حدود هشت درصد افزایش یافته که تقریباً دو برابر سرعت رشد ثروت نیمه پایین طبقات جامعه است.
این روند از نظر اقتصاددانان نشانهای از ساختاری شدن شکاف طبقاتی و دشوارتر شدن خروج فقرا از چرخه نابرابری است.
دهک بالا، بیش از ۹۰ درصد درآمدی جهان
گزارش نشان میدهد دهک بالای درآمدی در جهان بیش از دهکهای ۹۰ درصد پایین طبقات جامعه درآمد کسب میکند، در حالی که ۵۰ درصد فقیرتر جهان کمتر از ۱۰ درصد کل درآمد را بهدست میآورند. بهگفته توماس پیکتی، اقتصاددان برجسته و یکی از نویسندگان گزارش، نابرابری «سالها ویژگی پایدار اقتصاد جهانی بود، اما در سال ۲۰۲۵ به سطحی رسید که نیازمند توجه فوری و اقدام جهانی است.»
نابرابری فرصتها؛ شکاف ۴۰ برابری در هزینه آموزش
بخش دیگری از گزارش به نابرابری فرصتها اختصاص دارد. بهطور مثال، هزینه آموزش هر کودک در اروپا و آمریکای شمالی بیش از ۴۰ برابر کودکان جنوب صحرای آفریقاست؛ فاصلهای که سه برابر اختلاف تولید ناخالص داخلی سرانه در این مناطق است.
گزارش هشدار میدهد که چنین تفاوتهایی «جغرافیای فرصتها» را تثبیت میکند و امکان تحرک طبقاتی را کاهش میدهد.
پژوهشگران میگویند حتی مالیاتی سه درصدی بر کمتر از ۱۰۰ هزار فرد اَبَرثروتمند (میلیونرها و میلیاردرها) میتواند سالانه ۷۵۰ میلیارد دلار درآمد ایجاد کند؛ رقمی معادل بودجه آموزشی کشورهای کمدرآمد و با درآمد متوسط.
نظام مالی جهانی؛ انتقال معکوس ثروت
طبق این گزارش، ساختار مالی جهان به شکلی نابرابر به سود کشورهای ثروتمند طراحی شده است. سالانه حدود یک درصد تولید ناخالص داخلی جهان از کشورهای فقیر از طریق بازده بالای سرمایهگذاری و پرداخت بهرههای پایین بر بدهی کشورهای ثروتمند، به کشورهای غنی منتقل میشود. این رقم تقریباً سه برابر کمکهای جهانی توسعه است.
نابرابری جنسیتی؛ زنان ۶۱ درصد دستمزد مردان
این گزارش همچنین تأکید میکند که شکاف جنسیتی دستمزد در همه مناطق جهان پابرجاست. زنان – بدون احتساب کار بدون مزد – بهطور متوسط تنها ۶۱ درصد دستمزد مردان را برای هر ساعت کار دریافت میکنند.
اگر کار بدون مزد (مانند مراقبت از کودکان و سالمندان) نیز لحاظ شود، این سهم به ۳۲ درصد سقوط میکند.
سهم نابرابر در تشدید بحران اقلیمی
بهگفته پژوهشگران «گزارش نابرابری جهانی ۲۰۲۶»، مالکیت سرمایه نقش مهمی در انتشار کربن دارد. در حالی که نیمی از جمعیت فقیر جهان تنها سه درصد انتشار گازهای گلخانهای ناشی از مالکیت سرمایه خصوصی را تولید میکنند، ۱۰ درصد ثروتمندان مسئول ۷۷ درصد این انتشار هستند.
این عدم تناسب در حالی رخ میدهد که فقیرترین کشورها بیشترین آسیب را از شوکهای اقلیمی متحمل میشوند.
ابزارهای کاهش نابرابری وجود دارد؛ مشکل، اراده سیاسی است
نویسندگان تأکید میکنند که دولتها از طریق سرمایهگذاری عمومی در آموزش و سلامت و همچنین مالیاتگیری مؤثر میتوانند نابرابری را کاهش دهند. اما در بسیاری از کشورها اَبَرثروتمندان عملاً از پرداخت مالیات میگریزند.
بر اساس این گزارش، «نرخ مؤثر مالیات بر درآمد برای بخش اعظم جامعه افزایش مییابد، اما برای میلیاردرها و اَبَرثروتمندان ناگهان سقوط میکند.»
«گزارش نابرابری جهانی ۲۰۲۶» در پایان هشدار میدهد:
کاهش نابرابری انتخابی سیاسی است که با پراکندگی افکار عمومی و نفوذ نامتعارف ثروت بر سیاست دشوارتر شده است. ابزارها وجود دارند؛ چالش، اراده سیاسی است.
نظرها
نظری وجود ندارد.