گسترش تظاهرات خیابانی و خیزش هم‌زمان دانشگاه‌ها در سومین روز اعتراضات

سه‌شنبه ۹ دی‌ماه، سومین روز متوالی اعتراضات، در حالی آغاز شد که بازارها، خیابان‌ها و دانشگاه‌ها هم‌زمان به صحنه نارضایتی عمومی بدل شدند. تشدید بحران ارزی، سقوط شتابان ارزش ریال و فشارهای فزاینده معیشتی، موجی از اعتراضات مردمی را در تهران و شهرهای مختلف رقم زد؛ موجی که این‌بار تنها به بازار محدود نماند و با ورود دانشگاه‌ها، ابعادی اجتماعی‌تر و سیاسی‌تر به خود گرفت. فضای عمومی کشور در این روز، بیش از هر زمان دیگری ملتهب توصیف شد.

در تهران، بازار بزرگ، بازار زرگرها، خیابان ملت، شوش و محدوده‌های پیرامونی برای سومین روز متوالی شاهد تعطیلی گسترده واحدهای صنفی بود. کسبه با بستن مغازه‌های خود و تجمع در معابر عمومی، اعتراض خود را به افزایش نرخ ارز، رکود عمیق اقتصادی و کاهش شدید قدرت خرید اعلام کردند.

در خیابان ملت و سرای ملی تجمع‌های اعتراضی شکل گرفت و در بازار شوش، حمام‌چال و بازار صابونیان، استقرار سنگین نیروهای گارد ویژه گزارش شد. حوالی پاساژ پارسیان و سرای ملی، وضعیت متشنج توصیف شد و گزارش‌ها از شلیک گاز اشک‌آور به سوی معترضان حکایت داشت.

در میدان فردوسی تهران نیز تجمع بزرگی برگزار شد و بازار آهن شادآباد صحنه اعتصاب، تجمع و راهپیمایی بازاریان بود.

در همین حال ظهر سه‌شنبه، نت بلاکس، نهاد مستقلی که امنیت سایبری و حکمرانی اینترنت را در سطح جهانی رصد می‌کند، اعلام کرد که اینترنت ایران با اختلال مواجه است.

طی دو روز اخیر، دامنه اعتراضات در تهران به‌طور چشمگیری گسترش یافته و دست‌کم ۱۵ منطقه از جمله چهارراه‌ها و راسته‌های اصلی بازار، خیابان امیرکبیر و سپهسالار شاهد تجمع‌های اعتراضی بوده‌اند. با وجود اعزام نیروهای امنیتی، اعتراضات متوقف نشده و به اشکال مختلف ادامه یافته است.

روز سه‌شنبه، هم‌زمان با تهران، اعتراضات به شهرهای تازه‌ای کشیده شد. در کرمانشاه، تجمع و راهپیمایی گسترده کسبه و مردم در اعتراض به فروپاشی اقتصادی، بحران معیشتی و فساد حاکم برگزار شد. در شیراز، بازاریان با بستن مغازه‌ها دست به اعتصاب و تجمع زدند و جمعیت قابل توجهی در خیابان‌ها حضور یافت. در اصفهان شعار «مرگ بر جمهوری اسلامی» طنین‌انداز شد. پیش از این گزارش‌هایی از تجمع و اعتصاب در شهرهای همدان، ملارد، قشم، زنجان، اصفهان و کرمان نیز منتشر شده بود.

در کنار این اعتراضات مردمی، روز سه‌شنبه دانشگاه‌ها نیز به‌طور گسترده وارد صحنه شدند. دانشجویان دانشگاه تهران با تجمع در محوطه دانشگاه و سردر تاریخی آن، شعار «آزادی، آزادی» سر دادند. در بیانیه منتشرشده از سوی دانشجویان این دانشگاه آمده بود که اکنون زمان تماشا نیست و دانشگاه تهران بار دیگر باید شاهد ایستادگی و فریاد آزادی باشد.

در دانشگاه صنعتی خواجه‌ نصیرالدین طوسی، دانشجویان با حضور در پردیس رضایی‌نژاد حلقه نخست تجمع اعتراضی را شکل دادند. این تجمع با فراخوان «شیران برخاسته‌اند» آغاز شد و با پیوستن تدریجی دانشجویان گسترش یافت. دانشجویان سپس به سمت درب پردیس حرکت کردند و شعارهایی چون «ما از تبار خونیم، تا آخرش می‌مونیم» و «دانشجو، دانشجو، صدای مردمت باش» سر دادند.

دانشگاه بهشتی نیز شاهد تجمع گسترده‌ای بود که با شعار «نترسید، نترسید، ما همه باهم هستیم» آغاز شد و با تداوم اعتراض، شعار «این همه سال جنایت، مرگ بر این ولایت» در فضای دانشگاه طنین انداخت. گزارش‌هایی از هجوم لباس‌شخصی‌ها به راهپیمایی دانشجویان منتشر شد و دانشجویان در واکنش، شعار «بی‌شرف، بی‌شرف» سر دادند.

در دانشگاه صنعتی شریف، دانشجویان با شعارهای «می‌جنگیم، می‌میریم، ایران رو پس می‌گیریم» و «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران» تجمع اعتراضی برگزار کردند. دانشگاه علم و صنعت نیز هم‌زمان شاهد آغاز اعتراضات دانشجویی بود. دانشجویان دانشگاه علم و فرهنگ تهران نیز با شعار «مرگ بر دیکتاتور» دست به تجمع زدند.

در دانشگاه صنعتی امیرکبیر، پس از حضور نیروهای امنیتی در محوطه دانشگاه، حلقه اولیه اعتراض برای نخستین ‌بار خارج از فضای دانشگاه شکل گرفت و دانشجویان به سمت خیابان انقلاب حرکت کردند.

در دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشجویان تجمع و راهپیمایی خود را در اعتراض به فروپاشی اقتصادی، گرانی، تورم و اعلام همبستگی با مردم معترض برگزار کردند. گزارش‌هایی از تجمع در دانشگاه یزد نیز منتشر شده است.

اعتراضات روز سه‌شنبه در حالی صورت می‌گیرد که در طول روز گذشته نهادهای امنیتی بارها مردم و دانشجویان را تهدید کرده بودند که در اعتراضات شرکت نکنند. صبح این روز نیز جو امنیتی در چندین شهر حاکم بود.

هم‌زمان با موج اعتراضات تحولات سیاسی–اقتصادی جدیدی نیز رخ داده است. محمدرضا فرزین از ریاست بانک مرکزی برکنار شد و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، عبدالناصر همتی را به‌عنوان رئیس جدید بانک مرکزی منصوب کرد اما جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه با امضای نامه‌ای نسبت به تصمیم پزشکیان اعتراض کردند. بسیاری تغییر رئیس بانک مرکزی را تلاشی برای مهار بحران ارزی و پاسخ به فشار افکار عمومی می‌دانند. در مجلس شورای اسلامی نیز لایحه بودجه دولت رأی نیاورد؛ رخدادی که گفته می‌شود بی‌ارتباط با فضای ملتهب اجتماعی و گسترش اعتراضات خیابانی نیست.

در همین حال، دولت، اداره‌های دولتی و مراکز تجاری ۱۱ استان را در روز چهارشنبه ۱۰ دی به‌دلیل آن چه «سرمای هوا» عنوان شد، تعطیل کرد. صبح روز سه‌شنبه ابتدا خبر تعطیلی تمامی اداره‌ها، مؤسسات دولتی، مراکز تجاری، مدرسه‌ها، دانشگاه‌ها، بانک‌ها و شهرداری‌های استان تهران در روز چهارشنبه اعلام شد. بدین ترتیب استان‌های تهران، همدان، قم، البرز، مرکزی، یزد، لرستان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، کرمانشاه، کردستان فردا، چهارشنبه تعطیل خواهند بود. نهادهای انتظامی و مراکز درمانی اما به کار خود ادامه خواهند داد.

هم‌زمانی اعتراضات خیابانی، خیزش دانشجویی و اعتصابات بازار تصویری از بحرانی چندلایه و عمیق ترسیم می‌کند. بحرانی که دیگر صرفاً اقتصادی نیست، بلکه انباشت نارضایتی‌های اجتماعی را بازتاب می‌دهد؛ نارضایتی‌ای که از بازار تا دانشگاه امتداد یافته و نشان می‌دهد شکاف میان جامعه و ساختار حاکم، به مرحله‌ای تازه رسیده است.