مشکل تابعیت و اقامت مهاجران افغان در ایران و تبعات این مسئله

"تمام انسان‌ها آزاد زاده می‌شوند و در حرمت و حقوق با یکدیگر برابرند. تمام انسان‌ها باید از حق زندگی و امنیت برخوردار باشند. هیچ انسانی نباید تحت شکنجه یا آزار قرار بگیرد. هر انسانی مستحق آن است تا در هر کجا که هست به عنوان یک شخص در برابر قانون به رسمیت شناخته شود. هر انسانی محق به ترک کشور خود و یا بازگشت به کشور خویش است. هر انسانی حق دارد صاحب شغل باشد. آموزش و پرورش حق همگان است."
این جملات،  بندهایی از اعلامیه جهانی حقوق بشر بودند که پس از جنگ جهانی دوم به تصویب سازمان ملل متحد رسیدند تا سندی برای تضمین حقوق انسان‌ها فارغ از ملیت، نژاد، رنگ، عقیده و جنسیتشان باشد.
افغانستان یکی از کشورهایی است که بسیاری از شهروندان آن در طول دهه‌های گذشته قربانی نقض حقوق بشر شده‌اند. در حال حاضر بیش از دو میلیون شهروند افغان در ایران زندگی می‌کنند.
در قوانین تابعیت ایران هر شخص بالغ که بیش از ۱۸ سال داشته باشد و پنج سال در ایران زندگی کرده باشد، می‌تواند درخواست تابعیت ایران را به مراجع قانونی ارائه دهد. اما پناه‌جویان افغان که بسیاری از آنان واجد این بندهای قانونی هستند، به دلیل مشکل اقامت از حقوق ابتدایی انسانی خود محروم می‌شوند.
اما چه مشکلی برای حل مسئله حق اقامت قانونی و یا کسب تابعیت این پناه‌جویان در ایران وجود دارد؟
در همین رابطه اسماعیل جلیلوند با  حسین رئیسی، حقوق‌دان، ساکن کشور کانادا گفت‌وگو کرده است. او پیش‌تر در ایران در برخورد مستقیم با مشکلات این پناه‌جویان قرار داشته‌اند و فعالیت‌هایی در حمایت از آنان انجام داده‌اند.[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20130802_NaturalizationofimmigrantsinIran_HoseinRaeisi_IsmaeilJalilvand.mp3[/podcast]