مذاکرات صلح خاورمیانه؛ مرهم بر زخمی کهنه یا استخوان لای زخم؟
احمد فراکیش- نتانیاهو و عباس پس از ۳ سال وقفه و زیر فشار اوباما و اتحادیه اروپا، بازگشت به میز مذاکره را پذیرفته‌اند. اما دو دهه تلاش بی‌نتیجه، بسیاری را نسبت به موفقیت گفتگوها بدبین کرده است.
احمد فراکیش
در سپتامبر ۲۰۱۰ پس از اینکه نتانیاهو حاضر به تمدید قانون منع شهرک‌سازی نشد، محمود عباس به طور یکطرفه مذاکرات مستقیم با اسرائیل را قطع کرد. در این فاصله تقریبا ۳ ساله، اسرائیل با خونسردی سیاست شهرک‌سازی را ادامه داده است.
ارتش اسرائیل با برقرار کردن حالت جنگی در مناطق اشغالی، سعی می‌کند سیاست جا به جا کردن روستاهای فلسطین را پیش برد و کرانه باختری رود اردن را هرچه بیشتر در اختیار شهرک‌ها قرار دهد. این کار با ایجاد دیوار، پست‌های بازرسی، دشوار کردن دسترسی فلسطینیها به آب و مایحتاج ضروری خود و تخریب خانه‌ها به بهانه احداث غیرقانونی انجام می‌شود.
نیروهای اسرائیلی حتی با تأسی به حکم یک قاضی بازنشسته عمل میکنند که - بر خلاف نظر دادستان کل اسرائیل - منطقه کرانه باختری را از شمول مناطق اشغالی خارج کرده و شهرک سازی را در آن روا دانسته است.
شهرک‌ها برای خود نیروی نظامی هم ایجاد کرده‌اند که مخارج آن را دولت اسرائیل تقبل کرده است ولی آنها تنها به دفاع از شهرک‌ها بسنده نمی‌کنند. در شهرک‌ها گروه‌های مخفی ایجاد شده، که شب‌ها با حمله به روستاهای فلسطینیها، به آنها آسیب می‌رسانند.
اکنون پس از تقریبا ۳ سال وقفه و زیر فشار باراک اوباما و اتحادیه اروپا، نتانیاهو و محمود عباس پذیرفته‌اند که دوباره به میز مذاکره باز گردند. این کار با مساعی جان کری وزیر امور خارجه آمریکا میسر شد. هدف نهایی این مذاکرات، که به نظر خیلی‌ها تخیلی به نظر می‌رسد، صلح بین دو ملت است. ولی قبل از آن باید فلسطینیها کشور خود را در کنار اسرائیل تاسیس کنند.
تزیپی لیونی وزیر دادگستری اسراییل و صائب عریقات، نماینده ارشد فلسطینیان این گفت‌وگوها را پیش می‌‌برند. اولین نشست در واشنگتن که روز دوشنبه (۵ اوت) برگزار شد، یک ساعت و نیم به طول انجامید. کری گفت‌وگو را سازنده و مثبت خواند و اعلام کرد که دور دوم ظرف دو هفته آینده در اورشلیم انجام خواهد شد.
این مذاکرات حداقل نه ماه طول خواهد کشید و در شروع آن اسحاق مولخو نماینده نتانیاهو، محمد شتایح نماینده محمود عباس و مارتین ایندایک، فرستاده ویژه آمریکا در مذاکرات صلح شرکت داشتند.
مارتین ایندایک، یکسال و نیم پیش با ابراز بدبینی نسبت به صلح گفته بود: "فکر می‌کنم هدف اساسی این است که اسرائیل را به بزرگترین عقب‌نشینی ممکن وادار کنیم ولی همین مقدار برای ابو مازن (محمود عباس) بسیار کم خواهد بود."
او که دو بار سفیر اسرائیل بوده، امروز طور دیگری فکر می‌کند و می‌گوید: " شاید این بار بتوانیم به جوانان اسرائیلی و فلسطینی که برای خود آینده بهتری آرزو میکنند، نهایتا بگوییم که ما موفّق شدیم". به نوشته هاآرتص روزنامه اسرائیلی، " آمریکاییها بیش از اسرائیلی‌ها و فلسطینیان، خواهان صلح هستند."
آزادی برخی زندانیان فلسطینی از زندان اسرائیل
پیش از دور بعدی مذاکرات در ۱۴ اوت در اورشلیم، اسرائیل می‌خواهد ۲۶ زندانی را آزاد کند. به گزارش رادیو اسرائیل، این اولین گروه از ۱۰۴ زندانی با حبس‌های طویل خواهد بود که به عنوان نشانه حسن نیت آزاد میشوند. صائب عریقات، مقام ارشد فلسطینی این خبر را تائید کرده است.
بنا به گزارش NBC بخشی از این زندانیان که بیش از دو دهه را در زندان‌های اسرائیل سپری کرده‌اند، در چندین مرحله، بسته به چگونگی پیشرفت مذاکرات، آزاد خواهند شد.این تصمیم که باید در ابتدا به تصویب کمیته وزارتی در اسرائیل برسد، می‌تواند بر روی مذاکرات تاثیر مثبتی داشته باشد.
اما موانع راه عظیم‌اند. فلسطینیها بیت‌المقدس / اورشلیم شرقی را پایتخت خود می‌خوانند، ولی اسرائیل خواهان تمام اورشلیم به عنوان پایتخت همیشگی خود است. فلسطینیها خواهان الحاق تمام سرزمین‌های اشغالی در سال ۱۹۶۷ به کشور خود هستند، ولی نتانیاهو با تاکید بر قابل دفاع نبودن این مرزها برای اسرائیل این خواست را رد می‌کند.
فلسطینیها روی بازگشت ۵، ۳ میلیون پناهنده فلسطینی به اسرائیل پافشاری میکنند اما اسرائیلی‌ها می‌گویند، در این صورت آنها به اقلیت در کشور خود تبدیل خواهند شد.
به گزارش نیویورک تایمز،احتمالا آمریکاییها خواهان راه‌حلی دو مرحله‌یی هستند. در مرحله اول، توافق روی مرزها و تضمین امنیت، و در مراحل بعدی، مسئله بازگشت پناهندگان و موضوع اورشلیم.
عکس‌العمل‌های منفی در مقابل مذاکرات
در حینی که مذاکرات صلح در واشنگتن جریان دارد، آرام آرام در کرانه باختری اردن، مقاومت در مقابل مشی جدید محمود عباس شکل می‌گیرد. خالده جرّار، قائم مقام دبیر کل جبهه خلق برای آزادی فلسطین می‌گوید:" ۲۰ سال گفت‌وگوی بی نتیجه کافیست". کمتر کسی به نتیجه گفت‌وگوها خوش‌بین است.
برای کسانی که مخالف روش عباس هستند، برخورد خشن پلیس، فقط به دشمنی‌ها دامن می‌زند. آنها به جای اقدامات سمبولیک، مثل آزادی زندانیان، خواهان بهبود وضع مردم کوچه و خیابان هستند. واده ناصر، که خود را بخشی از "جوانان چپ" می‌بیند، می‌گوید:" محمود عباس خود را ارزا‌ن فروخته است". او بیش از همه در جوانان فلسطینی انتقاد فزاینده یی را نسبت به روش عباس مشاهده می‌کند: "محمود عباس فردی تکرو است. ما مورد سوال قرار نمی‌گیریم، ما خواهان پایان یافتن تحقیر، شهرک‌سازی، بازداشت و بستن راه‌ها هستیم".
انتقاد به عباس از جنبه اقتصادی هم بالا گرفته است. به قول ناصر، در نیمه ماه، زندگی برای مردم پایان می‌پذیرد، همه مقروض هستند، مردم برای زندگی روزمره می‌جنگند.
شکاف بین واقعیت محسوس فلسطین تحت اشغال و آنچه در واشنگتن گفته می‌شود، بسیار عمیق است. تاثیر ۲۰ سال "مذاکرات صلح" ناموفق در زندگی بسیاری از فلسطینیان را می‌توان در مبارزه عبدالله ابورحمان، فعال سیاسی جستجو کرد. او از ۸ سال پیش در روستای خود بلعین، مقاومت انسانی را علیه غصب غیر قانونی زمین‌ها توسط شهرک نشین‌ها و دیوار کشیدن اسرائیل، پیش می‌برد.
ابورحمان ۱,۵ سال را به طور متناوب در زندان اسراییل گذرانده است و اکنون باید مجددا به دادگاه برود، چرا که از قانون ممنوعیت ۵ ساله فعالیت سیاسی پس از آزادی تخطی کرده است. او می‌گوید: "۲۰ سال است، که مذاکرات صلح ادامه دارد ولی اوضاع فقط بدتر شده است. روز به روز زمینهای ما کمتر و شهرک‌ها وسیع‌تر میشوند. زمان دارد از دست می‌رود".
گفت‌وگوهای حاضر همزمان می‌توانند بحرانی را رقم زنند. ابورحمان می‌گوید:" اگر این گفت‌وگوها هم هدر روند، وقت آن خواهد بود که همه چیز پایان پذیرد. عباس باید بگوید که شکست خورده است و تشکیلات خودگردان منحل می‌شود. اشغال اسرائیل در ۲۰ سال گذشته فقط عمیق‌تر شده است".
عبدالله ابو رحمان، که خود از فعالان مسالمت‌جوی فلسطینی است، فقط دو آلترناتیو را در مقابل مذاکرات صلح می‌بیند: یا مقاومت مسلحانه و یا مقاومت مسالمت‌آمیز. هیچکس نمیتواند بداند که کدام روش غالب خواهد شد، ولی به قول او شاید مقاومت، باعث مذاکرات جدیدی شود که این بار احتمالا موثرتر باشد.
از طرف دیگر خانم لیونی، نماینده اسرائیل در گفت‌وگوها، اذعان کرده که در دولت اسراییل وزیرانی هستند که نمی‌خواهند قرارداد صلح محقق شود .هرگونه راه حل برای تاسیس دو دولت مستقل را رد میکنند.
اقدام اوری آریل وزیر مسکن اسرائیل در اعلام ساخت ۱۱۸۷ خانه جدید در اورشلیم شرقی وکرانه باختری را باید در چارچوب همین دو دستگی‌ها ارزیابی کرد. وی در جواب خبرنگاران گفت: "هیچ کشوری در دنیا به کشورهای خارجی اجازه نمی‌دهد که به او دستور دهند کجا ساختمان‌سازی کند."
این اقدام درست در آستانه رای گیری کمیته مربوط به آزادی ۱۰۴ زندانی فلسطینی، انجام گرفت. شاوا گالون از حزب چپ لیبرال گفته است:" این کار مثل بمبی است که دولت با آن مذاکرات را نابود می‌کند." شلی یوخیموویچ، رهبر اپوزیسیون از حزب کارگر گفت:" این عمل همانند فرو کردن انگشت در چشم آمریکا، اروپا، فلسطینیها و اکثریت مردم اسرائیل است که خواهان صلح هستند".
امید به توجه بیشتر به مسئله فلسطین
روشن نیست که اوباما بتواند مذاکرات صلح خاورمیانه را به عنوان دستاوردی بزرگ در دوران ریاست جمهوری خود به نتیجه برساند. چنین روندی با سردی و بی‌علاقگی نتانیاهو و همفکرانش در اسرائیل و دشواری کار محمود عباس در همراه کردن جنبش حماس و دیگر مخالفان ولو در صورت پیشرفت مرحله‌ای مذاکرات، جای تامل بسیار دارد.
اما شاید این مذاکرات بتوانند افکار عمومی جهان را که داشت با سکوت رسانه‌های جمعی، حساسیت خود در قبال زندگی رقت‌بار فلسطینیان در سه سال گذشته را از دست می‌داد، بار دیگر متوجه این زخم کهنه در پیکر بشریت سازد.
نظرها
m
.. فلسطینیها خواهان الحاق تمام سرزمین‌های اشغالی در سال ۱۹۶۷ به کشور خود هستند، ولی نتانیاهو با تاکید بر قابل دفاع نبودن این مرزها برای اسرائیل این خواست را رد می‌کند... اعراب فلسطینی و بقیه اعراب و مسلمانان از سال 1947 یعنی سالها قبل از 1967 بارها به طور دسته جمعی از چندین کشور به اسراییل حمله کردند تا این کشور را نابود کنند. هر وقت مسلمانان در کشتار و اشغال سرزمین دیگران موفق میشوند این را حق مسلم خودشان میدانند و ابراز شادی میکنند ولی همین که شکست میخورند و نمیتوانند سرزمین ملت دیگری را اشغال کنند مظلوم بازی در می آورند. تنها درد فلسطینیها این است که نتوانسته اند مثل بقیه مسلمانان در خاورمیانه غیر مسلمانانی را که در اطرافشان زندگی میکنند کشتار کرده و آنها را به زور از زمنیهایشان برانند و زمنیهای آنها را اشغال کرده و تبدیل به کشور اسلامی کنند یعنی کشورهایی که فقط مسلمانان حق زندگی در آن را دارند. مگر نه اینکه مسلمانان همه یهودیها را از خاورمیانه رانده اند و زمینهای آنها را اشغال کرده اند تا توانسته اند تمام خاورمیانه را به کشورهای اسلامی تبدیل کنند؟ اعراب همسایه اسراییل مجبور نبودند که با شعار ریختن یهودیها به آب به این کشور حمله کنند. حالا هم اگر زمین از دست داده اند درس خوبی برایشان خواهد شد که دیگر به سرزمین دیگران تجاوز نکنند. نتانیاهو حق دارد که بگوید که با دادن کل این زمنیها به اعراب امکان تجاوز آنها از طریق این مناطق مثل قبل برای آنها راحت خواهد شد. این مظلوم بازیهای مسلمانان فقط به خاطر گول زدن دنیا و ملت اسراییل است که فکر کنند این فلسیینهای مسلمان فقط زمین میخواهند و 57 کشور اسلامی برایشان کافی نیست و اگر کمی بیشتر زمین به اعراب بدهند دیگر بدون جنگ افروزی و در صلح با اسراییل زندگی خواهند کرد. نمیگویند که هدف مسلمانان چه فلسطینی و چه غیره قرنهاست که یکی است. تجاوز به اسراییل که تنها کشوری است در خاورمیانه که هنوز به اشغال مسلمانان در نیامده.
m
...در سپتامبر ۲۰۱۰ پس از اینکه نتانیاهو حاضر به تمدید قانون منع شهرک‌سازی نشد، محمود عباس به طور یکطرفه مذاکرات مستقیم با اسرائیل را قطع کرد. .. چرا نمیگویید که نتانیاهو به خاطر این حاضر به تمدید منغ شهرک سازی نشد که حدود یک سال شهرک سازی را قطع کرده بود ولی فلسطینیها حاضر به از سر گیری مذاکرات نشدند؟ فلسطینیها سالهاست که گفته اند که تمام اسراییل را میخواهند و این صبر بی نتیجه یک ساله موجب شد که نتانیاهو بفهمد که حتی اگر تا ابد هم صبر کند فلسطیینها به دستور اعراب و مسلمانان کشورهای دیگر حاضر نخواهند شد مذاکره کنند و فقط به دنبال بهانه گیری و اشغاگری اسلامی بیشتری هستند. قبلا که دولتهای قبلی اسراییل حاضر شدند به جز نواز غزه و کرانه باختری حتی قسمت شرقی اورشلیم را هم به فلسطینیها بدهند که صلح شود آنها بر اینکه تمام اسراییل را میخواهند پافشاری کردند. حالا هم دیگر دیر شده. حیله گری آنها هم مثل حیله گریهای جمهوری اسلامی دیگر نمیتواند کشورهای دیگر را گول بزند. اگر هم اسراییل همه زمنیهایی را که میخواهند به فلسطینیها بدهد هنوز هم حاضر نخواهند شد به فلسطین آینده مهاجرت کنند و خواهان ماندن در اسراییل خواهند شد و دوباره مثل بقیه مسلمانان به دنبال جنگ و خونریزی خواهند بود. کجای دنیا مسلمانان حاضر هستند در صلح با دیگران زندگی کنند؟ مگر فلسطیینها با مسلمانان خشونت طلب سوریه که در همسایگیشان هستند چه فرقی دارند؟