سفر بی‌بازگشت گنجینه آثار موزه هنرهای معاصر؟
هنرمندان در جلسه‌ای با مسئولان وزارت ارشاد نگرانی‌هایشان را بیان کردند. دولت مستعجل است. چه ضمانتی برای بازگشت آثار غربی موزه هنرهای معاصر وجود دارد؟
«نقاشی دیواری روی زمینه قرمز هندی» مهم‌ترین اثر پولاک و مهم‌ترین اثر در قلمرو نقاشی اکسپرسیونیسم انتزاعی به شمار می‌آید.
موزه هنرهای معاصر عصر سه‌شنبه ۶ مهر جلسه‌ای برگزار کرد با نمایندگان انجمن‌های هنری، گالری‌داران و جمعی از هنرمندان. مجید ملانوروزی، رییس موزه هنرهای معاصر و علی مرادخانی، معاون هنری ارشاد اسلامی در این جلسه به نگرانی‌های هنرمندان و گالری‌داران درباره نحوه ارسال بخشی از آثار غربی گنجینه موزه هنرهای معاصر به برلین و رم پاسخ دادند. هنرمندان می‌گویند اگر حسن روحانی در انتخابات آتی ریاست جمهوری رأی نیاورد، تکلیف این آثار چه می‌شود؟ آن‌ها احتمال می‌دهند که خسارت‌دیدگان در انقلاب ایران و قربانیان حوادث تروریستی طلب غرامت کنند. مسئولان ارشاد اسلامی پاسخ می‌دهند که سازمان بازرسی کل کشور بر ارسال و بازگشت این آثار نظارت دارد و دولت آلمان هم ضمانت داده است.
گنجینه‌ای که آسیب دید
در موزه هنرهای معاصر آثار مهمی از امپرسیونیسم تا پاپ آرت وجود دارد. آثاری از هنرمندان مطرحی همچون رنوار، مونه، ون گوگ، پیکاسو و همچنین ماکس ارنست، آلبرتو جاکومتی، جکسون پولاک، روی لیختن‌اشتاین و اندی وارهول در این موزه جمع‌آوری شده است که ارزش آن‌ها تا ۲/۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.
با انقلاب ۱۹۷۹ و برقراری جمهوری اسلامی این آثار تا مدت‌ها اجازه نمایش و حتی فروش نداشتند. برای نخستین بار پس از انقلاب ۳۰ اثر از گنجینه موزه هنرهای معاصر همراه با آثاری از نقاشان ایرانی ابتدا در برلین و سپس در رم به نمایش گذاشته می‌شود.
مجید مولانوروزی در این نشست از واقعیتی ناگفته پرده برداشت: آثار غربی در گنجینه موزه هنرهای معاصر در حال صدمه دیدن است و برای اینکه از بین نروند برای نمایش به آلمان ارسال می‌شوند. به گفته رییس موزه هنرهای معاصر به اهتمام مونیکا گروترز، وزیر فرهنگ آلمان مصوبه‌ای در آلمان تصویب شده که نمایش این آثار را در برلین میسر می‌کند.
علی مرادخانی، معاون هنری وزارت ارشاد به چند تابلو، از جمله به «نقاشی دیواری روی زمینه قرمز هندی» مهم‌ترین اثر پولاک و مهم‌ترین اثر در قلمرو نقاشی اکسپرسیونیسم انتزاعی اشاره کرد که به مدت چهار ماه در وضعیت نامناسبی قرار داشتند. او از هنرمندان و گالری‌داران خواست که با دولت تعامل و همکاری بیشتری داشته باشند و خاطرنشان کرد که نمایش این آثار در برلین و رم به سلامت این گنجینه کمک می‌کند و هزینه لازم برای نگهداری این آثار را فراهم می‌کند.
چه ضمانتی برای بازگشت آثار وجود دارد؟
معصومه مظفری (رئیس انجمن هنرمندان نقاش)، منیژه صحی (سخنگوی انجمن هنرمندان نقاش) و لیلی گلستان بخشی از نگرانی نقاشان و گالری‌داران را با مسئولان در میان گذاشتند: اگر دولت روحانی مستعجل شود چه نهادی بازگشت آثار غربی گنجینه موزه هنرهای معاصر به ایران را پیگیری می‌کند؟
لیلی گلستان در بیان این معنا گفت: «معتقدم در حال حاضر زمان مناسبی برای انجام این کار نیست چراکه ۵ الی ۶ ماه دیگر انتخابات ریاست جمهوری را در پیش داریم و اگر آثار برود و بعد از پایان انتخابات دولت آقای روحانی رای نیاورد و مدیران تغییر کردند سرنوشت این آثار چه می‌شود؟»
این اما تنها دل‌نگرانی هنرمندان نیست. آیا ممکن است خسارت‌دیدگان و کسانی که اموال آن‌ها بعد از انقلاب در ایران مصادره شده، برای جبران این خسارت‌ها و آسیب‌ها از ایران به محاکم قضایی شکایت ببرند و تلاش کنند از محل فروش آثار غربی در گنجینه موزه هنرهای معاصر خسارتشان را جبران کنند؟
دولت آلمان ضمانت داده است
به گفته مرادخانی دولت ایران با دادگاه لاهه درباره این موضوع مشورت کرده. دولت آلمان هم ضمانت داده که آثار غربی گنجینه موزه هنرهای معاصر را بی‌کم و کاست، بعد از هفت ماه به ایران بازگرداند.
این موضوع سابقه داشته است: پیش از این دادگاهی در ایالات متحده آمریکا رأی داده بود که با فروش الواح هخامنشی می‌توان ۷۱ میلیون دلار به قربانیان حوادث تروریستی غرامت پرداخت. اما دادگاه استیناف در شیکاگو این حکم را لغو کرد. این کتیبه‌ها برای مطالعه به مؤسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو و مستندسازی به امانت سپرده شده بودند.
هنوز معلوم نیست کدام آثار غربی از گنجینه موزه هنرهای معاصر برای نمایش در برلین و رم انتخاب شده است. دولت فهرست این آثار را منتشر نکرده و این موضوع همچنان در ابهام قرار دارد و به نگرانی انجمن نقاشان ایران دامن زده است. قراردادهای منعقد شده هم انتشار پیدا نکرده و فقط ظاهراً در اختیار سازمان کل بازرسی کشور قرار گرفته است.
نظرها
میرزایی
ایکاش اسمی از آقای افشین پرورش برده می‌شد چراکه ایشان اولین کسی هستن که دست به افشاگری در اینمورد زدن. بی‌انصافیه که به نام ایشان اصلا اشاره‌ای نشده متاسفانه.