گودال مرگ در موصل: سال‌ها طول می‌کشد تا جنازه‌های «خسفه» شناسایی شود
معلوم نیست چند نفر در یک گور دسته‌جمعی در نزدیکی موصل مدفون‌اند. گودال «خفسه» محل اعدام قربانیان داعش بود. حفاری گودال و شناسایی قربانیان آسان نیست.
روایت‌های وحشتناک از کشتار داعش در گودالی در یک صحرا در نزدیکی موصل، در طول سال گذشته به افسانه تبدیل شده است.
همزمان با اینکه داعش کنترل موصل عراق را در دست گرفت، گودالی واقع در جنوب غربی فرودگاه موصل تبدیل به محل کشتارها و اعدام‌های این گروه شد. برخی از قربانیان را مجبور می‌کردند که در لبه گودال بایستند و قبل از اینکه آنها را با لگد به داخل گودال بیندازند، به آنها شلیک می‌کردند. بعضی‌ها هم زنده زنده به داخل گودال پرتاب می‌شدند.
ساکنان موصل درباره کشتار در گودال یا «خسفه» زمزمه‌هایی می‌کردند، اما به دلیل محدودیت‌های ارتباطی، محلی‌ها از اینکه آشکارا درباره این موضوع صحبت کنند، می‌ترسیدند. تنها پس از آنکه نیروهای عراقی ماه گذشته این منطقه را بازپس گرفتند و به بخش‌های غربی شهر نزدیک شدند، ابعاد این کشتار مشخص شد. مقامات عراقی می‌گویند ممکن است که هزاران نفر در یک سال گذشته در این گودال جان داده باشند.
ممکن است سال‌ها طول بکشد تا رازهای این گودال فاش شود. کسی نمی‌داند که عمق این گودال چقدر است. داعشی‌ها اطراف آن را با مواد منفجره پرکرده‌اند و حفاری آن بسیار دشوار است.
حتی پیش از آنکه گروه دولت اسلامی عملیات خود را آغاز کند، مقامات عراقی در تلاش بودند تا با حفاری هویت کشته‌شدگان گورهای دسته‌جمعی دوران صدام حسین را تشخیص دهند. حدود یک میلیون نفر در دوران صدام حسین ناپدید شدند. جنگ‌های فرقه‌ای که به دنبال حمله آمریکا در سال ۲۰۰۳ به عراق پیش آمد، باعث خونریزی‌های بیشتر شد.
در عین حال، اعضای کمیسیون حقوق بشر عراق که موظف به تعیین محل گورهای دسته‌جمعی دولت اسلامی شده‌اند، می‌گویند که نمی‌توانند بر اساس اجسادی که تاکنون پیدا شده، تصویری از ابعاد فاجعه ارائه دهند.
تابستان گذشته، آسوشیتدپرس اعلام کرد که ۷۲ گور دسته‌جمعی متعلق به دولت اسلامی در عراق و سوریه ثبت کرده است و تخمین می‌زند که ۱۵ هزار جسد و بیشتر در آنها مدفون باشد: کشف سه گور دسته جمعی دیگر در شهر سنجار
بسیاری از این گورهای دسته‌جمعی در اطراف شهر «سنجار» هستند و گمان می‌رود که بدن صدها یزیدی که دولت اسلامی آنها را اعدام کرده، در آنها دفن شده باشد. گورهای دسته‌جمعی در اطراف شهر تکریت، حاوی بدن‌های حدود ۱۷۰۰ سرباز کمپ «اسپینچر» است که به دست نیروهای دولت اسلامی کشته شدند و هنوز دو سال پس از آزادی این شهر، بدن‌هایشان در حال کشف است.
بیشتر بخوانید: کشف گورهای دسته‌جمعی: کشتار تکان‌دهنده در تکریت
اما خسفه ممکن است بزرگ‌ترین گور دسته‌جمعی ایجاد شده به دست داعش باشد.
احمد که پنج ماه در نزدیکی این گور کار کرده و شاهد اعدام‌های داعش بوده، می‌گوید که این گودال هزاران نفر را بلعیده: «خیلی وحشتناک بود، عمیق و تاریک.»
احمد می‌گوید که کفش‌های قربانیان و رد خون خشکیده بر لبه‌های گودال قابل مشاهده بود و می‌شد بدن‌های پوسیده آنها را دید. ویدئوی وحشتناکی که در ژانویه ۲۰۱۵ در یوتیوب منتشر شد، صحنه مشابهی را نشان می‌دهد.
گودال، نزدیک پالایشگاه نفت دولت اسلامی قرار داشت و اعضای دولت اسلامی هر چند وقت یک بار کارگران پالایشگاه و مردم موصل را که سوخت می‌خریدند جمع می‌کردند تا شاهد کشتار به روش داعش باشند. شاهدان می‌گویند قربانیان شامل نیروهای سابق پلیس و ارتش بودند یا کسانی که به جاسوسی متهم شده بودند یا با دولت عراق کار می‌کردند.
حسام الابار، یکی از اعضای شورای ولایتی می‌گوید سه تا پنج هزار جسد ممکن است در اعماق این گودال باشد. او این عدد تخمینی را بر اساس فهرست مفقودشدگان اعلام می‌کند و حدس می‌زند که حتی ممکن است داعش آنها را اعدام کرده باشد و جای دیگری دفن کرده باشد.
حسام می‌گوید: «با توجه به ظرفیت و توان دولت مرکزی و محلی، من فکر می‌کنم غیرممکن است که بتوانیم این یدن‌‌ها را بیزون بکشیم. ما نیاز به کمک‌های بین‌المللی داریم. برای عراق به تنهایی این کار غیرممکن است.»
پیش از سال ۲۰۰۳، این گودال یک جاذبه توریستی کوچک بود که مسافران را از بزرگراه میان موصل و بغداد به یک مایل و نیم دورتر و محل این گودال می‌کشاند اما با شروع خشونت‌ها و درگیری‌هایی که به دنبال حمله آمریکا به عراق پیش آمد، القاعده این محل را تبدیل به یک گورستان صحرایی کرد.
حسام می‌گوید: «مشهور بود که می‌گفتند هرکس می‌خواهد جسدی را مخفی کند، می‌تواند آن را به این گودال بیندازد.»
اما پس از تسلط داعش بر این منطقه در ژوئیه ۲۰۱۴، آنها این محل را به یک مرکز صنعتی تبدیل کردند.
جاسم عمر، ۳۳ ساله، شاهد ۱۰ مورد اعدام در این محل بوده است. اولین مورد یک ماه پس از سقوط شهر روی داد. ۲۵ زندانی از زندان «بدوش» در موصل، به آنجا برده شدند و کشته شدند.
او می‌گوید: «اگر می‌خواهی کسی را از موصل بترسانی، کافی است اسم خسفه را به میان بیاوری.»
بر اساس اعلام گروه‌های حقوق بشری، داعشی‌ها صدها زندانی را به دنبال تصرف موصل کشتند. اغلب قربانیان، شیعه، یزیدی و مسیحی بودند که دولت اسلامی آنها را مرتد می‌دانست. سنی‌ها اما آزاد گذاشته شدند.
در یک مراسم اعدام به سبک داعش، که در آوریل سال ۲۰۱۵ انجام شد، عمر پسرعموی خود را در میان ده‌ها بازداشتی شناسایی کرد. آنها برای اعدام آورده شده بودند و پشت یک کامیون با دست بسته و چشم بند جمع‌شان کرده بودند. پسرعموی او کارمند شورای شهر موصل بود و متهم به همکاری با دولت شده بود.
عمر می‌گوید: «هرجا می‌رفتیم انتظار داشتیم که اعدام ببینیم. اما دیدن پسرعمویم برایمان تعجب‌آور بود. ما فکر می‌کردیم که او تنها دستگیر شده است.»
او می‌گوید که شاهد بوده که آن مردان را وادار کرده‌اند که زانو بزنند و سه یا چهار نظامی داعش، به آنها شلیک کردند و چند تای دیگر آنها را به داخل گودال انداختند.
او می‌گوید بوی بد این گودال از چند مایل آن طرف‌تر احساس می‌شود. شاید به خاطر همین بوی بد بوده که دولت اسلامی مجبور شد در اواسط سال ۲۰۱۵ گودال را پر کند.
جواد الشمری سخنگوی کمیته حقوق بشر که هنوز تیمی برای بررسی منطقه نفرستاده می‌گوید: «ساکنان اتباب، نزدیک‌ترین روستا به محل، از این بو شکایت داشتند و حتی برخی آنجا را ترک کرده بودند.»
ساکنان گفته بودند که دولت اسلامی ده ها تریلی و ماشین قدیمی را داخل گودال انداخت و سپس آن را با خاک پر کرد. با این حال برخی می‌گویند کشتار و انداختن جنازه‌ها تا شش ماه قبل ادامه داشته است.
دیدبان حقوق بشر که از سپتامبر ۲۰۱۴ این منطقه را تحت نظر داشته، می‌گوید که این گودال از جولای ۲۰۱۵ پر شده اما نشانه‌های کشتارهای تازه‌تر تا نوامبر ۲۰۱۶ دیده می‌شود.
بلکیس ویله، محقق سازمان دیدبان حقوق بشر در عراق هم می‌گوید: «سال‌ها طول می‌کشد تا این محل پاکسازی شود. اکنون نیروهایی مشغول پاکسازی این محل هستند تا امکان سکونت مردمی که در حال بازگشت به محل زندگی خود هستند فراهم شود.»
به دلیل کاشت مواد منفجره در این محل، خسفه هفته پیش بازهم قربانی گرفت. شیفا گردی خبرنگار ۳۰ ساله تلویزیون کردی روژآوا، به همراه یک فرمانده شبه نظامیان و چهار سرباز هنگامی که گروه در حال تنظیم یک تله انفجاری در محل بود، کشته شدند.
نظرها
نظری وجود ندارد.