کاهش ناگهانی نرخ ارز و افزایش فروش ارز خانگی در ایران

نوسانات شدید قیمت ارز در ایران به امری روزمره تبدیل شده است. این بار در مدت چند ساعت قیمت دلار حدود چهار هزار تومان نزول کرد. این‌که این روند ادامه خواهد داشت هنوز روشن نیست. محافل حکومتی در ایران با دلایل متفاوت تلاش می‌کنند کاهش نرخ ارز را ادامه‌دار بدانند در حالی‌که برخی معتقدند این روند موقتی است.

روز گذشته، دوشنبه ۹ مهر، ابتدا دلار در کانال ۱۷ هزار تومانی قرار داشت. نزدیک به یک ساعت در این کانال باقی ماند و سپس فروش دلار در بازار آغاز شد و با شدت گرفتن آن ابتدا قیمت دلار به کانال ۱۶ هزار تومان نزول کرد و پس از آن، به زیر کانال ۱۵ هزار تومان رفت و حتی صبح امروز، سه‌شنبه ۱۰ مهر وارد کانال ۱۳ هزار تومان شد.

عصر دوشنبه رسانه‌های ایران از ازدحام مردم در بازار ارز برای فروش ارزهای خود خبر دادند. با افزایش خریدها و کاهش فروش‌ها حدود ساعت ۴ بعدازظهر، دلار روی عدد ۱۶ هزار و ۲۰۰ تومان قرار گرفت. این قیمت ۸۰۰ تومان پایین‌تر از قیمت ثبت‌شده در روز یکشنبه بود. دلار روز یکشنبه نیز ۳۵۰ تومان از ارزش خود را از دست داده بود. پس از ساعت ۵ بعدازظهر روز دوشنبه بار دیگر قیمت‌های زیر ۱۶ هزار تومان برای دلار ثبت شد. حدود ساعت ۷ عصر، دلار ۱۵ هزار و ۴۰۰ تومان بود. حول و حوش ساعت ۷ و نیم عصر برخی کانال‌های اطلاع‌رسانی و اعلام نرخ حتی از کاهش دلار به زیر مرز ۱۵هزار تومان خبر دادند.

برخی رسانه‌های ایران حتی شب گذشته به‌نقل از فروشندگان نرخ دلار را حدود ۱۱ هزار تومان عنوان کردند این در حالی بود که صرافی‌ها پس از ساعت ۱۸ بسته بودند.

در روز سقوط نرخ ارز، قیمت سکه تمام بهار آزادی نیز از کانال ۵ میلیونی خارج و به مرز ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نزول کرد. این قیمت ظهر سه‌شنبه نیز ثابت ماند.

صبح سه‌شنبه با سقوط قیمت ارز، رویکرد رسانه‌های دولتی نیز سراسر مثبت بود. عبدالرضا رحمانی فضلی، رئیس ستاد اطلاع‌رسانی و تبلیغات اقتصادی کشور از وضعیت بازار ارز ابراز خشنودی کرد و رسانه‌ها را تشویق کرد که در این زمینه در راستای «مصالح عمومی» حرکت کنند. او گفت: «شاهد سامان‌یابی وضعیت بازار و سیر نزولی قیمت ارز و سکه خواهیم بود و لازم است تمامی رسانه‌ها و صاحبان تریبون مصالح عمومی را در نظر داشته باشند و همسو با سیاست‌های شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا اقدام کنند.»

روز گذشته صادق آملی لاریجانی، با اشاره به تلاطم‌های بازار ارز، سایت‌های اعلام قیمت ارز را به «قیمت‌سازی‌های غلط» و «دستکاری» در قیمت‌ها متهم کرد و گفت: «گردانندگان این سایت‌ها باید از سوی دادستانی احضار و به آنان اولتیماتوم شدید داده شود.»

صبح سه‌شنبه حجت‌الاسلام ناصر موسوی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرد که قیمت ارز در روزهای آینده نیز کاهشی خواهد بود. او گفت: «کسانی که نیاز ضروری به دلار ندارند از خرید دلار خودداری کنند. روزهای آینده قیمت ارز سقوط بیشتری خواهد کرد.»

موسوی همچنین افزود: «کاهش قیمت ارز دلایلی متعدد می‌تواند داشته باشد اما مهم‌ترین دلیل شکست فضای روانی در بازار ارز است؛ البته برخورد قوه قضائیه با دلال‌های ارزی نیز بسیار مؤثر بوده است منتها انتظار می‌رود این برخورد با شدت بیشتری دنبال شود.»

علی یونسی، از کارشناسان اقتصادی نزدیک به حکومت ایران نیز در این‌باره گفت: «وقتی آمریکا نتوانسته جامعه جهانی و اروپا را علیه ایران متحد کند و برنامه او برای صفر کردن صادرات نفتی ایران نیز محقق نشده، فضا به سمتی پیش می‌رود که فشارها علیه ایران برداشته شده و با همراهی مردم، دلار آرام آرام به سمت فضای تعادلی خود برمی‌گردد.»

روزنامه کیهان تهران هم در تحلیلی که روز سه‌شنبه از نوسانات بازار ارز منتشر کرد، سقوط نرخ ارز را به دلایلی چون شلیک موشک ایران به مقر «دولت اسلامی» (داعش) در سوریه، تعویق بررسی لایحه پولشویی یا لایحه مربوط به کارگروه اقدام مالی (FATF) در روز یکشنبه ۸ مهر در مجلس و «حکم اعدام سه اخلالگر اقتصاد» مربوط دانست.

روز گذشته، غلامحسین محسنی اژه‌ای، معاون اول قوه قضائیه از محکومیت ۳۲ نفر از «مفسدان اقتصادی» به زندان و ۳ نفر به اعدام خبر داد. وحید مظلومین، متهم بازار سکه؛ محمداسماعیل قاسمی و باقری درمنی، سه نفری هستند که به‌عنوان «مفسد فی‌الارض» به اعدام محکوم شده‌اند. حکم اعدام این افراد اما غیرقطعی‌ست و هنوز به تأیید دیوان عالی کشور نرسیده است.

محسنی اژه‌ای گفت برخی از متهمان نیز «به ۲۰ سال و ۱۰ و یا ۱۲ سال و پایین‌تر محکوم شده‌اند».

حمله موشکی مورد اشاره کیهان، حمله سپاه پاسداران به شرق فرات است. روابط عمومی سپاه پاسداران روز گذشته، دوشنبه ۹ مهر در بیانیه‌ای اعلام کرد که در پاسخ به حمله تروریستی ۳۱ شهریور به رژه نظامی در اهواز که سرانجام داعش مسئولیت آن را به عهده گرفته بود به شرق فرات حمله موشکی کرد. سپاه می‌گوید شمار زیادی از تروریست‌های «تکفیری» کشته شده‌اند.

اما برخلاف تحلیل کیهان که تعویق بررسی لایحه پولشویی در مجلس را دلیل کاهش نرخ ارز دانسته، نشریه «دنیای اقتصاد» احتمال تصویب این لایحه در روزهای آتی را یکی از دلایل سقوط قیمت ارز خوانده است.

«دنیای اقتصاد» در این‌باره نوشت: «برخی فعالان اعتقاد داشتند، عوامل میان‌مدتی موجب شد که اصلاح قیمت دلار کلید بخورد. از نظر آن‌ها احتمال اصلاح لوایح مربوط به FATF مهم‌ترین موضوعی بود که پیش‌روی معامله‌گران قرار داشت و آن‌ها تصور می‌کردند با تصویب آن قیمت‌ها با افت زیادی مواجه خواهد شد، در نتیجه خود به پیشواز رفتند و ارزهای خریداری شده هفته پیش را به فروش رساندند.»

«دنیای اقتصاد» دلایل دیگری همچون «اختیاراتی که به بانک مرکزی برای مداخله در بازار ارز داده شد، اعلام ساز و کار جدید تأمین ارز توسط بانک مرکزی، نگاه مثبت برخی معامله‌گران نسبت به توافقات ایران و اروپا، افزایش قیمت نفت» را از جمله عوامل دیگری دانسته که در تغییر روند بازار مؤثر بودند.

این نشریه اقتصادی در تحلیل خود آورده است که دو نگاه متفاوت درباره کاهش نرخ ارز در میان فعالان اقتصادی وجود دارد، «دسته‌ای معتقد بودند، کاهش شدید قیمت‌ها در روز سوم هفته یک اصلاح قیمتی بوده است. از نظر آن‌ها، نوسان‌گیران به‌تدریج خریدهای هفته گذشته را تخلیه کردند و به‌دنبال یافتن نقطه کف جدیدی برای خرید هستند... روش کار نوسان‌گیران بزرگ به این صورت است که پس از برخورد قیمت به سقف، سعی می‌کنند دلار خود را کم‌کم در بازار عرضه کنند. در مقابل، دسته دوم باور داشتند، ریزش دلار ناشی از تغییر انتظارات معامله‌گران و ورود ارز خانگی به بازار بوده است.»

بنا بر پیش‌بینی «دنیای اقتصاد»، «اگر افت قیمت دلار ناشی از اصلاح قیمت بوده است، قیمت این ارز در روزهای آتی ممکن است با رشد مواجه شود، حال آنکه برحسب نگاه دسته دوم، قیمت میل بیشتری به کاهش دارد. دسته اول به‌طور کلی باور دارند، این اصلاح قیمتی به قصد افزایش خرید در نرخ‌های پایین‌تر صورت گرفته است. این در حالی است که دسته دوم باور دارند، دلار با تغییر انتظار معامله‌گران مواجه شده و از این‌رو، در مسیر نزولی قرار گرفته است.»

برخی از کارشناسان اقتصادی نیز معتقدند حکومت ایران با وارد کردن ‫پول به بازار قصد کاهش نرخ ارز را دارد و از این طریق می‌خواهد این توهم را ایجاد کند که قیمت ارز رو به سقوط است تا مردم ارز خانه‌ای خود را هر چه سریع‌تر بفروشند اما با کاهش ذخیره‌ها ی دولتی ارز دوباره گران خواهد شد.

با این حال هنوز پیش‌بینی این روند دشوار است و در روزهای آینده، به‌ویژه با آغاز تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران در ۱۴ آبان باید دید نوسانات بازار ارزی در ایران به کجا خواهد کشید.

بیشتر بخوانید: