بودجه طرح انتقال آب خزر به سمنان تصویب شد
چند ساعت پس از برکناری معاون دریایی سازمان محیط زیست به دلیل مخالفت با طرح انتقال آب خزر به سمنان، ردیف بودجه این طرح با رأی موافق ۸۱ درصد نمایندگان تصویب شد.
تصویری از اعتراض‌های مردمی در ساری به طرح انتقال آب خزر به سمنان، ۰۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ ــ عکس از آرشیو
اعتراض‌ها و مخالفت‌ها بی‌نتیجه ماند. معاون دریایی سازمان حفاظت محیط زیست آخرین سد در برابر جریان آب خزر به سمت استان‌های مرکزی بود. چند ساعت پس از برکناری پروین فرشچی، خبر تصویب ردیف بودجه طرح انتقال آب خزر به سمنان برای ۱۳۹۸ منتشر شد. مخالفان دادخواستی با ده هزار امضا برای رهبر و رئیس جمهوری اسلامی جهت لغو این طرح ارسال کرده‌اند.
احمد همتی، نماینده سمنان، مهدی‌شهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی شامگاه شنبه ۱۱ اسفند به خبرگزاری «فارس»، وابسته به سپاه پاسداران گفت:
«ردیف بودجه‌ای بود که امسال برای اولین بار به مطالعه و اجرا گذاشته شد. بعضی از نمایندگان خانه ملت مخالف این طرح بودند؛ ولی درنهایت این ردیف بودجه‌ای تصویب شد. طرح انتقال آب دریای خزر به استان سمنان با ۸۱ درصد رأی نمایندگان مجلس تصویب شد.»
همتی گفته است که طرح انتقال آب تأییدیه ماده ۲۱۵ قانون برنامه پنجم توسعه را نیز کسب کرده است و اجرای آن از اکنون جدی‌تر پیگیری خواهد شد. بر اساس ماده ۲۱۵، طرح‌ها و پروژه‌های پیشنهادی ــ چه جدید باشند چه ادامه پروژه‌های پیشین ــ باید به لحاظ فنی، اقتصادی، مالی، زیست‌محیطی و پدافند غیر‌عامل توجیه‌پذیر باشند. در این ماده آمده است:
«سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف است استانداردهای زیست‌محیطی را در شش ماهه اول سال اول برنامه به معاونت جهت ابلاغ به دستگاههای اجرائی و شرکتهای مهندسین مشاور به منظور رعایت مفاد آن در طراحی طرح‌های تملک دارائی‌های سرمایه‌ای خود اعلام نماید.»
طرحی با انبوهی مخالف
منتقدان این طرح را به لحاظ اقتصادی به‌صرفه نمی‌دانند و به لحاظ محیط‌زیستی اثرات آن را گاه فاجعه‌بار ارزیابی می‌کنند.
علی‌رغم حمایت عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت محیط زیست از انتقال آب خزر به سمنان، این طرح با مخالفت‌های گسترده‌ای از سوی برخی مقام‌ها و فعالان محیط زیست روبرو شده است.
ساعاتی پیش از تصویب ردیف بودجه این طرح، پروین فرشچی، معاون دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به خاطر مخالفت با آن با حکم عیسی کلانتری برکنار شد.
یک روز پیش از آن پنج‌شنبه ۹ اسفند قربانعلی محمدپور مدیر کل حفاظت محیط زیست استان گیلان از کاهش ۱,۵ متری تراز آبی خزر خبر داده بود که به گفته او به خشک‌شدن قسمت جنوبی تالاب انزلی انجامیده است. با پس‌نشستن ساحل، زمین‌خواران فضای به‌وجودآمده را تصاحب می‌کنند.
عزیر عابسی، دبیرکارگروه محیط زیست مازندران نیز ۸ بهمن گفته بود که خروج آب از دریای خزر و انتقال آن به سمنان «یک اقدام غیرکارشناسی و غیراصولی است» و سرچشمه تأمین آب این دریا اکنون با چالشی جدی مواجه شده است.
طرح انتقال آب خزر (کاسپین) به سمنان در ۱۳۸۴ به تصویب رسید و ۱۳۸۹ به وزارت نیرو ابلاغ شد و سپس ۱۳۹۱ شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اجرای آن را برعهده گرفت. هدف طرح نمک‌زدایی و تصفیه ۲۰۰ میلیون متر مکعب آب دریاچه بزرگ خزر و انتقال آن به فلات مرکزی در سمنان برای مصارف شرب و صنعت بود.
بحث درباره این طرح انتقال آب بار دیگر از ۱۳۹۵ بالا گرفت. حسن روحانی آن زمان خبر از آغاز این طرح با کمک بخش خصوصی داد و کمی بعد قرارگاه خاتم‌الانبیاء سپاه پاسداران برای اجرای آن اعلام آمادگی کرد.
اما اعتراض‌های فعالان محیط زیست، مردم و نمایندگان استان‌های شمالی و مخالفت مسئولان محلی سازمان حفاظت محیط زیست این طرح را دوبار به تعویق انداخت: یک‌بار در ۱۳۹۵ و سپس در ۱۳۹۷. بر خلاف گفته‌های همتی، نماینده سمنان این ردیف بودجه قبلاً هم به بحث گذاشته شده بود و رد شده بود اما خواسته فعالان محیط زیست برای درج ممنوعیت انتقال آب خزر در برنامه ششم توسعه به جایی نرسید.
ناصر کرمی و اعظم بهرامی دو کارشناس محیط زیست پیش‌تر در گفت‌و‌گو با «زمانه» طرح انتقال آب خزر به سمنان را ادامه سیاست‌های ناکارآمدی توصیف کردند که دور باطلی از تخریب زیست‌محیطی و تشدید بحران آب ایجاد می‌کند: انتقال آب به یک منطقه کویری و خشک، به افزایش غیرطبیعی تقاضای صنعت و کشاورزی منجر میشود و مشکل آب در این مناطق کم‌آب را در آینده تشدید می‌کند. این سیاست، به گفته آنها، همین حالا به پدیده‌های مشابهی در اصفهان و یزد انجامیده است.
ناصر کرمی پرسیده بود اگر دولت توان هزینه‌کردن برای انتقال و شیرین‌سازی آب خزر به سمنان را دارد، چرا از دریای عمان به عنوان بخشی از اقیانوس هند آب را برای مصرف به روستاهای سیستان و بلوچستان نمی‌برد که با مشکل آب به مراتب حادتری رویارو هستند؟
اعظم بهرامی نیز هشدار داد که خزر یک دریاچه است و راهی به آب‌های آزاد ندارد و انتقال آب از آن به مشکلات گوناگونی در اکوسیستم این دریاچه بزرگ خواهد انجامید.
دادخواست ۱۰ هزار نفره
مخالفان در هراس از اجرای بی‌سروصدای طرح انتقال آب خزر در ۱۳۹۸، از چندین هفته پیش کارزاری آنلاین با نام «مخالفان انتقال آب کاسپین به کویر» به راه انداختند. این کارزار دولت را به فرمانبرداری از مافیای زمین‌خوار و مافیای چوب متهم می‌کند.
خدیجه گلین‌مقدم، مدیر این کارزار شامگاه شنبه پس از تصویب ردیف بودجه طرح دادخواستی سرگشاده به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، حسن روحانی و چندین مقام دیگر را در کانال تلگرامی مخصوص کارزار منتشر کرد.
این دادخواست شامل ۱۰ هزار و ۲۴۳ امضا از شهروندان است که در بازه زمانی هفتم تا ۱۵ دی ۱۳۹۷ جمع‌آوری شده و از مسئولان می‌خواهد که اجرای این طرح را لغو کنند.
در همین زمینه:
- آیا انتقال آب خزر به سمنان عقلانی است؟
- انتقال آب به رغم خشکسالی- یک تاریخچه مختصر
- انتقال«محرمانه» آب خزر؛ راهحلهای ناپایدار برای بحرانی پایدار
- سیاست آب در ایران: انتقال آب و مقاومت محلیها
- «بیشتر مشکلات تالاب انزلی به دلیل کاهش ۱,۵ متری تراز آبی خزر است»
- «انتقال آب خزر به سمنان غیراصولی است»
- انتقال آب خزر به سمنان: کارشناسان محیط زیست چه میگویند؟
نظرها
روزبه
فکر نمیکنم این ربطی به تعلق اینکه فردی از اینجا میاید یا آنجا این بیشتر به جهل و نادانی و نابلدی این ملاها و نوچه هایشان که از درماندگی به هر کاری دست میزنند که کاری کرده باشند و از کنارش اعوان وانصارشان هم پولی چپاول بکنند. از سد زدنهایشان که دریاچه ها و تالابها را خشک کرده و تنها منجر به گسترش کشاورزی سنتی شده که آب حدر ده است از ایجاد فرودگاه در کوره دهات که جنبه اقتصادی ندارد یا اداره کارخانجات و صنعت که در حال نابودیست. یا بانکداری "اسلامی" یا دانشگاهها اینها بهر کاری دست زده و میزنند به گند کشیده میشود. رفتارشان بیشتر به چهار پایای چموشی شبیه است که از روی اشتباه وارد یک فروشگاه بلور فروشی شده و با هر کاری یک مشت ظرف و ظروف خرد و خمیر میشود .
نادر
تا الان که مطلب را خواندم یک نظر زیر مطلب هست با نام کارو ، می خواهم درباره مطلب اصلی و نظر این هموطن نظرم را بگویم: سیاست انتقال آب در ایران بدترین و مخرب ترین روش مقابله با بحران آب هست ، این روش در کنار سدسازی های بی رویه ، نه فقط امکان مقابله با بحران آب را از بین می برد ، بلکه این بحران را شدیدتر و خطرناک تر می کند ، اولین دلیل بحران آب ، گرم شدن زمین و بارش کم هست ، دومین دلیل که مربوط به ایران هست ، عامل انسانی و مشخصا مدیریتی در نظام حاکم هست که کشاورزی آب خور و صنایع بزرگ آب خور را در مناطقی بوجود آورده و توسعه داده اند که منابع آبی کم و محدودی دارند ، صنایع آلومینیوم و آهن و مس و پتروشیمی و پالایشگاه از این نوع صنایع هستند ، اما هموطن عزیزی که نظر گذاشته اند به درستی به یک نکته اشاره کرده اند که مدیران ارشد نظام که عموما از مناطق مرکزی کشور هستند ، از هیچ تلاشی برای توسعه و آبادی مناطق مرکزی کوتاهی نکرده و نمی کنند ، به درستی آنها را به تامین منافع قومیتی خودشان متهم می کنند ، اما در نظر ایشان ردی از خشکاندن کارون و دز و جراحی در خوزستان دیده نمی شود ، اینکه کارون که تنها رود قابل کشتیرانی(به علت عمق و زیادی آب) ایران بوده و دارد به مرحله خشک شدن کامل می رسد، اینکه هورهای پرآب منطقه را خشک کرده اند که دنبال نفت بگردند(عمق هور در بعضی جاهای محدود نهایتا دو متر می شود ، در حالی که در دریاها و خلیجها با عمق خیلی بیشتر می شود نفت را کشف و اسخراج کرد) و اینکه مردم استان به رغم داشتن منابع آب کافی ، دچار بی آبی و کم آبی و آب غیرقابل مصرف هستند، شما هموطن ،اینها را ندیده و حتی اشاره ای هم به آن نکرده ای ، صد البته من و شما کاره ای نیستیم که از هم توقع داشته باشیم ، نهایتا چند نفری نظر من و شما را می خوانند و شاید برایشان روشنگری کرده باشیم ، اما نکته اینجاست که شما هم فقط منطقه خودتان را دیده ای و فقط نگران انجا هستی ، در خوزستان سالهاست که دارند هشدار می دهند ، نماینده اهواز در مجلس ششم ، رسما موضوع را در مجلس مطرح کرده و به دولت نامه نوشت،اما دریغ از کمترین پشتیبانی ، حالا که دیگران هم گرفتار شده اند ، موضوع جدی تر شده و لااقل همه درباره آن حرف می زنند،اگر آن زمان موضوع فقط مشکل خوزستانیها به حساب نمی آمد ، الان کسی جرات نمی کرد برای اجرای طرح ، حتی معاون یک سازمان را اخراج کند تا کار پیش برود.
کارو
«چرا دولت از دریای عمان به عنوان بخشی از اقیانوس هند آب را برای مصرف به روستاهای سیستان و بلوچستان نمی‌برد که با مشکل آب به مراتب حادتری رویارو هستند؟» پاسخ خیلی شاده است دوست عزیز، چون رئیس جمهور بلوچ نیست، بلکه اهل استان سمنان است. زئیس جمهور قبلی هم از سمنان بود. 16 سال است کشور دست دو سمنانی است! درحالی که سمنان با 700 هزار نفر جمعیت دومین استان کوچک ایران محسوب میشود. همانگونه که یزدی ها در وزارت نیرو دارای لابی قدرتمندی هستند و در زمان ریاست خاتمی یزدی مافیای آب را در دست گرفتند و آقایان عارف، اولیا، اردکانی با پشتیبانی سیدمحمد خاتمی یزدی طرح های انتقال آب از زاینده رود به یزد را ایجاد کردند، و دوباره همانگونه که در زمان رفسنجانی کرمانی طرح های انتقال آب از استان فارس و منطقۀ بختیاری به شمال کرمان برای توسعۀ کشت پسته و آب شرب کرمان انجام شد، اکنون هم مافیای سمنانی ها مشغول کار است. شاید برای ملتی که با توهمات ناسیونالیستی تغذیه میشود باورش سخت باشد که مملکت تا این حد قومگرایانه اداره می شود؛ اگر یک کورد یا تورک یا بلوچ یک کلمه دربارۀ زبان مادری صحبت کند هزار فریاد واملیتا و واایرانا به آسمان میرود، اما ملت حاکم برای بقای شهرهای کویری اش این حق را به خود میدهد که منافع همه را قربانی کرده و عملاً کشور را تجزیۀ غیررسمی کند. خلقهای شمال البرز باید در برابر این زیاده خواهی و سیاست قومپرستانه بایستند و هم اینکه مانع از نابودی دریای کاسپین بشوند.