عملیات نجات بورس: نفع بانک‌ها، زیان مردم
دولت طرح‌هایی برای ثبات بورس داده است. رئیس مجلس از تحولی قریب‌الوقوع خبر میدهد. کارشناسان اقتصادی اما می‌گویند که مشکلات پولی و تورم بیشتر گریبان مردم را خواهد گرفت
دولت و مجلس برآن هستند که مانع سقوط بیشتر شاخص‌بازار سهام شوند. رئیس مجلس از «تحولی قریب‌الوقوع» خبر داده است. در همین راستا سازمان بورس نیز اعلام کرده که طرح‌هایی نظیر تاسیس صندوق ثبات‌ساز و ورود بانک‌ها به بازار بورس تصویب شده‌اند. کارشناسان اقتصادی از این تصمیم‌های شتاب‌زده و عدم نظارت بر آنها ابراز نگرانی کرده‌اند و می‌گویند مشکلات پولی و تورم بیشتر گریبان مردم را خواهد گرفت.
سقوط شاخص بورس ادامه دارد، تورم افزایش می‌یابد و قیمت ارز و سکه همچنان بالا می‌رود. نرخ دلار یکشنبه ۲۳ شهریور در بازار آزاد از ۲۶ هزار و ۴۰۰ تومان عبور کرد. صرافی بانک‌ها هم به دنبال ثبت رکورد تازه، نرخ دلار را به ۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان افزایش دادند که نشان‌دهنده افزایش ۱۱۰۰ تومانی نرخ این ارز در صرافی‌‌های بانکی است.
مجلس و دولت اما همچنان در تلاش برای جلب اعتماد سرمایه‌گذارن و دادن اطمینان خاطر به مردمی هستند که دارایی خود را در بازار بورس سرمایه‌گذاری کردند.
محمد باقر قالیباف وعده داده که به زودی تحولی در بورس رخ خواهد داد. رئیس مجلس شورای اسلامی ایران گفت که جلسه‌ای غیرعلنی با وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی داشته که در آن تصمیم‌هایی برای حمایت از بورس و تثبیت بازارها اتخاذ شده است.
او بحث افزایش سرمایه را موضوع جدی‌ای عنوان کرد که در این جلسه مطرح شد و اظهار امیدواری کرد که لایحه دو فوریتی دولت برای صرف سهام که در کمتر از یک ماه تصویب و ابلاغ شده بتواند به تثبیت بورس کمک کند.
رئیس مجلس گفت:
«حجم مبنا، حداقل سفارش و سقف استفاده از اعتبار در بازار سرمایه از نکاتی است که مجلس شورای اسلامی مصمم است در کار کارشناسی و نظارتی خود در بورس به آن توجه کند.»
بورس در وضعیت بحران اقتصادی ایران محلی برای جبران کاهش نقدینگی شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی و کسری بودجه دولت شده بود. اما عدم بازگشت درآمد حاصل از خرید و فروش سهام به بازار سرمایه موجب افول ناگهانی نقدینگی در این بازار شد. از این رو مسئولان کشور در چند هفته اخیر از ایجاد فرآیندهای «بازارگردانی» خبر دادند.
حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس أوراق بهادار از اقدام این سازمان برای تنظیم آیین‌نامه‌ای جهت حفظ ثبات بازار سرمایه خبر داد و گفت: «به موجب مفاد این آیین نامه، ضمانت اجرایی و اختیارات لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار در جهت الزام سهامداران عمده به انجام عملیات بازارسازی و بازارگردانی تفویض شد.»
رئیس مجلس شورای اسلامی هم تایید کرد که شرکت‌های دولتی در زمان اوج بازار درآمدهایی داشته‌اند که این درآمدها به بورس بازنگشتند. او گفت:
« اینها مکلف هستند وجوه را به بازار بورس برگردانند و بورس را تقویت کنند تا بازارگردانی درست پیش برود و کسی خارج از موضوع لیدری بورس را انجام ندهد.»
تا کنون هزینه نوسانات بورس را مردم و سرمایه‌گذاران پرداخت کرده اند. دولت اما حالا ادعا می‌کند با انجام اقداماتی هزینه ایجاد ثبات در بورس را خواهد پرداخت.
در این راستا تا کنون طرح‌هایی از قبیل تاسیس صندوق ثبات‌ساز و دادن مجوز به بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در بورس تصویب شده است.
صندوق ثبات‌ساز
طرح صندوق ثبات‌ساز که از سوی وزارت امور اقتصادی و دارایی به سازمان برنامه و بودجه ارائه شده قرار است واسطه‌ای برای تزریق یک درصد از صندوق توسعه ملی در بازار بورس و سرمایه باشد.
محمد باقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه با بیان اینکه نوسانات شدید در بورس به خاطر اقدامات هیجانی رخ داده، گفت: «مقرر شد یک صندوق ثبات ساز تشکیل و بر اساس آن بازار سازی‌های لازم انجام‌شده و یک درصد از صندوق پول توسعه ملی به این صندوق اختصاص پیدا می‌کند.»
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) احتمال داده است که میزان تزریق نقدینگی از صندوق توسعه ملی به بازار بورس نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان باشد. با این حال این خبرگزاری نوشته است: «این اقدام به تنهایی اصلاً کافی نیست چراکه دغدغه کنونی بازار صرفاً حمایت حقوقی‌ها و دولت به‌صورت خرید سهام و جمع کردن صف‌های فروش نیست.»
همایون دارابی، که از او به‌عنوان کارشناس بازار سرمایه یاد میشود به خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گفته است که تزریق یک درصد از صندوق توسعه ملی به بازار سرمایه از چهار سال گذشته در قانون پیش‌بینی شده بود و برآورد‌ها از میزان رقم یک درصد از ۲۰ الی ۳۰ هزار میلیارد تومان در یک سال است.
دارابی گزارش داد که بازار به کف قیمت رسیده و گفت که به نظر او این نوسانات «ماهیت بازار» است و تمام نمیشود.
ورود بانک‌ها
در ادامه تصمیمات ترمیمی پرشتاب و دیرهنگام برای حفظ بازار بورس، مسئولان دست به دامان بانک‌ها شده اند.
به گفته حسن قالیباف اصل، رئیس سازمان بورس أوراق بهادار، طبق آیین‌نامه پیشنهادی برای حفظ ثبات بازار، به بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه مجوز داده میشود. او گفت که همچنین قرار است نقش بانک‌ها در تاسیس نهادهای مالی بورس تقویت شود.
این اقدام اما به گفته کارشناسان می‌تواند به مشکلات پولی در کشور و افزایش تورم منجر شود.
کامران ندری کارشناس اقتصادی به خبرگزاری «ایسنا» گفت: «اگر بانک‌ها وارد بورس شوند، این امر برای بازار سرمایه تاثیر مثبت خواهد داشت اما خرید و فروش بانک‌ها در این بازار در نهایت از محل خلق پول انجام میشود که مشکل‌زاست.»
ندری توضیح داد که معمولاً دارایی‌های بازار سرمایه پرریسک هستند و بانک مرکزی نباید اجازه دهد که این قسم از دارایی‌ها بر ترازنامه بانک‌ها بنشیند. او ابراز تعجب کرد که بانک مرکزی با این مصوبه موافقت کرده است.
بیژن عبدی اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز در گفتگو با «افکار نیوز» این سوال را مطرح کرده است که آیا نهادی وجود دارد که نظارت دقیقی بر فعالیت‌ها و سیاست‌گذاری‌ها و مصوبات بورس انجام دهد و مانع اتخاذ تدابیر و تصمیمات غلط و زیان‌ده شود.
او تصمیم دادن مجوز ورود بانک‌ها به بازار سرمایه را غلط دانست و گفت:
«بر اساس منطق اقتصادی چنین تصمیمی در درازمدت به‌سود سهامداران خرد و اقتصاد نیست. اینکه برخی می‌گویند بگذارید قیمت توسط بازار تعیین شود اساساً در اقتصاد و شیوه مدیریت اقتصادی ما حرف بی‌معنی است چرا که بازاری وجود ندارد و عرضه‌کننده انحصاری و خریدار خود دولت است که قیمت‌ها را به‌صورت غیرمستقیم‌ها بالا نگه می‌دارد و باعث بالا رفتن نرخ سهام در بورس میشود. بعد از مدتی مثلاً با یک تکان سیاسی یا روی کار آمدن دولت جدید که ممکن است به‌دلایل مختلف بازار به هم ریخته شود، بازار به‌شدت افت می‌کند و مردم خسارت‌دیدگان اصلی این بازار خواهند بود.»
عبدی گفت دلیل منع ورود بانک‌ها به بازار سرمایه در گذشته، جلوگیری از بنگاه‌داری بانک‌ها بوده که یک ایراد ساختاری در نظام اقتصادی و شبکه بانکی کشور است و دارایی و سود حاصل از این فعالیت‌های بنگاه‌دارانه بانک‌ها نه در ترازنامه و محاسبات مالی آن ذکر میشود و نه بین مردم و سپرده‌گذاران تقسیم میشود.
افزایش تورم و کاهش ارزش پول در کشور موجب شده که بسیاری از سرمایه‌داران خرد و مردم عادی در صدد حفظ ارزش دارایی‌هایی خود به سرمایه‌گذاری در بورس اقدام کنند. با وجود بحران اقتصادی و کاهش بهره‌وری و تولید در دوران کرونا، بورس ایران از چند ماه پیش روند ناگهانی صعودی در پی گرفت که بسیاری را مشتاق به سرمایه‌گذاری در این بازار کرد. اما روند نزولی و سقوط در شاخص‌های سهام از یک ماه پیش موجب نگرانی صاحبان سهام شد و بحرانی دیگر را در پیش کشید.
حال با وجود این که دولت به بهانه حفظ و صیانت بیت‌المال راه چاره مطرح می‌کند، ترمیم‌های پیشنهادی در بلند مدت می‌تواند باز هم به خسران بیشتر برای مردم منجر خواهد شد.
نظرها
حقیقتگو
جناب آقای علی تفکرات بنده مستعمل است ....سوراخ دعا را کم کرده ام ...تظاهرات هم هرروزه درایران برقرار است ..." تعدادی" ازجوانان هم درقلان شهر وشهرها شعار مرگ بردیکتاتور سر می دهند ...بدانید که جد اندر جد بنده کارگر بوده اند و چه کارگر ساختمنانی وچه کارگر نقاش ساختمان ...چه راننده کامیون ...چه کشاورز ...چه رعیت ..حالا اگر تمامی را جمع بندی کنیم نتیجه چه میشود؟ بله حکومت اخوندی چقدر ازاین " شعارها" درد ووحشتش گرفته است ؟ حتی یک قدم ازاستبداد وخفقان و کشتاروجنایت وچپاول وزجردادن مردم عقب نشینی کرده است ؟ حتی ازانچه برستاربهشتی ها وندا اقاسطان ها وصدها دیگر وحالا برادران افکاری کرده معذرت خواهی کرده است ؟ درمورد شیوع ویروس کرونا چطور؟ امیدوارم که مردمی سوراخ های دعا را یافته اند وفهم وشعورشان گهیرنزده است ومستعمل هم نیست وچنین وچنان هستند لاقل درچندروز اینده برای برادارن افکاری تظاهرات سراسری برپا کنند که بله ما صاحب کشوریم واجازه نمی دهیم با فرزندان مان چنین کنند ...که لاقل بنده هم تصدیق کنم که افکارم مستعمل بوده است وحقیقت چیزدیگری است !!
علی
نخیر جناب "حقیقتگو" از تظاهرات در ایران بسیار هم خبر هست. اما شما از آنها خبر ندارید, و مطابق یک ذهنیت مستعملِ خود-مرکز-بین, اگر شما از چیزی خبر نداشته باشید پس حتما وجود خارجی هم ندارد! برای اطلاع شما همین دیروز و امروز تعدادی از جوانان و مردم در شهرهای بوشهر, شیراز, مشهد و گرگان با شعار های "مرگ بر دیکتاتور" به خیابانها آمدند. شما اگر کوچکترین آگاهی و دقتی در مورد اعتراضات و اعتصاب های کارگری داشتید می دانستید که چنین حرکت هایی بخشی از واقعیت های روزمرهء زندگی در ایران است. اما برخی از "هموطنان" مثل اینکه تا به طبقهء کارگر و مبارزات کارگری اشاره ای بشود کهیر می زنند! تمامی این شارموته بازی "بازار بورس" هم برای جایگزینی کاهش صادرات و درآمد های نفتی بود, که می بینیم عملا نتیجه ای کاملا بر عکس داشته و حالا پس از چند روز و طی هفته های آینده هزاران هزار مردمی که با سرمایه گذاری در بورس ورشکست شده (و یا در حال ورشکسته شدن هستند) به شدید ترین مخالفان نظام تبدیل میشوند و به دنبال تصفیه حساب در کف خیابان. نتیجه گیری اخلاقی: متاسفانه به نظر می رسد که در تمامی موارد سوراخ دعا را گم کرده اید!
حقیقتگو
حکومت آخوندی دانسته چگونه ازظهور تظاهرات مردمی با سرگرم کردنشان و قاقالی نشان دادن به انها بطورغیرعلنی سرکوب کند ...چرا سالهای سال ازبرپائی بورس خبری نبود وچرا بعد ازتظاهرات آبانماه و رشد ونمو ناراضی های مردم بورس برپا شد؟ بله جمعی هم انکار به طعمه درامدهای بادآورده افتاده دقیقا" به پشت به حمایت مردم وجلو به حمایت ازرزیم پرداخته اند...تعجب تان نمیشود که همان هائی دراین چهل ساله برحسب منافعشان حامی فقر وزجر مردم بوده اند حالا برایشان هنرپیشه های تالاربورس شده اند ...برای حکومت آخوندی با کوهی هائی ازاسکناس های بی پشتوانه وبی ارزش روبروست چرا نباید برای راحت شدن ازشر تظاهرات مردمی وبرای سرگرم کردن آنها به داخل صندوق بورس بریزد ...همزمان هم قیمت کالاهای اساسی و صنعتی وحتی اتومبیل وغیره را به حدی افزایش داده است که برای اکثریت مردم تهیه انها غیرممکن شده ولی متوجه هم میشوید ازتظاهرات هم خبری نیست ...بایک دست محترما بهتان شکلات میدهد که به اصطلاح خوشحالتان کند ...وبادست دیگرش همزمان جیب هایتان را می زند !!