ایران و عربستان با میانجیگری عراق مذاکره کردند

سه مقام‌ رسمی ناشناس به روزنامه بریتانیایی «فایننشال تایمز» خبر داده اند که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی هفته گذشته در بغداد دیدار کرده اند.

فایننشال تایمز یکشنبه ۱۸ آوریل / ۲۹ فروردین گزارش داد که مقام‌های ارشد از ریاض و تهران به میانجیگری عراق در پایتخت این کشور ۹ آوریل به مذاکره پرداخته‌اند.

این نخستین مذاکره پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در پی حمله به کنسول‌گری عربستان در مشهد و سفارت عربستان در تهران است.

پس از بر سر کار آمدن جو بایدن در ایالات متحده پیش‌بینی می‌شد که چنین مذاکراتی صورت گیرد. گفت‌وگوها در بغداد همزمان با مذاکرات هسته‌ای وین برای احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) انجام می‌شوند. عربستان با احیای توافق اصلی برجام مخالف است اما گفته مانعی در برابر مذاکرات ایجاد نخواهد کرد. ریاض همچنین خواسته بود که یکی از طرفین مذاکرات باشد.

منابع فایننشال تایمز توضیح داده اند که ریاست گروه مذاکره‌کننده عربستان بر عهده خالد الحمیدان رئیس دستگاه اطلاعاتی عمومی سعودی، یعنی سرویس امنیت و اطلاعاتی خارجی این حکومت بوده است.

دور جدیدی از مذاکرات هفته آینده برگزار خواهد شد. گفت‌و‌گوها با میانجیگری مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق برگزار شده که ماه گذشته با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی دیدار کرده بود.

موضوع جنگ یمن

 یکی از مقام‌های مطلع به فایننشال تایمز گفته که محتوای مذاکرات ۹ آوریل بین تهران و ریاض شامل برجام و نیز حمله‌های اخیر حوثی‌ها به عربستان سعودی نیز می‌شده و این مذاکرات «مثبت» بوده است:

«مذاکرات سریع‌تر پیش می‌روند زیرا مذاکرات ایالات متحده [مربوط به برجام] سرعت بیشتری گرفته اند و همچنین [به خاطر] حمله‌های حوثی‌ها».

گروه انصارالله یمن از شیعیان حوثی این کشور که کنترل صنعا، پایتخت، و بخش‌های بزرگی از کشور را در اختیار دارد، در جنگ با ائتلاف عربی به رهبری عربستان و امارات متحده عربی است. این ائتلاف از دولت عبد ربه منصور هادی رئیس‌جمهوری برکنارشده و به رسمیت‌شناخته‌شده از سوی سازمان ملل حمایت می‌کند اما به گواه گزارش نهادهای حقوق بشری بین المللی به ارتکاب جنایت جنگی در یمن دست زده است.

جمهوری اسلامی نیز در جنگ داخلی حامی حوثی‌ها است. حوثی‌ها نیز به ارتکاب جرایم جنگی متهم هستند. آنها در ماه‌های اخیر حمله‌های بزرگی را علیه عربستان ترتیب داده اند. در آخرین مورد، نیروهای نظامی حوثی در یمن پنج‌شنبه ۲۶ فروردین / ۱۵ آوریل اعلام کردند که با ۱۱ موشک و پهپاد تأسیسات شرکت آرامکو، سامانه‌های موشکی پاتریوت و اهدافی دیگر در جیزان عربستان سعودی را هدف قرار داده‌اند.

جنگ داخلی یمن بخشی از «جنگ سرد» ایران و عربستان در منطقه دانسته می‌شود که در واقع در مجموعه‌ای از جنگ‌های نیابتی خونین در کشورهای مختلف منطقه تجلی یافته است.

بایدن پس از سر کارآمدن اعلام کرد که ایالات متحده فروش سلاح به عربستان و امارات را معلق می‌کند و به حمایت از ائتلاف عربی در جنگ یمن پایان خواهد داد. آمریکا به دنبال پایان جنگ شش ساله در یمن است که به وخیم‌ترین بحرانی انسانی در قرن بیست‌و‌یکم انجامیده است.

نقش بغداد

یک مقام سعودی هر گونه مذاکره با ایران را تکذیب کرده و مقام‌های دولتی ایرانی و عراقی از پاسخ دادن طفره رفته اند اما یک مقام رسمی آمریکایی و یک مقام ارشد عراقی در گفت‌و‌گو با فایننشال تایمز وقوع این مذاکرات را تأیید کرده اند.

مقام عراقی همچنین توضیح داده که بغداد به گشایش کانال‌های ارتباطی بین ایران و مصر، و ایران و اردن نیز یاری رسانده است. او افزوده:

«نخست‌وزیر خیلی مایل است که شخصاً نقشی در بدل کردن عراق به پلی ارتباطی میان این قدرت‌های متخاصم در منطقه داشته باشد. به نفع عراق است که بتواند چنین نقشی ایفا کند. هرچه تقابل‌جویی‌ها در منطقه بیشتر شوند، این تقابل‌ها بیشتر در خاک عراق رخ می‌دهند...».

یک مقام دیگر عراقی درباره مذاکرات به فایننشال تایمز می‌گوید: «کاظمی پیوندهای خوبی با درون نظام ایران دارد. نکته جدید این است که کاظمی در حال ایفای نقش مشابهی در رابطه با عربستان است. خیلی خوب است که عراق چنین نقشی ایفا می‌کند اما هنوز روزهای اول است.»

عراق در دو سال اخیر به یکی از زمین‌های تنش‌های نظامی محدود ایران و آمریکا بدل شده است. بسیاری نگران آن هستند که افزایش تنش‌ها بار دیگر خاک عراق را به زمین یک جنگ نظامی بدل کند.