در کلمبیا چه می‌گذرد؟

در جریان تظاهرات و اعتراض‌های مردمی که از روز ۲۸ آوریل در کلمبیا آغاز شده است تاکنون بیش از ۳۷ نفر کشته و ۸۹ نفر مفقود شده‌اند. این گزارش را سازمان مردم‌نهاد محلی تمبلورس (Temblores) ارائه داده است که وظیفه‌اش نظارت بر خشونت پلیس است.

این ناآرامی‌ها و اعتراض‌های خشونت‌بار که حالا وارد هفته‌ی دوم خود شده‌اند، به گفته‌ی وزیر کشور کلمبیا، دنیل پالاسیوس، اینک به ۲۴۷ شهر و شهرستان کشیده شده‌اند.

دلیل اصلی اعتراض‌ها طرح مالیاتی جنجالی پیشنهادشده از سوی رئیس‌جمهور  ایوان دوکه است که در این مورد گفته است: «اصلاحات هوا و هوس نیست. ضرورتی است که ادامه‌ی برنامه‌های اجتماعی را تضمین می‌کند». البته خود دوکه پس از چهار روز طرح‌اش را پس گرفت و از آن صرف‌نظر کرد. اما جرقه‌ی ناآرامی‌ها پیشاپیش زده شده بود و این شعله بنا نبود به این زودی خاموش شود.

تظاهرات سراسری علیه خشونت پلیس و نیز فقر و نابرابری تشدیدشده با همه‌گیری کرونا اعتراض می‌کنند. این دو موضوع در میان اغلب کشورهای آمریکای جنوبی مشترک است و بسیاری از ناظران بین‌المللی در این تظاهرات به دنبال نشانه‌هایی از اثرات عمیق‌تر منطقه‌ای هستند.

مردم کلمبیا چه می‌خواهند؟

نوجوانی پس از لگدپراندن به سوی مأموران پلیس در بوگوتا پایتخت کلمبیا به ضرب گلوله کشته می‌شود. مرد جوانی کنار خیابان جان می‌دهد و معترضان فریادزنان کمک می‌خواهند. مأموران پلیس به روی معترضان غیرمسلح آتش گشوده‌اند. هلیکوپترها بر فراز سرشان پرواز می‌کنند و تانک‌ها در میان محله‌ها در حرکت‌اند. انفجارها در خیابان‌ها پژواک انداخته‌اند. مادری در سوگ کودک‌اش ناله سر می‌دهد.

این تصویری است که نیویورک‌تایمز از اعتراضات به ما می‌دهد.

«ما را نابود کردند»، این را میلنا منساز ۳۹ ساله به گزارشگر نیویورک تایمز می‌گوید که تنها پسرش سانتیاگو ۱۹ ساله را در تظاهرات آخرهفته از دست داده است. کوین آنتونی آگودلو می‌خواست در کشوری زندگی کند که در آن فساد بخشی جدانشدنی از زندگی هرروزه نباشد. همین رویا این برقکار را بر آن داشت تا به هزاران تن دیگری بپیوندد که در هفته‌ی گذشته برای اعتراض به حکومت کلمبیا به خیابان‌ها آمده بودند. اما او از سومین تظاهرات هرگز به خانه بازنگشت.

مادر او که در کنار تابوت پسر ۲۲ ساله‌اش اشک می‌ریزد مسئول مرگ پسرش را همان حکومتی می‌داند که او قصد تغییرش را داشت:

او پلیس را مسئول قتل پسر جوانش می‌داند.

در مرکز تاریخی بوگوتا، گروهی از دانشجویان از پرتاب گلوله‌های گاز اشک‌آور و فشار آب پناه گرفته‌اند. ماریا خوزه لوپز، یکی از همین دانشجویان است که می‌گوید «ما فقط حق تظاهرات صلح‌آمیز را می‌خواهیم، تا احساس کنیم آینده‌ای داریم» در حالی که انبوهی پلیس ضدشورش از کنارش می‌گذرند. «ما اکثریت را داریم اما آن‌ها به صدایمان گوش نمی‌دهند».

جایی دیگر، معترضان شب‌زنده‌داری کرده‌اند و شمع روشن می‌کنند و شعارهای ضدحکومتی روی آسفالت می‌نویسند و مردم هم آن بالا برای نشان‌دادن همبستگی‌شان با معترضان از پنجره‌ی خانه‌هایشان بر تابه‌ها و قابلمه‌هایشان می‌کوبند.

اگرچه اعتراض‌ها در واکنش به یک اصلاح مالیاتی آغاز شدند اما خیلی زود به بروز خشم در مورد فقر، نقض حقوق بشر و واکنش خشونت‌بار و شدید مقام‌های حکومتی به معترضان بدل شدند.

دوکه و وزیران‌اش ظاهراً بیشتر نگران تخریب اموال عمومی و حمله به ایستگاه‌های پلیس و باجه‌های جمع‌آوری عوارض هستند تا آمار فزاینده‌ی کشته‌شدگان. حکومت او هنوز نقش پلیس در خشونت علیه مردم را نپذیرفته است، و در عوض سعی کرده است تا اعتراض‌ها را به «تروریست‌ها» و گروه‌های شورشی معاند نسبت دهد.

«چرا باید به حکومتی در مذاکرات اعتماد کنیم که تمام کارش دروغ‌گفتن به ماست؟» این را انریکه گاما، یک راننده‌ی کامیون، می‌گوید که همراه با سایر همکاران و اعضای اتحادیه‌ی رانندگان کامیون در تظاهرات شرکت کرده است.

در پریرا، شهری در منطقه‌ی غربی کشتزارهای قهوه، ساکنان مراسم سوگواری برای لوکاس ویلا برگزار کرده‌اند، معترض جوانی که پس از دریافت هشت گلوله‌ی مستقیم در جریان تظاهرات، آن هم تنها چند ساعت پس از اینکه در حال رقصیدن در ویدئویی ظاهر شده بود و اعتراض صلح‌آمیز را تبلیغ می‌کرد، در بخش مراقبت‌های ویژه با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند.

در همین حین، کشور کلمبیا با همه‌گیری کرونا نیز درگیر است، که تاکنون جان بیش از ۷۵ هزار نفر را گرفته است، و رقم کشته‌شدگان روزانه در هفته‌ی گذشته رکورد کل کشور را شکست. تعداد کسانی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند در سال گذشته ۲,۸ میلیون نفر افزایش یافته است و قرنطینه‌های ناشی از شیوع کرونا باعث تشدید فقر و نابرابری در کشور شده است.

مانوئل روزنتال، فعال سیاسی‌ای که بیش از ۴۰ سال در جنبش‌های سیاسی در کلمبیا فعالیت کرده است و عضو کلکتیو پوئبلوس ان کامینو (Pueblos En Camino) است، می‌گوید:

تحلیلگران بسیاری معتقدند که جنبش اعتراضی در کلمبیا به زودی به دیگر کشورهای آمریکای لاتین نیز سرایت خواهد کرد. در نوامبر ۲۰۱۹ کلمبیا یکی از چندین کشور آمریکای لاتین بود که به صحنه اعتراض علیه سیاست‌های ریاضتی و تبعیض بدل شد. آیا اعتراض‌های کلمبیا شورش دیگری علیه فساد و نئولیبرالیسم در این کشورها را کلید خواهد زد؟