اعتراضات قزاقستان: حدود هشت هزار نفر بازداشت شده‌اند

قزاقستان (کازاخستان) از زمان آغاز ناآرامی‌‌ها تا کنون حدود ۸ هزار نفر را بازداشت کرده است. مقام‌های قزاقستان روز دوشنبه گفتند تعدادی از افرادی که هفته پیش به ساختمان‌‌های دولتی و نیروهای امنیتی حمله کردند از  رادیکال‌های اسلامگرای آموزش‌یافته در خارج بودند. 

هفته گذشته و در جریان اعتراضات سراسری در قزاقستان در چندین شهر ساختمان‌های دولتی برای مدتی اشغال و یا به آتش کشیده شدند. اعتراض‌ها در این کشور آسیای میانه که با افزایش بهای سوخت آغاز شد بزرگترین و خشونت‌بارترین اعتراضات از زمان استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱ به شمار می‌آید. 

قاسم جمارت توقایف، رئیس‌جمهوری تا کنون کابینه را مرخص کرده، دستور شلیک و کشتن معترضان را داده و در این کشور نفت‌خیز با ۱۹ میلیون نفر جمعیت اعلام وضعیت اضطراری کرده است. توقایف همچنین از ائتلاف نظامی که روسیه آن‌را رهبری می‌کند، خواست تا برای کنترل معترضان به این کشور نیرو اعزام کند.

وزارت خارجه قزاقستان روز دوشنبه و برای نخستین بار خشونت‌های اخیر در این کشور را به اسلامگرایان نسبت داد، اما از گروه خاصی نام نبرد. 

در بیانیه وزارت خارجه قزاقستان آمده است: « چنانچه وقایع اخیر در آلماتی و چندین ناحیه دیگرکشور نشان داد، قزاقستان هدف تهاجم مسلحانه گروه‌‌های تروریست هماهنگ شده‌ای که در خارج آموزش دیده‌اند بود.»

رسانه‌‌های دولتی قزاقستان و روسیه می‌گویند که در جریان اعتراضات اخیر ۱۶۴ نفر کشته شده‌اند.

یرلان کارین، وزیرخارجه قزاقستان روز دوشنبه به تلویزیون دولتی این کشور گفت نوعی توطئه داخلی با همراهی نیروهای خارجی خاصی در جریان بوده است.

در همین حال کرملین می‌گوید که ائتلاف سازمان پیمان امنیت جمعی(CSTO) -که یک ائتلاف نظامی تحت رهبری روسیه است- تدابیر لازم برای «عادی کردن وضعیت» را بررسی خواهد کرد. 

علاوه بر روسیه، کشورهای قزاقستان، ارمنستان، بلاروس، قرقیزستان و تاجیکستان در ائتلاف سازمان پیمان امنیت جمعی حضور دارند. 

این سازمان گفته است تا زمان برقراری ثبات کامل نیروهایش را در قزاقستان نگه خواهد داشت.

بروز ناامنی و بی‌ثباتی در قزاقستان برای چین و روسیه، دوهمسایه قدرتمند این کشور از اهمیت بسیاری برخورداراست. بخش عمده‌ای از نفت قزاقستان به چین صادر می‌شود و «آستانه» متحد استراتژیک مهمی برای مسکو است.

اعتراضات از روزهای نخست سال میلادی شهرنفتی  جانااوزن در غرب  قزاقستان آغاز شد. نارضایتی مدت‌ها بود که در میان مردم محلی این منطقه ریشه دوانده بود. سال ۲۰۱۱، پلیس دستکم ۱۵ نفر را در این شهر به دلیل حمایت از اعتراضات کارگران اعتصابی که اخراج شده بودند، به ضرب گلوله کشت. با دوبرابر شدن شبانه بهای سوخت، کاسه صبر مردم منطقه لبریز و جرقه اعتراضات سراسری زده شد. ساکنان شهرهای اطراف نیز به خیابان‌ها آمدند و در فاصله کوتاهی اعتراضات به تمام کشور گسترش یافت.

اعتراضات اخیر قزاقستان رهبر خاصی ندارد، سرکوب منتقدان سال‌هاست که در این کشور  تبدیل به امری عادی شده است. هر کسی که تبدیل به چهره سرشناس مخالف دولت شود  بلافاصله توسط سرکوب، تخریب و محبوس شده یا به حاشیه رانده می‌شود.  

قزاقستان  پیش از این نیز شاهد تظاهرات بوده: سال ۲۰۱۶ پس از تصویب قانون اراضی، و دوباره در سال ۲۰۱۹ پس از انتخابات بحث برانگیزی که در آن توقایف به قدرت رسید. اما هیچ کدام از این اعتراضات در مقیاس وقایع ژانویه ۲۰۲۲ نبود.